Στοιχεία για τον τρίκογχο βυζαντινό ναό που βρίσκεται στο δρόμο για την Πλατιά Άμμο και αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα μνημεία του Όρους των Κελλίων παρουσιάστηκαν σε εκδήλωση από την προϊσταμένη της 7ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων κα Σταυρούλα Σδρόλια.
Η πολιτιστική εκδήλωση έγινε με πρωτοβουλία του Εξωραϊστικού και Αναπτυξιακού Συλλόγου παραλίων Καρίτσας και τη συνεργασία του Δήμου Αγιάς με σκοπό την προβολή του τρίκογχου βυζαντινού ναού της περιοχής, που ανήκε στη μοναστική κοινότητα του ΄Ορους των Κελλίων.
Η προϊσταμένη της 7ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων κα Σταυρούλα Σδρόλια επισήμανε ότι ο τρίκογχος βυζαντινός ναός βρίσκεται στα βόρεια του Κόκκινου Νερού, πάνω στο δρόμο για την Πλατιά Άμμο. Ερευνήθηκε το 1972 από τον τότε αρχαιολόγο της υπηρεσίας και μετέπειτα καθηγητή πανεπιστημίου Νίκο Νικονάνο, από τον οποίο και δημοσιεύθηκε στη διδακτορική του διατριβή. Πρόκειται για μικρό ναό με τρείς τρίπλευρες εξωτερικά κόγχες, που σώζεται σε αρκετό ύψος, έως εκεί όπου άρχιζαν οι καμάρες και ο τρούλλος. Έχει ενδιαφέρουσα τοιχοδομία με το ατελές πλινθοπερίκλειστο σύστημα και χρονολογείται στον 12ο αιώνα, εποχή ακμής του Όρους των Κελλίων.
Μετά την ανάλυση της αρχιτεκτονικής του μνημείου από την ομιλήτρια, παρουσιάσθηκαν για πρώτη φορά τα μαρμάρινα γλυπτά από την πλούσια διακόσμησή του, με κυριότερα τους κιονίσκους των δίλοβων παραθύρων, τμήματα θωρακίων του τέμπλου, τμήματα περιθυρωμάτων, ανάγλυφες πλάκες από το δάπεδο, καθώς και λεκάνη αγιασμού. Όλα φυλάσσονται στην αρχαιολογική συλλογή Αγιάς, στο Αρχοντικό Αλεξούλη.
Ο ναός και ο περιβάλλων χώρος του καθαρίσθηκαν την φετινή χρονιά με εθελοντική εργασία του συλλόγου και τη συμβολή του Δήμου Αγιάς και της αρχαιολογικής υπηρεσίας, με αποτέλεσμα να είναι προσιτός ο χώρος στους επισκέπτες. Επιπλέον, καθαρίσθηκε και το γειτονικό καμαροσκέπαστο κτίριο και διαπιστώθηκε ότι έφερε δεξαμενές που σχετίζονταν με ληνό (πατηρήρι σταφυλιών). Η συνεργασία τους πρόκειται να συνεχισθεί με την κατάρτιση μελέτης αποκατάστασης του μνημείου.
Ο ναός αυτός αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα μνημεία του Όρους των Κελλίων, όπως ήταν γνωστή η ανατολική πλευρά του Κισσάβου στα βυζαντινά χρόνια. Εκεί εντοπίσθηκαν από την 7η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων δεκάδες ερείπια μοναστηριών, μέσα σε πυκνή βλάστηση, από τα οποία ανασκάφηκαν ορισμένα και είναι επισκέψιμα μέχρι σήμερα. Ορισμένα από τα σημαντικότερα ευρήματα (τοιχογραφίες, γλυπτά, κεραμικά και νομίσματα) έχουν ενσωματωθεί στην έκθεση του Διαχρονικού Μουσείου Λάρισας, που προετοιμάζεται, καθώς και στις αρχαιολογικές συλλογές Αγιάς και Μελιβοίας.
ΕΠΙΣΚΕΨΙΜΑ ΜΝΗΜΕΙΑ
Τα κυριότερα από τα επισκέψιμα μνημεία, που αναφέρθηκαν στην εκδήλωση, είναι το ασκηταριό Ομολίου, η μονή Αγίου Δημητρίου στο Στόμιο, το Παλιομονάστηρο στη θέση «Μητσιάρες» του Κόκκινου Νερού, οι μονές της Κουτσουπιάς και του Δερματά, ο ληνός της Παλιουριάς, η μονή Θεολόγου Μελιβοίας, η Παναγία της Βελίκας, η μονή Παντελεήμονα Αγιάς και το ασκηταριό των Αγίων Αναργύρων.
Τέλος, μοιράσθηκε στους συμμετέχοντες ο οδηγός που εκδόθηκε πρόσφατα από την Εφορεία.
