Ο Γέρων Παΐσιος με τα παραδείγματα που χρησιμοποιούσε στις ομιλίες του, προσφυώς, συνδύαζε τις δύο συντέλειες, την προσωπική συντέλεια ( θάνατο ) και τη συντέλεια των πάντων. Το ίδιο έκανε και ο Γέρων Φιλόθεος Ζερβάκος, που σε ομιλία του κήρυττε: « Ως Ιερεύς του υψίστου Θεού… εστοχάσθην ότι είναι ανάγκη να εύρω ένα μέσον διά να δυνηθώ να εξυπνήσω και τον εαυτόν μου και εσάς τους αδελφούς μου και πνευματικά τέκνα εκ του ύπνου της αμαρτίας, της ραθυμίας και της αμελείας και να σας ανυψώσω εκ… των φθαρτών και γηίνων εις τα άφθαρτα και ουράνια, να αποσπάσω και ξεκολλήσω την επιθυμίαν και αγάπην υμών εκ των προσκαίρων και υλικών και να προσκολλήσω εις την αγάπην του Θεού και των ουρανίων αγαθών.
Ως τοιούτον δε μέσον εφεύρον την ενθύμησιν του θανάτου, την ενθύμησιν της κρίσεως και ανταποδόσεως της φοβεράς ημέρας της Β΄ Παρουσίας, και δεν είναι άλλο μέσον και όπλον τόσον ισχυρόν, δυνατόν και αποτρεπτικόν κατά της αμαρτίας όσον η ενθύμησις του θανάτου και της Δευτέρας Παρουσίας ». Ο Γέρων Φιλόθεος Ζερβάκος στήριζε αυτή την τακτική του στη μαρτυρία του σοφού Σειράχ, που έγραφε « Μιμνήσκου τὰ ἔσχατά σου καὶ εἰς τὸν αἰῶνα οὐχ ἁμαρτήσεις », τους λόγους του ιερού Χρυσοστόμου, που δίδασκε πως « οὐ γὰρ ἀφίησιν ἐμπεσεῖν εἰς γέενναν τὸ μεμνῆσθαι γεέννης » και σε άλλες σχετικές πατερικές μαρτυρίες.
Εμείς θα επισημάνουμε πως όποιοι είναι προσκολλημένοι στην ύλη, ακούν δυσάρεστα όποιον αναφέρεται είτε στη μια είτε στην άλλη συντέλεια. Όμως, ακόμη και αρχαίοι φιλόσοφοι όπως ο Πλάτων έλεγαν πως φιλοσοφία είναι η μνήμη θανάτου. Και αν αυτά λέγονταν στην Αρχαία Ελλάδα, πολύ περισσότερο ισχύουν σήμερα για εμάς τους Χριστιανούς.
Η αξία της μνήμης θανάτου, όπως ήδη αναφέρθηκε, τονίζεται ιδιαίτερα στην πατερική και, μάλιστα, στη νηπτική γραμματεία. Και η μνήμη της συντέλειας των πάντων έχει τα ίδια ευεργετικά αποτελέσματα με τη μνήμη θανάτου, τη μνήμη της προσωπικής συντέλειας. Επίσης, αξίζει να σημειωθεί πως η συντέλεια των πάντων μπορεί να λησμονηθεί πιο εύκολα ή και να αμφισβητηθεί από κάποιον. Η προσωπική συντέλεια όχι. Όλοι γνωρίζουν πως, αργά ή γρήγορα, θα τη συναντήσουν.
Απ’ την άλλη, η συντέλεια των πάντων νοηματοδοτεί την προσωπική συντέλεια, δίνοντάς της αιώνια προοπτική, την προοπτική της Ανάστασης.
Η προτροπή των συγχρόνων Γερόντων για μελέτη των σημείων των καιρών και των εσχατολογικών θεμάτων γινόταν με ταυτόχρονη υπογράμμιση της αδυναμίας του διαβόλου και της συντριπτικής υπεροχής της δυνάμεως του Χριστού· γινόταν με πνεύμα δυνάμεως και γενναιότητας. Ο Γέρων Παΐσιος επεδίωκε να διώξει κάθε αίσθημα δειλίας και φόβου απ’ τους συνομιλητές του.
« Όσο μπορούμε να είμαστε κοντά στον Χριστό. Αν είμαστε με τον Χριστό, τον Αντίχριστο θα φοβηθούμε;… Και αν γεννηθή και ένα αντίχριστο τέρας… θα γελοιοποιηθή στο τέλος… Τί φοβάσαι; Πιό φοβερός θα είναι από τον διάβολο; Αυτός – ο Αντίχριστος – είναι άνθρωπος. Εδώ η Αγία Μαρίνα έδερνε τον διάβολο και η Αγία Ιουστίνα τόσους δαίμονες διέλυσε » · « τον καιρό του Αντιχρίστου, όταν αυτός θα μιλάει στον κόσμο και κάποιος Χριστιανός προσεύχεται σωστά εκείνη την ώρα, αυτός αισθανόμενος την προσευχή θα τρέμει, γιατί οι Χριστιανοί έχουν φοβερή δύναμη », έλεγε χαρακτηριστικά. Δεν είναι τυχαίο και πως το έργο του Σημεία των καιρών ξεκινά με ένα μήνυμα αισιοδοξίας· με τα λόγια: « Μετά από την μπόρα την δαιμονική, θα έλθη η λιακάδα η θεϊκή ».
Μάλιστα, πρέπει να αναφέρουμε πως ο Γέρων Παΐσιος, έχοντας διάκριση, όταν έβλεπε πως κάποιος είχε εμμονή ή φοβία για τους έσχατους χρόνους και τον Αντίχριστο, τον προέτρεπε να πάψει να ασχολείται μ’ αυτό το θέμα. Και παρότρυνε τους ανθρώπους να συνεχίσουν τη ζωή τους κανονικά, αφού, όπως επεσήμαινε, και στους παλαιούς διωγμούς οι Χριστιανοί εργάζονταν κανονικά, παντρεύονταν, τεκνοποιούσαν και ζούσαν ένα φυσιολογικό βίο.
Ο Γέρων Πορφύριος, επίσης, κατέκρινε την καλλιέργεια συναισθημάτων φόβου στις ψυχές Χριστιανών από διάφορους πνευματικούς που, χωρίς διάκριση, τρομοκρατούσαν τον κόσμο. Και αναγνώριζε στον υπερβολικό φόβο για τον Αντίχριστο την απουσία γνήσιας επικοινωνίας και σχέσης με τον Χριστο. Έλεγε χαρακτηριστικά: « Όταν έχουμε μέσα μας το Χριστό μας, μπορεί να έρθει ο αντίχριστος; Μπορεί να μπει καμιά άλλη αντίθετη ύπαρξη μέσα στην ψυχή μας; Γι’ αυτό σήμερα, παιδί μου, δεν έχουμε το Χριστό μέσα μας και γι’ αυτό ανησυχούμε για τον αντίχριστο. Όταν βάλουμε το Χριστό μέσα μας, τα πάντα γίνονται Παράδεισος.
Ο Χριστός είναι το πάν κι έτσι πάντοτε, παιδί μου, να λες στους ανθρώπους, και τον αντίθετο δεν τον φοβόμαστε ».
Επίσης, οι σύγχρονοι Γέροντες, ακολουθώντας την Εκκλησιαστική Παράδοση, τόνιζαν την ανάγκη για την καλλιέργεια γνήσιας πνευματικής ζωής. Η θεωρητική ενημέρωση θα πρέπει να συνδυάζεται με την κατάλληλη πνευματική προετοιμασία. Αν ο χριστιανός ζει χριστιανικά, ο Θεός θα τον φωτίσει. Ο Γέρων Παΐσιος έλεγε χαρακτηριστικά: « Γι’ αυτό λέει η Γραφή ότι θα πλανηθούν και οι εκλεκτοί. Όσοι δεν θα έχουν καλή διάθεση, δεν θα φωτισθούν και θα πλανηθούν στα χρόνια της αποστασίας. Γιατί, όποιος δεν έχει την θεία Χάρη, δεν έχει πνευματική διαύγεια, όπως και ο διάβολος ».
Στο έργο του Σημεία των Καιρών, ο φωτισμένος Γέρων έγραφε: « Θα πλανηθούν αυτοί που τα ερμηνεύουν με το μυαλό ». Παρόμοια δίδασκε και ο Γέρων Πορφύριος, που τόνιζε πως η πνευματική προετοιμασία θα δώσει τη δύναμη στους Χριστιανούς να αντιμετωπίσουν το θηρίο της Αποκάλυψης: « Αν εξομολογούμαστε, ( ο Θεός ) θα μας δώσει τη δύναμη αυτή ( να μαρτυρήσουμε )… αν εμείς έχουμε μέσα μας το Χριστό, δεν μπορεί σε τίποτα να μας πειράξει ο αντίχριστος, ούτε στο παραμικρό… Για μας τους Χριστιανούς, για μας όταν βιώνουμε τον Χριστό, δεν υπάρχει αντίχριστος ». Η προσευχή των Χριστιανών θα προξενήσει μια γενικότερη ωφέλεια.
Ο Γέρων Παΐσιος έλεγε χαρακτηριστικά: « Ο Θεός βλέπει ότι έτσι θα εξελιχθούν τα πράγματα, αλλά εμείς κάνουμε προσευχή, για να είναι πιο ανώδυνο ένα κακό και να μην πάρη έκταση. Γι’ αυτό λέει στο ευαγγέλιο ότι για τους εκλεκτούς θα κολοβωθούν οι ημέρες. Σε ένα πόλεμο λ.χ. με την δύναμη της προσευχής γίνεται ένα θαύμα, σώζονται περισσότεροι, υπάρχουν λιγώτερα θύματα, οπότε βοηθιούνται πνευματικά οι άνθρωποι, πιστεύουν και αλλοιώνονται με την καλή έννοια ».
Σε άλλη ενότητα θα αναφερθούμε εκτενέστερα στη διδασκαλία των Πατέρων της Εκκλησίας γι’ αυτή τη διπλή, θεωρητική και πρακτική, προετοιμασία των Χριστιανών, που θα τους καταστήσει ικανούς να αντιμετωπίσουν τον πειρασμό του Αντιχρίστου.
(Απόσπασμα – χωρίς τις υποσημειώσεις – από το βιβλίο του Βασιλείου Ταμιωλάκη Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΤΙΧΡΙΣΤΟ ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΣΧΑΤΟΛΟΓΙΑ )
