Μηνιαίο αφιέρωμα από το vimaorthodoxias.gr
ΑΓΙΟΙ ΓΕΡΟΝΤΕΣ: Η Ορθόδοξη Παράδοση είναι πλούσια σε διδασκαλίες που αφορούν την καθημερινότητα του ανθρώπου. Στους λόγους των συγχρόνων γερόντων και αγίων βρίσκει κανείς θησαυρούς σοφίας, που αγγίζουν καίρια ζητήματα όπως η αγάπη, η φιλία, η συγχώρηση και η οικογένεια.
Της Κατερίνας Θεοχάρη
Πρόκειται για τέσσερις άξονες πάνω στους οποίους στηρίζεται όχι μόνο η πνευματική ζωή, αλλά και η κοινωνική μας συνοχή.
Το vimaorthodoxias.gr, μέσα από αυτό το μηνιαίο αφιέρωμα, συγκεντρώνει λόγους, παραδείγματα και μαρτυρίες, ώστε να φωτιστεί η διαχρονική επικαιρότητα του «Μεγάλου Γεροντικού».
Η αγάπη ως θεμέλιο της ύπαρξης
Οι Πατέρες της Εκκλησίας δεν έπαψαν να υπενθυμίζουν ότι η αγάπη είναι το κέντρο και ο σκοπός της χριστιανικής ζωής. Ο άγιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης τόνιζε ότι «η αγάπη στον Χριστό γεμίζει την ψυχή με χαρά, και αυτή η χαρά γίνεται το πιο ισχυρό φάρμακο στις θλίψεις».
Η αγάπη δεν είναι θεωρητική· είναι κίνηση καρδιάς που θεραπεύει, ενώνει και οικοδομεί. Ο άγιος Παΐσιος ο Αγιορείτης έλεγε: «Η αγάπη είναι το οξυγόνο της ψυχής· χωρίς αυτήν ο άνθρωπος πεθαίνει πνευματικά». Η σύγχρονη κοινωνία, συχνά βυθισμένη στον ατομικισμό και στην απομόνωση, έχει περισσότερο από ποτέ ανάγκη να ξαναβρεί αυτό το οξυγόνο.
Η διδασκαλία των γερόντων τονίζει πως η αγάπη είναι θυσιαστική. Δεν ζητά ανταπόδοση· προσφέρεται ανιδιοτελώς. Έτσι, γίνεται η γέφυρα που ενώνει τον άνθρωπο με τον Θεό και τον συνάνθρωπο.
Η φιλία ως δωρεά
Στο «Μέγα Γεροντικό» και στις διηγήσεις των σύγχρονων αγίων, η φιλία παρουσιάζεται ως ιδιαίτερο δώρο του Θεού. Ο γέροντας Εφραίμ της Αριζόνας υπογράμμιζε ότι «η αληθινή φιλία είναι πνευματική συγγένεια· δεν στηρίζεται σε συμφέρον, αλλά σε κοινή πορεία προς τον Χριστό».
Η φιλία που γεννιέται μέσα στην αλήθεια του Ευαγγελίου δεν είναι επιφανειακή. Είναι σχέση που στηρίζεται στη θυσία, στη συμπαράσταση και στη σταθερότητα. Σήμερα, όπου οι σχέσεις δοκιμάζονται από το γρήγορο ρυθμό ζωής και την ψηφιακή αποξένωση, οι λόγοι των γερόντων καλούν σε μια αναθεώρηση: να δούμε τον φίλο όχι ως «εργαλείο» για την επίτευξη στόχων, αλλά ως εικόνα Θεού, άξια σεβασμού και τιμής.
Ο άγιος Ιάκωβος Τσαλίκης έλεγε χαρακτηριστικά: «Φίλος είναι εκείνος που σε κρατάει από το χέρι όταν όλοι οι άλλοι σε εγκαταλείπουν». Αυτή η αλήθεια είναι επίκαιρη και διαχρονική.
Η συγχώρηση ως νίκη
Η συγχώρηση είναι ίσως το πιο δύσκολο βήμα της πνευματικής ζωής. Οι σύγχρονοι γέροντες τονίζουν ότι χωρίς συγχώρηση δεν υπάρχει ειρήνη στην καρδιά. Ο άγιος Αμφιλόχιος της Πάτμου έλεγε: «Η συγχώρηση είναι το μεγαλύτερο δώρο που μπορείς να δώσεις στον εαυτό σου, γιατί ελευθερώνεσαι από το μίσος».
Ο Χριστός στο Ευαγγέλιο μας διδάσκει: «Ἀφίετε καὶ ἀφεθήσεται ὑμῖν». Οι γέροντες ερμήνευσαν αυτό το μήνυμα λέγοντας ότι κάθε φορά που συγχωρούμε, γινόμαστε συνεργοί στο έργο της σωτηρίας. Η συγχώρηση δεν σημαίνει λήθη· σημαίνει υπέρβαση.
Ο άγιος Παΐσιος εξηγούσε: «Όταν συγχωρείς, τότε ο Θεός σε γεμίζει με ειρήνη. Και αυτή η ειρήνη είναι ανώτερη από κάθε δικαίωση». Στη σύγχρονη κοινωνία, όπου κυριαρχεί η διχόνοια και η πόλωση, η συγχώρηση είναι η μόνη δύναμη που μπορεί να σπάσει τον φαύλο κύκλο της βίας και της αντιπαλότητας.
Η οικογένεια ως μικρή Εκκλησία
Η οικογένεια θεωρείται στην Ορθόδοξη Παράδοση «κατ’ οίκον Εκκλησία». Οι άγιοι και οι γέροντες επιμένουν ότι η υγιής οικογένεια είναι η βάση όχι μόνο της κοινωνίας, αλλά και της πνευματικής πορείας του ανθρώπου.
Ο άγιος Παΐσιος τόνιζε: «Η οικογένεια είναι το λιμάνι της ζωής. Αν υπάρχει αγάπη και προσευχή, τότε καμία καταιγίδα δεν μπορεί να την πνίξει». Ο γέροντας Σωφρόνιος του Έσσεξ μιλούσε για την οικογένεια ως «σχολείο αγιότητας», όπου μαθαίνουμε να αγαπάμε, να θυσιαζόμαστε και να συγχωρούμε.
Σήμερα, όπου η οικογένεια βάλλεται από πολλαπλές προκλήσεις — οικονομικές δυσκολίες, κοινωνικές πιέσεις, κρίση αξιών — οι λόγοι των αγίων λειτουργούν ως υπενθύμιση ότι το θεμέλιο παραμένει η αγάπη. Η πίστη και η κοινή προσευχή εντός της οικογένειας είναι τα κλειδιά για να ξεπεραστούν οι δοκιμασίες.
Το μήνυμα για τον άνθρωπο του σήμερα
Στο πλαίσιο του μηνιαίου αφιερώματος, οι αναλυτές που μίλησαν στο vimaorthodoxias.gr σημειώνουν ότι οι διδασκαλίες αυτές δεν είναι απλώς ιστορικές αναμνήσεις, αλλά ζωντανά παραδείγματα που μπορούν να εμπνεύσουν και να καθοδηγήσουν τον σύγχρονο άνθρωπο.
• Η αγάπη μας καλεί να υπερβούμε τον εγωισμό και να σταθούμε δίπλα σε όσους δοκιμάζονται.
• Η φιλία μας θυμίζει ότι δεν μπορούμε να πορευθούμε μόνοι, αλλά χρειαζόμαστε συνοδοιπόρους.
• Η συγχώρηση μάς διδάσκει πως η ειρήνη της ψυχής είναι ανώτερη από κάθε ανταπόδοση.
• Η οικογένεια παραμένει η ζεστή αγκαλιά, το πρώτο και αναντικατάστατο κύτταρο της κοινωνίας.
Δέκα συμβουλές από τους γέροντες
1. Καλλιέργησε την αγάπη με πράξεις, όχι μόνο με λόγια.
Οι γέροντες τονίζουν ότι η αγάπη δεν φαίνεται στις υποσχέσεις αλλά στη διακονία, στην προθυμία να σταθείς δίπλα στον αδύναμο.
2. Να προσεύχεσαι για όσους αγαπάς και για όσους σε πληγώνουν.
Η προσευχή είναι η πιο δυνατή έκφραση αγάπης και η πιο ασφαλής γέφυρα προς τη συγχώρηση.
3. Μην εγκαταλείπεις τον φίλο στις δυσκολίες.
Ο γέροντας Ιάκωβος Τσαλίκης τόνιζε: ο αληθινός φίλος φαίνεται όταν όλοι οι άλλοι έχουν φύγει.
4. Να είσαι ειλικρινής στη φιλία, χωρίς υπολογισμούς.
Η σχέση που στηρίζεται στο συμφέρον είναι πρόσκαιρη· η φιλία που θεμελιώνεται στην αλήθεια είναι αιώνια.
5. Συγχώρησε ακόμη κι όταν δεν σου ζητούν συγγνώμη.
Οι άγιοι λένε πως η συγχώρηση δεν είναι χάρη προς τον άλλον, αλλά λύτρωση για τη δική σου ψυχή.
6. Μάθε να ξεχνάς τα παλιά τραύματα.
Ο Παΐσιος έλεγε ότι η μνησικακία είναι σκουριά που τρώει την καρδιά· μόνο η λήθη του κακού καθαρίζει τον άνθρωπο.
7. Κράτα την οικογένεια ενωμένη με την κοινή προσευχή.
Το τραπέζι και η προσευχή μαζί είναι ο ισχυρότερος δεσμός· διδάσκουν αγάπη και σεβασμό.
8. Δώσε χρόνο και παρουσία στα παιδιά σου.
Οι γέροντες επιμένουν ότι το μεγαλύτερο δώρο προς τα παιδιά δεν είναι τα χρήματα αλλά η προσοχή και η αγάπη.
9. Να υπάρχει συγχωρητικότητα μέσα στην οικογένεια.
Κάθε σπιτικό θα γνωρίσει δυσκολίες· μόνο η συγχώρηση ξαναφέρνει την ειρήνη.
10. Ζήσε με ταπείνωση και ευγνωμοσύνη.
Ο γέροντας Σωφρόνιος του Έσσεξ έλεγε ότι «η ταπεινή οικογένεια γίνεται ουρανός μικρός»· εκεί βασιλεύει η χαρά του Χριστού.
Το «Μέγα Γεροντικό» και οι σύγχρονοι άγιοι δεν παύουν να υπενθυμίζουν ότι η πνευματική ζωή δεν είναι κάτι αποκομμένο από την καθημερινότητα. Η αγάπη, η φιλία, η συγχώρηση και η οικογένεια αποτελούν τον πυρήνα της ύπαρξής μας, τους άξονες πάνω στους οποίους μπορούμε να οικοδομήσουμε έναν κόσμο πιο ανθρώπινο και πιο κοντά στον Θεό.
Το vimaorthodoxias.gr μέσα από αυτό το αφιέρωμα προσκαλεί κάθε πιστό να αναζητήσει αυτούς τους θησαυρούς, να εμπνευστεί από τους γέροντες και τους αγίους, και να εφαρμόσει τις διδασκαλίες τους στην προσωπική και οικογενειακή του ζωή.
