Ο Σταυρός αποτελεί το κεντρικό σύμβολο της χριστιανικής λατρείας και βρίσκεται πάντοτε πάνω και πίσω από την Αγία Τράπεζα. Συμβολίζει τον λυτρωτικό θάνατο του Κυρίου στον Σταυρό. Ο Ιησούς Χριστός με τη σταυρική θυσία Του συνέτριψε τη δύναμη του Σατανά και πρόσφερε στους ανθρώπους την άφεση,την καταλλαγή, τη σωτηρία. Πάλι ο άνθρωπος έγινε παιδί του Θεού, αναστήθηκε πνευματικά και εισέρχεται στο δρόμο προς την αιώνια ζωή.
Ο Σταυρός του Κυρίου προτυπώθηκε στην Παλαιά Διαθήκη ποικιλότροπα. Ο πατριάρχης Ιακώβ ευλογεί τα εγγόνια του Εφραίμ και Μανασσή σταυροειδώς. Ο Μωυσής στη νικηφόρα μάχη κατά των Αμαληκιτών προσεύχεται με τα χέρια ανοιχτά σε σχήμα σταυρού. Το χάλκινο φίδι στην έρημο του Σινά, που από τον Σταυρό λυτρώνει τον λαό του Θεού από το δηλητήριο των φιδιών, προτυπώνει καθαρά τον Εσταυρωμένο, που λυτρώνει τον άνθρωπο από την αμαρτία και τον θάνατο.
Με τον Σταυρό αγιάζεται το νερό του Βαπτίσματος, επισφραγίζεται η συγχώρεση των αμαρτιών στην Εξομολόγηση, ευλογείται το λάδι του Ευχελαίου, στέφονται και ευλογούνται οι νεόνυμφοι, μεταβάλλονται τα Τίμια Δώρα σε Σώμα και Αίμα Χριστού. Γενικά, σε όλες τις ιεροπραξίες χρησιμοποιείται ο Σταυρός. Στη Θεία Λειτουργία ιδιαίτερα ο λειτουργός ευλογεί πολλές φορές σταυροειδώς τους πιστούς.
Τον Σταυρό μας τον κάνουμε με πίστη στον Χριστό και στη δύναμη του Σταυρού. Με τα τρία ενωμένα δάκτυλα φανερώνουμε την πίστη μας στην Αγία Τριάδα. Ενώ με τα δύο άλλα δάκτυλα, που τα κρατούμε ενωμένα μέσα στην παλάμη μας, δηλώνουμε την πίστη στην ένωση των δύο φύσεων του Χριστού, της θείας και της ανθρώπινης. Η κάθετη και η οριζόντια κίνηση στον Σταυρό πρέπει να σχηματίζουν κανονικό σχήμα Σταυρού, για να έρχεται η ευλογία και η χάρη του, διαφορετικά είναι βλασφημία κατά του Θεού.
Όταν κάνουμε τον Σταυρό μας έξω από τη λατρεία και την ατομική προσευχή, είναι καλό να έχουμε στον νου και στην καρδιά μας κάποιες σκέψεις που θα μας βοηθούν πνευματικά. Με το χέρι στο μέτωπο: «Ύψιστε Θεέ, Σε αγαπώ εξ όλης της διανοίας μου». Με την κάθετη κίνηση προς την κοιλιά: «Εσένα που κατέβηκες στη γη κι έγινες άνθρωπος». Ενώ στην οριζόντια κίνηση: «Και στον Σταυρό έχυσες το αίμα Σου για μας».
Στον λαιμό είναι αναγκαίο να κρέμεται ο Σταυρός με τον Εσταυρωμένο επάνω του. Αυτός μας προστατεύει από φυσικούς και πνευματικούς κινδύνους και μας υπενθυμίζει τον Σταυρό του πνευματικού μας αγώνα.
Όταν αρχίζουμε η τελειώνουμε κάποιο έργο, είναι καλό να κάνουμε τον Σταυρό μας. Ευλογία είναι για το κάθε σπίτι να υπάρχει Σταυρός κάπου χαραγμένος, σημειωμένος ή ανάγλυφος. Οι καλοί γονείς οφείλουν να σταυρώνουν τα παιδιά τους, όταν κοιμούνται, όταν βγαίνουν έξω από το σπίτι για το σχολείο ή για το παιχνίδι. Στο τραπέζι μαζί με την προσευχή πάντα κάνουμε και τον Σταυρό μας. Όταν περνάμε μπροστά από κάποια Εκκλησία ή εξωκκλήσι, κι εκεί κάνουμε τον Σταυρό μας με ευλάβεια.
