Του Πρωτοπρεσβ. π. Άγγελου Αγγελακόπουλου, εφημέριου Ι. Ν. Αγίας Παρασκευής Καλλιπόλεως Πειραιώς
Υπάρχουν τρεις συζυγίες των αγίων Αναργύρων, οι οποίοι έχουν τό ίδιο όνομα, Κοσμάς καί Δαμιανός, καί οι οποίοι είναι ιατροί καί θαυματουργοί. Η διάκριση, πού μπορεί νά γίνει, είναι ο τόπος καταγωγής καί η ημερομηνία μνήμη τους.
Η πρώτη συζυγία των αγίων Αναργύρων εορτάζεται τήν 1η Νοεμβρίου καί τόπος καταγωγής τους είναι η Ασία. Η δεύτερη συζυγία εορτάζεται τήν 1η Ιουλίου καί τόπος καταγωγής τους είναι η Ρώμη. Καί η τρίτη συζυγία εορτάζεται τήν 17η Οκτωβρίου καί τόπος καταγωγής τους είναι η Αραβία.
Εμείς, λοιπόν, σήμερα, 1η Ιουλίου, εορτάζουμε τήν μνήμη της δεύτερης συζυγίας των αγίων Αναργύρων Κοσμά καί Δαμιανού των Ρωμαίων.
Οι άγιοι μάρτυρες Κοσμάς καί Δαμιανός έζησαν στά χρόνια των αδελφών βασιλέων Καρίνου καί Νουμεριανού τό 284 μ.Χ. καί κατάγονταν από τήν μεγαλούπολη Ρώμη. Ήταν αδελφοί καί εξασκούσαν καί οι δύο τήν τέχνη της ιατρικής καί θεράπευαν όχι μόνο τούς ανθρώπους, αλλά καί τά κτήνη καί τα άλογα ζώα. Σάν αμοιβή δέ της ιατρείας τους ζητούσαν από τούς ιατρευομένους νά πιστεύσουν στόν Χριστό, χωρίς νά παίρνουν από αυτούς καμμία υλική αμοιβή. Συκοφαντήθηκαν, όμως, στόν βασιλέα Καρίνο ότι κάνουν τίς ιατρείες καί τά θαύματα μέ μαγική τέχνη καί επειδή δέν ήθελαν αντί αυτών νά παραδοθούν άλλοι, πήγαν αυτόκλητοι καί παραδόθηκαν στά χέρια του βασιλέως.
Καί όχι μόνον αυτοί δέν πείσθηκαν νά αρνηθούν τόν Χριστό, αλλά καί τόν βασιλέα Καρίνο έπεισαν νά αρνηθεί τήν ειδωλολατρεία, επειδή κι αυτός δέχθηκε από τούς αγίους τήν θεραπεία. Όταν δηλ. άρχισε ο βασιλεύς νά ρωτά τούς αγίους καί νά τούς απειλεί ότι, εάν δέν αρνηθούν τόν Χριστό, θά τούς θανατώσει, τότε – ω του θαύματος! – μετατοπίσθηκε η θέση του προσώπου του καί στράφηκε πίσω πρός τή ράχη του. Γιατρεύθηκε, όμως, από τούς αγίους από τήν ασθένεια αυτή. Έτσι, γι’αυτό τό θαύμα πίστευσαν στόν Χριστό καί οι εκεί παρευρισκόμενοι καί ο ιατρευμένος βασιλεύς μέ τούς δικούς του καί μέ τιμές έστειλε τούς αγίους στούς συγγενείς καί τούς δικούς τους. Ύστερα, όμως, ο διδάσκαλος των αγίων, ο οποίος τούς είχε διδάξει τήν ιατρική τέχνη, τούς φθόνησε γιά τήν μεγάλη δόξα καί προκοπή τους καί, αφού τούς ανέβασε σέ κάποιο βουνό, γιά νά μαζέψουν δήθεν ιατρικά βότανα, εκεί ο δόλιος, μέ ύπουλο τρόπο, δηλ. μέ πέτρα, θανάτωσε τούς αγίους, όπως ο Κάιν τόν Άβελ.
Αυτά εν συντομία αναφέρει τό σημερινό συναξάρι των αγίων.
Από όλο τόν βίο των αγίων, θά θέλαμε νά κρατήσουμε καί νά σχολιάσουμε μιά φράση.
Τό ότι οι άγιοι ένδοξοι μάρτυρες Κοσμάς καί Δαμιανός οι Ρωμαίοι σάν αμοιβή της ιατρείας τους ζητούσαν από τούς ιατρευομένους νά πιστεύσουν στόν Χριστό, χωρίς νά παίρνουν από αυτούς καμμία υλική αμοιβή. Γι’αυτόν τόν λόγο ονομάσθηκαν Ανάργυροι, επειδή δέν έπαιρναν καμμία υλική αμοιβή, δέν έπαιρναν χρήματα, αργύριο (ανάργυροι), ακολουθώντας τήν εντολή του Κυρίου : «δωρεάν ελάβετε, δωρεάν δότε»[1]. Καί μέ βάση αυτή τήν αφιλοκερδή στάση καί συμπεριφορά των αγίων Αναργύρων, θά επιθυμούσαμε νά μιλήσουμε γιά μιά αίρεση, πού ταλάνισε παλαιότερα, αλλά ταλανίζει και σήμερα τήν Εκκλησία μας, τήν αίρεση των Σιμωνιακών, τήν αίρεση της Σιμωνίας. Στήν προσπάθειά μας αυτή, όμως, δέν θά μιλήσουμε εξ ιδίων, αλλά θά χρησιμοποιήσουμε καί θά βοηθηθούμε από ένα άγιο της Εκκλησίας μας, τόν εν αγίοις πατέρα ημών Ταράσιο πατριάρχη Κων/λεως, πού ασχολήθηκε καί ειδικεύθηκε πάνω σ’αυτό τό θέμα.
Ποιός, όμως, είναι ο άγιος Ταράσιος;
Ο θείος πατήρ ημών Ταράσιος ήταν επί της βασιλείας Κων/νου καί Ειρήνης της μητέρας του, επί Νικηφόρου του επί Γενικών. Στίς 21-12-795 μ.Χ., μέ βία της βασίλισσας Ειρήνης, προβιβάσθηκε από τήν τάξη των λαϊκών στόν θρόνο της Κων/λεως, μετά τόν Κων/λεως Παύλο, καί πατριάρχευσε 21 έτη καί 2 μήνες. Αληθώς έκανε μεγάλο έργο, επειδή, μέ παρακίνησή του, έπεισε τούς βασιλείς νά συναθροίσουν τήν Ζ΄ αγία καί Οικουμενική Σύνοδο, καί μέ παρακλητικά γράμματά του πρός τόν Ρώμης Αδριανό καί τούς πατριάρχες της Ανατολής, τούς έπεισε νά στείλουν τοποτηρητές στή Σύνοδο. Ήταν θείος του Αγιωτάτου Πατριάρχου Κων/λεως Φωτίου του Μεγάλου.
Μαζί μέ τίς υπόλοιπες επιστολές, ο θείος Ταράσιος Κων/λεως ελέγχει τήν Σιμωνία σέ δύο επιστολές του. A) Tήν πρός τόν Πάπα Ρώμης Αδριανό, τήν οποία απέστειλε, επειδή επλεόναζε καί στή Ρώμη αυτό τό κακό καί τήν οποία επιστολή η Εκκλησία αποδέχθηκε ως κανονική καί τήν ενέταξε στό Πηδάλιον. (Σημειωτέον ότι τότε, τόν 8ο αιώ., ο Πάπας Ρώμης ήταν ακόμη ορθόδοξος καί όχι αιρετικός, όπως καταστάθηκε από τόν 11ο αιώ. μέχρι σήμερα). Καί B) τήν πρός τόν Πρεσβύτερο Ιωάννη τόν ηγούμενο καί αναχωρητή.
Στήν δεύτερη επιστολή λέει ότι εκπίπτει της Ιερωσύνης κάθε Επίσκοπος ή Πρεσβύτερος ή Διάκονος, ο οποίος ελεγχθεί ότι έδωσε ή πήρε τήν Ιερωσύνη μέ χρήματα. Επίσης, λέει ότι αυτό τό επιτήδευμα είναι Καϊαφαϊκό καί Σιμωνιακό. Αποδεικνύει, τέλος, σ’αυτή τήν επιστολή ότι αυτός, πού χειροτόνησε ή χειροτονήθηκε μέ χρήματα, εάν μετανοήσει, γίνεται δεκτός από τόν Θεό γιά τήν μετάνοια, όμως δέν μπορεί νά ενεργεί τά της Ιερωσύνης. Είναι ξένος καί χωρισμένος από τήν Ιερωσύνη, γιατί δέν είναι ανεπίληπτος, κατά τόν Απόστολο Παύλο[2].
[irp posts=”309301″ name=”Άγιοι Ανάργυροι: Oι Άγιοι που έκαναν την πρώτη μεταμόσχευση στον κόσμο”]
Η πρώτη επιστολή του αγίου Ταρασίου αναφέρει στό προοίμιό της ότι από πολλά μέρη διδασκόμαστε τό νά μή λαμβάνει κανείς αργύριο ή χρυσίο, γιά νά χειροτονεί κάποιον Ιερωμένο, δηλ. από τό άγιο Ευαγγέλιο, από τούς αγίους Αποστόλους καί από τούς θείους Πατέρες. Διότι, οι Αρχιερείς, πού χειροτονούν, μέ τό να είναι υπηρέτες του Αγίου Πνεύματος καί όχι πωλητές, γι’αυτό, καθώς αυτοί έλαβαν τήν Χάριν του Πνεύματος δωρεάν καί χωρίς χρήματα, μέ τόν ίδιο τρόπο διόρισαν νά τήν δίδουν δωρεάν καί στούς άλλους, εκείνοι, πού τήν έλαβαν απ’αυτούς, ακολουθώντας τόν Κύριο, πού λέει «δωρεάν ελάβετε, δωρεάν δότε»[3]. Όποιος, όμως, φανερωθεί ότι τήν αγόρασε μέ χρήματα, τόν κάνουν απόβλητο της Ιερωσύνης, καί παρ’όλο πού αυτοί έχουν τό όνομα του Ιερέως, δέν έχουν, όμως, τήν ουσία της Ιερωσύνης. Γιατί, κανένας δέν μπορεί νά δουλεύει ταυτόχρονα καί στόν Θεό καί στόν Μαμωνά, δηλαδή τόν πλούτο.
Ακολούθως, απευθύνει ο Αγιος Ταράσιος τον λόγο πρός τόν Πάπα Αδριανό καί του λέει ότι η δυσσεβής αίρεση των Σιμωνιακών είναι βαρύτερη από τήν αίρεση του Πνευματομάχου Μακεδονίου καί των σύν αυτώ. Διότι, εκείνοι μέν έλεγαν ότι τό Πνεύμα τό Άγιον είναι κτίσμα καί δούλο του Πατρός, οι δέ Σιμωνιακοί κάνουν τό Πνεύμα τό Άγιον δούλο δικό τους. Καθώς κάθε αφέντης πωλεί τη πραγμάτεια, πού έχει, όπως θέλει, είτε αυτό είναι δούλος, είτε οποιοδήποτε άλλο είδος, καί καθώς όποιος αγοράζει κάποιο πράγμα, μέ τά χρήματα τό αγοράζει καί γίνεται κύριος καί αφέντης εκείνου του αγορασμένου πράγματος, τοιουτοτρόπως καί οι Σιμωνιακοί ατιμάζουν τό Πνεύμα το Άγιον καί ως δούλο τό πωλούν καί αγοράζουν, καί βλασφημούν παρόμοια μέ εκείνους, πού βλασφημούσαν τόν Χριστό καί έλεγαν ότι μέ τόν Βεελζεβούλ, τόν άρχοντα των δαιμονίων, εκβάλλει τά δαιμόνια από τούς ανθρώπους.
Ή καλύτερα παρομοιάζουν μέ τόν προδότη Ιούδα, ο οποίος πώλησε τόν Χριστό στούς Ιουδαίους μέ τά αργύρια, γιατί καί αυτοί πωλούν τό Πνεύμα τό Άγιον, τό Ομοούσιον, πού έχει τήν ίδια φύση μέ τόν Χριστό, αφού είναι Θεός. Αν, όμως, δέν πωλείται η Χάρις του Αγίου Πνεύματος (γιατί είναι φανερό ότι ποτέ δέν πωλείται), βεβαιότατα η Χάρις της Ιερωσύνης δέν μένει σ’αυτούς, πού τήν αγοράζουν, αλλά ούτε τήν έλαβαν τελείως, ούτε τήν έχουν. Καί ας θυμηθούν τά λόγια του Αποστόλου Πέτρου, πού είπε στόν Σίμωνα : «ουκ έστι σοι μερίς ουδέ κλήρος εν τω λόγω τούτω»[4].
Διότι, αν πωλούνταν η Ιερωσύνη, περιττή καί μάταιη θά ήταν σ’αυτούς, πού τήν αγοράζουν, η σεμνή καί ενάρετη πολιτεία καί η εν αγνεία καί αρετή ζωή, πού απαιτείται από αυτούς, πού πρόκειται νά ιερωθούν. Περιττός καί μάταιος θά ήταν ο Απόστολος Παύλος, ο οποίος θέλει ο Αρχιερεύς νά είναι ακατηγόρητος, σώφρον, κόσμιος, εγκρατής, νηφάλιος, διδακτικός καί δυνατός νά παρακινεί καί άλλους στήν θεογνωσία καί νά ελέγχει αυτούς, πού αντιλέγουν, γιατί όλοι αυτοί καθόλου δέν υπολογίζονται από τόν πωλητή της Ιερωσύνης καί τόν αγοραστή, γιά τά αργύρια.
Στη συνέχεια ο άγιος Ταράσιος φέρνει μαρτυρίες, οι οποίες ορίζουν αλλότριο της Ιερωσύνης εκείνον, πού θά λάβει ή θά δώσει αργύρια, ή πρό της χειροτονίας ή μετά τήν χειροτονία, από τόν 90ο Κανόνα του Μ. Βασιλείου, τόν β΄ της Δ΄ Οικ. Συνόδου, τήν επιστολή του Γενναδίου καί τόν κβ΄ της ΣΤ΄ Οικ. Συνόδου. Επίσης, ο θείος Ταράσιος φέρνει μαρτυρίες από τίς Πράξεις των Αποστόλων[5], τήν Γ΄ Βασιλειών[6], την Δ΄ Βασιλειών[7], τόν Μ. Βασίλειο καί τόν βίο του ιερού Χρυσοστόμου.
Αφού είπε αυτά ο θείος Ταράσιος, επιφέρει ως εν είδει επιλόγου τα εξής : Αυτά πρέπει νά ακούσουμε όλοι οι Αρχιερείς καί Κληρικοί καί όλοι οι κάτοικοι της οικουμένης, φυλάττοντάς τα καί προσέχοντας σ’αυτά, πού ακούσθηκαν, γιά νά μήν αφανισθούμε, κατά τόν Απόστολο Παύλο[8]. Παρακινεί καί τόν Πάπα Αδριανό νά ανέβη στά ψηλά καί νά υψώσει τήν φωνή του, κατά τά λόγια του προφήτου Ησαΐου[9], γιά νά εξαφανισθεή η χειροτονία μέ χρήματα καί ό,τι άλλο τήν ακολουθεί, πού γίνεται, εξαιτίας της φιλαργυρίας καί της αισχροκέρδειας, καί νά σηκωθεί καί νά εκριζωθεί από τόν Χριστώνυμο λαό, ο οποίος ελευθερώθηκε δωρεάν μέ τό Τίμιον και Πανάγιον Αίμα του Χριστού, αυτή η κακία καί τά επακόλουθα πονηρά βλαστήματά της, ώστε οι Ιερείς νά ανθήσουν σάν φοίνικες, εμπνέοντας στούς σωζομένους Χριστιανούς ευωδία Χριστού καί λέγοντας μαζί μέ τόν προφήτη Σοφονία στήν Εκκλησία το «Περίελε Κύριος τά αδικήματά σου»[10], γλυκαίνοντας τούς λαούς, πού τρυγούν τούς πνευματικούς τους καρπούς καί αποδεικνύοντάς τους κληρονόμους της αθανάτου καί μακαρίας ζωής[11].
Έτσι, λοιπόν, σήμερα, όλοι μας, ιδιαιτέρως οι Αρχιερείς καί οι Ιερείς μας, έχουμε χρέος νά ακολουθούμε καί νά μιμούμαστε τόν ίδιο τόν Κύριό μας, τούς εορτάζοντας αγίους Κοσμά καί Δαμιανό τούς Αναργύρους, τούς αγίους Αποστόλους, τόν άγιο Ταράσιο καί τούς αγίους Πατέρες, πού απαγορεύουν ρητώς τήν δόση καί λήψη χρημάτων, όταν τελεσιουργούνται τά ιερά μυστήρια της αγίας μας Εκκλησίας.
[1] Ματθ. 10, 8.
[2] ΟΣΙΟΣ ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ, Πηδάλιον, σ. 719.
[3] Ματθ. 10, 8.
[4] Πράξ. 8, 21.
[5] Πράξ. 8, 18.
[6] Γ΄ Βασ. 13, 33.
[7] Δ΄ Βασ. 5, 15-27.
[8] Εβρ. 2, 1.
[9] Ησ. 40, 9.
[10] Σοφον. 3, 16.
[11] ΟΣΙΟΣ ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ, Πηδάλιον, σσ. 723-725.
