Η Mονή Προυσού αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα προσκυνητικά κέντρα της Ορθοδοξίας καθώς φιλοξενεί την θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Προυσιώτισσας η οποία είναι έργο του Ευαγγελιστού Λουκά.
Καθημερινά συρρέει πλήθος κόσμου προκειμένου να προσκυνήσει και να λάβει την ευλογία της από όλα τα μέρη της Ελλάδας αλλά και πιστούς από όλο τον κόσμο.
Το μοναστήρι γιορτάζει στις 23 Αυγούστου που είναι η απόδοση της γιορτής της «ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ». Απέχει μόλις 28 χιλιόμετρα από το Καρπενήσι και 55 χιλιόμετρα από το Αγρίνιο. Η μονή στέκει από τον 9 αιώνα μ.Χ. μεγαλόπρεπα στις άκρες ενός απόκρημνου βράχου των Ευρυτανικών βουνών. Η θέα αλλά και η μορφολογία της περιοχής είναι τέτοια που θα καταπλήξουν κάθε προσκυνητή αλλά και επισκέπτη. Η μονή διαθέτει εκτός των άλλων ξενώνες για τους επισκέπτες αλλά και μουσείο όπου εκτίθενται εικόνες του 15ο και 16ο αιώνα, εκκλησιαστικά κειμήλια και χειρόγραφα αλλά και μέρος του οπλισμού του Γεώργιου Καραϊσκάκη.
Η Εικόνα της Παναγίας της Προυσιώτισας
Επί εικονομαχίας κατά την περίοδο 829 μ.Χ. με 842 μ.Χ. ο αυτοκράτορας Θεοφίλος διέταξε τους εικονολάτρες να κάψουν τις εικόνες. Τότε η εικόνα της Παναγίας της Προυσιώτισας που βρισκόταν σε μία εκκλησία της Προύσης Βιθυνίας βρέθηκε μπροστά σε μεγάλο κίνδυνο γι’ αυτό και φυγαδεύτηκε από κάποιο νέο μαζί με τον υπηρέτη του στα μέρη της Ελλάδος που δεν υπήρχαν εικονομάχοι. Η εικόνα λοιπόν ενώ βρισκόταν στα χέρια του νέου κατά κάποιο ανεξήγητο και μυστηριώδες τρόπο ενώ ήταν στην χερσόνησο της Καλλιπόλεως εξαφανίζεται. Την εικόνα της «Θεοτόκου» ανακάλυψαν στην απρόσιτη θέση όπου βρίσκεται σήμερα βοσκοί της περιοχής.
Ο νέος που είχε φυγαδεύσει την εικόνα από την Προύσα όταν έμαθε που βρίσκεται έφτασε στον τόπο που είχε εντοπιστεί και θέλησε να την πάρει ξανά μαζί του. Αφού την πήρε μαζί του στο δρόμο της επιστροφής όταν νύχτωσε αποφάσισε να ξεκουραστεί και να συνεχίσει την επόμενη μέρα. Το πρωί όμως η εικόνα είχε εξαφανιστεί, τότε νομίζοντας ότι την εικόνα την είχαν πάρει οι βοσκοί επιστρέφουν και την βρίσκουν στο ίδιο σημείο. Στο δρόμο της επιστροφής για δεύτερη φορά το ίδιο σκηνικό επαναλαμβάνεται με την εικόνα να επιστρέφει στο σημείο που είχε βρεθεί αρχικά, τότε ο νέος και ο υπηρέτης του αφού αντιλήφτηκαν ότι ήταν αδύνατο να μετακινήσουν την εικόνα αποφάσισαν να χτίσουν εκεί την εκκλησία «ΤΗΣ ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ» και να μονάσουν, οι δυο τους έμειναν γνωστοί με τα ονόματα Διονύσιος και Τιμόθεος.
Η Δράση του Μοναστηριού
Πρέπει να επισημάνουμε ότι η μακρά δράση του μοναστηριού στο πέρασμα των αιώνων δεν περιορίζεται μόνο στο θρησκευτικό του χαρακτήρα καθώς δεν θα πρέπει να παραβλέψουμε και την κοινωνική του δράση καθώς από τότε που ιδρύθηκε δεν έπαψε να παρέχει την βοήθεια του προς τους ασθενείς, τους διαβάτες και τους προσκυνητές αλλά και τα ορφανά παιδιά. Πρέπει να πούμε ότι κατά τους χρόνους της σκλαβιάς το μοναστήρι γίνεται εκπαιδευτικό κέντρο καθώς λειτουργεί σε αυτό και η Σχολή των Ελληνικών γραμμάτων της Ρούμελης.
Επιπροσθέτως τους χρόνους της επανάστασης το μοναστήρι προσφέρει πολύτιμες υπηρεσίες καθώς σε αυτό βρίσκανε καταφύγιο πολλοί αγωνιστές όπως ο Γεώργιος Καραϊσκάκης και ο Μάρκος Μπότσαρης. Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης μάλιστα είχε καταφύγει εκεί άρρωστος και έμεινε έως ότου και γιατρεύτηκε, σε ένδειξη ευγνωμοσύνης προς την Θεοτόκο ο μεγάλος οπλαρχηγός δώρισε το ασημένιο κάλυμμα της ιερής εικόνας της Παναγίας.
Θέση Κλειδί
Ερχόμενοι από το Καρπενήσι στον Προυσό θα συναντήσετε ένα μοναδικό θέαμα, ο Καρπενησιώτης ποταμός ο οποίος μας συνοδεύει για αρκετή ώρα στην διάρκεια της διαδρομής μας σε κάποιο σημείο περνάει ανάμεσα από δύο τεράστιους κάθετους βράχους, ο δρόμος με την σειρά του μην έχοντας άλλη επιλογή περνάει μέσα από τον ένα από αυτούς στην βάση του ο οποίος έχει σκαφτεί δημιουργώντας ένα εκπληκτικό θέαμα που προκαλεί δέος. Η τοποθεσία αυτή ονομάζεται «θέση Kλειδί» λόγο της εισχώρησης του δρόμου μέσα στον τρυπημένο βράχο.
Πατήματα της Παναγίας
Ένα χιλιόμετρο πιο κάτω από την θέση κλειδί θα συναντήσετε ένα μικρό προσκυνητάρι το οποίο υποδηλώνει τα «Πατήματα της Παναγίας». Πρόκειται για μία σειρά από αποτυπώματα στην επιφάνεια του βράχου τα οποία μοιάζουν με ανθρώπινα πέλματα, από εκεί λέγετε πως πέρασε η Παναγία στον δρόμο της για τον Προυσό.
Πέρασμα της Παναγίας
Ελάχιστα χιλιόμετρα πιο πάνω και ΝΔ από τη γέφυρα της Καρύτσας μια φυσική τρύπα σε διάσελο της χελιδόνας ονομάστηκε «Πέρασμα της Παναγίας» καθώς θυμίζει από μακριά το σχήμα της Θεοτόκου στον αγιογραφικό τύπο της Δέησης.
Πύργοι του Καραϊσκάκη
Στην περιοχή υπάρχουν ακόμη δύο πετρόχτιστοι πύργοι με πολεμίστρες που ήλεγχαν την ευρύτερη περιοχή αλλά και την πρόσβαση στο μοναστήρι. Οι πύργοι αυτοί είχαν χτιστεί πολύ πριν την άφιξη του μεγάλου οπλαρχηγού Καραϊσκάκη το 1823, μετέπειτα ονομάστηκαν «πύργοι του Καραϊσκάκη».
){kind=link}