«Η γαρ λύσσα της φιλαργυρίας»

Του Σεβ. Μητροπολίτου Καστορίας κ. Σεραφείμ

Δυο πρόσωπα δεσπόζουν στην υμνολογία της Εκκλησίας μας την Μεγάλη Πέμπτη.

Πρώτον, το ανεπανάληπτο πρόσωπο του Χριστού.

Είναι Αυτός τον οποίο «εκήρυξε ως Αμνόν ο Ησαίας και ο οποίος έρχεται επί σφαγήν εκούσιον και παραχωρεί τα νώτα του για να μαστιγωθούν, τας δε σιαγόνας του να ραπισθούν, το δε πρόσωπόν του δεν το απέστρεψε ώστε να αποφύγει τον εξευτελισμό των εμπτυσμάτων» (Δοξαστικό Αίνων Μ. Πέμπτης), καθώς γράφει ο θεόπνευστος ιερός υμνογράφος.

Δεύτερον, είναι το πρόσωπο του Ιούδα. Χαρακτηρίζεται ως «ο δούλος και δόλιος, ο μαθητής και επίβουλος, ο φίλος και διάβολος» (Αίνοι Μ. Πέμπτης). Είναι αυτός ο οποίος «αφαιρεί κατά μέρος το προσωπείον της αγάπης και φανερώνει τη μορφή της πλεονεξίας. Δεν ενδιαφέρεται πλέον για τους πτωχούς, ως υποκριτικώς έπραττε προηγουμένως. Δεν ζητεί πλέον να πωληθεί χάριν των πτωχών το μύρον της πόρνης γυναικός, αλλά πωλεί τον Κύριο, το ουράνιο μύρο, και σφετερίζεται τα τριάκοντα αργύρια…διαπραγματεύεται την πώληση του Διαδασκάλου συμφώνως προς τας διαθέσεις των αγοραστών. Δεν είναι λεπτολόγος ως προς τον καθορισμό της τιμής, αλλά Τον πωλεί ως ένα δούλο δραπέτη, που δεν έχει πολλήν αξία…διότι η λύσσα της φιλαργυρίας τον έκανε να μαίνεται εναντίον του Κυρίου του» (Απόστιχα Αίνων). Έτσι ερμηνεύει ο γέροντας Επιφάνιος ένα από τα τροπάρια των Αίνων, γραμμένο από τον Άγιο Μεθόδιο Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως.

Κι έφτασε στο σημείο αυτό, γιατί λησμόνησε τις ευεργεσίες που δέχτηκε από τον Θεό. Ξέχασε ακόμη και την ύστατη προσπάθεια του Χριστού κατά την διάρκεια του Μυστικού Δείπνου, πλένοντας τα πόδια του, μήπως τον συνετίσει. Εκείνο όμως που τον οδήγησε στην λύσσα της φιλαργυρίας ήταν η κρυψίνοια. Έκρυβε τον εαυτό του και τις σκέψεις του από τον Χριστό και εκαλύπτετο κάτω από τον μανδύα της υποκρισίας. Ακολουθούσε τον Χριστό και συγχρόνως σχεδίαζε την προδοσία. Κάλυπτε το πρόσωπό του ώστε κανείς να μην υποψιαστεί το σχέδιο της προδοσίας. Έχασε τη Χάρη του Θεού. Κι αν κανείς χάσει την Χάρη του Θεού, φτάνει και στο φοβερό αμάρτημα της μιαιφονίας.

Μαζί με όλα τα παραπάνω οδηγήθηκε και στη φιλαργυρία. Αυτή η ασθένεια είναι χειρότερη από τον φόνο, κατά την έκφραση του Ιερού Χρυσοστόμου, «φόνου γαρ αρπαγή χαλεπώτερον» (ΕΠΕ, 11, 138). Είναι η ρίζα όλων των κακών, «φεύγωμεν την ρίζαν των κακών, φεύγομεν την παρούσαν γέεναν» (ΕΠΕ 17, 120). Η ακόρεστη φιλαργυρία είναι «θηρίον πονηρόν» (ΕΠΕ 16, 612). Είναι αιτία όλων των εγκλημάτων. Απ’αυτήν γεννιώνται «οι πλεονεξίες, οι κλεψιές, τα δράματα, οι τσακωμοί και οι φιλονικίες. Ακόμη και νεκρούς κλέβουν. Ακόμη και στ’αδέλφια και στους γονείς απλώνουν αρπακτικά χέρια. Δεν σέβονται τους νόμους της φύσεως, καταπατούν τις εντολές του Θεού, όλα γενικά τα κάνουν άνω κάτω, μανιασμένοι από το πάθος της φιλοχρηματίας. Μήπως τα δικαστήρια γι’αυτό δεν λειτουργούν;» (ΕΠΕ 23, 434 – 436). Η φιλαργυρία, κατά τον κήρυκα της μετανοίας, ο οποίος ήλεγχε στα πυρίπνοα κηρύγματά του των φιλαργύρων τη γνώμη, και γι’αυτό εξορίστηκε, είναι χειρότερη από φίδι και λύκο.

Ας ακούσουμε τον ιερό πατέρα να ζωγραφίζει παραστατικά αυτό το ακόρεστο πάθος: «Η φιλαργυρία διατάζει τον οπαδό της : να γίνεις αναίσχυντος, αναιδής και θρασύς, μιαρός και μοχθηρός, αγνώμονας, αναίσθητος, άφιλος, αδιάλλακτος, άστοργος, πατροκτόνος. Να είσαι θηρίο μάλλον και όχι άνθρωπος. Να ξεπεράσεις κάθε φίδι σε φαρμάκωμα και κάθε λύκο σε αρπαγή. Να ξεπεράσεις κάθε φυσική θηριωδία και αν χρειαστεί να φτάσεις μέχρι την κακία του διαβόλου, να μην σταματήσεις. Να αγνοήσεις τον ευεργέτη σου. Τέτοια λέει η φιλαργυρία και εισακούγεται» (ΕΠΕ 23, 454).

Γι’ αυτό γονυκλινώς παρακαλούμε τον Ερχόμενο προς το Εκούσιον Πάθος Σωτήρα Κύριο να μας σκεπάσει με τη Χάρη Του, να μας ελευθερώσει από την καταδυναστεία του πάθους αυτού που μαστίζει σήμερα την εποχή μας και γι’ αυτό βρισκόμαστε σε αυτήν την φοβερή τραγωδία και να μας αξιώσει μετά των Αγίων Του της επουρανίου Βασιλείας Του.

«Ρύσαι Κύριε τοιαύτης απανθρωπίας τας ψυχάς ημών, ο μόνος εν μακροθυμία ανείκαστος». (Δοξαστικό Εσπερινού Μ. Πέμπτης)