Άγιος Παΐσιος ο Αγιορείτης: Οι Άγιοι πώς αγίασαν; Είχαν στραφεί στον εαυτόν τους και έβλεπαν μόνον τα δικά τους πάθη. Να βλέπουμε τα δικά μας αμαρτήματα.
Οι Άγιοι πώς αγίασαν; Είχαν στραφεί στον εαυτόν τους και έβλεπαν μόνον τα δικά τους πάθη. Με την αυτοκριτική και την αυτομεμψία που είχαν, έπεσαν τα λέπια από τα μάτια της ψυχής τους και έφτασαν να βλέπουν καθαρά και βαθιά. Έβλεπαν τον εαυτό τους κάτω από όλους τους ανθρώπους και όλους τους θεωρούσαν καλύτερους από τον εαυτόν τους. Τα δικά τους σφάλματα τα έβλεπαν μεγάλα και τα σφάλματα των άλλων πολύ μικρά, γιατί έβλεπαν με τα μάτια της ψυχής τους και όχι με τα γήινα μάτια. Έτσι εξηγείται όταν έλεγαν: «Εγώ είμαι χειρότερος από όλους τους ανθρώπους». Τα μάτια της ψυχής τους είχαν καθαρίσει και είχαν γίνει διόπτρες γι’ αυτό και έβλεπαν τα μικρά τους σφάλματα – τα ξυλαράκια – σαν δοκάρια. Εμείς όμως, ενώ τα σφάλματά μας είναι δοκάρια, δεν τα βλέπουμε ή τα βλέπουμε σαν ξυλαράκια. Κοιτάμε τους άλλους με το μικροσκόπιο και βλέπουμε τα δικά τους αμαρτήματα μεγάλα, ενώ τα δικά μας δεν τα βλέπουμε, γιατί δεν καθάρισαν τα μάτια της ψυχής μας. Επομένως ο άνθρωπος, όταν φτάσει σε καλή πνευματική κατάσταση όλα τα βλέπει καθαρά, όλα τα σφάλματα των άλλων τα δικαιολογεί και δίνει ελαφρυντικά στους άλλους, με την καλή έννοια, γιατί τα βλέπει με το Θεϊκό μάτι και όχι με το ανθρώπινο.
Αν κανείς γνωρίζει το σφάλμα του, είναι η μισή προκοπή. Μεγάλο καλό είναι, όταν αναγνωρίζει κανείς την αδυναμία του και όταν προσπαθεί να διορθωθεί. Αυτός είναι καλύτερος από εκείνον, που κάνει πολύ αγώνα, αλλά δεν αναγνωρίζει όμως τις αδυναμίες του.
Να προσέξουμε πολύ τα εκ προθέσεως σφάλματα, γιατί αυτό που θα εξετάσει ο Θεός είναι η πρόθεσή μας. Τα σφάλματα που κάνουμε από απροσεξία είναι ελαφρότερα. Μερικές αμαρτίες είναι αμαρτίες, αλλά έχουν και ελαφρυντικά. Ύστερα, όταν σφάλουμε χωρίς να το θέλουμε, ο Θεός οικονομάει έτσι τα πράγματα, ώστε να χρησιμοποιηθεί το σφάλμα μας για καλό. Δηλαδή, όχι ότι έπρεπε να σφάλουμε, για να γίνει αυτό το καλό, αλλά αφού σφάλαμε χωρίς να το θέλουμε, ο Θεός αξιοποιεί το σφάλμα μας και βγαίνει καλό. Όταν όμως κάνουμε ένα σφάλμα εν γνώσει μας και έπειτα μετανοιώσουμε, να ευχηθούμε, να μη γίνει κακό από τις συνέπειες του σφάλματός μας.
Από τη στιγμή, που πιστέψει ο άνθρωπος ότι δεν έσφαλλε, τότε έκανε ένα μεγάλο σφάλμα.
Προτιμώ τα λάθη που με κάνουν ταπεινό, παρά τις επιτυχίες που μου προσθέτουν εγωισμό.
Είναι μερικοί αδιάφοροι (αμετανόητοι), που όταν κάνουν ένα σφάλμα, δεν το ξανασκέφτονται, δεν τους κεντάει καθόλου μέσα τους και μένουν αδιόρθωτοι. Γι’ αυτό και όταν τους κάνεις παρατήρηση για το σφάλμα που έκαναν, γελάνε, σαν να μην συμβαίνει τίποτε. Αυτό είναι κάτι τελείως σατανικό.
Η στενοχώρια για τα σφάλματά μας είναι άσκοπη, όταν δεν προσπαθούμε να τα διορθώσουμε. Είναι σαν να κλαίμε έναν άρρωστο συνέχεια, χωρίς να του προσφέρουμε βοήθεια για να αναρρώσει.
Πρώτα πρέπει να ανακρίνει κανείς τον εαυτόν του. Και αν δεν βρίσκει τίποτε, τότε να κάνει δύο-τρεις μετάνοιες, να πέσει στα γόνατα και να πει: «Θεέ μου, πάντως σε κάτι έχω σφάλει. Φώτισέ με να καταλάβω τι έκανα». Μόλις το πει αυτό, αμέσως με την ταπείνωση θα φύγει η ομίχλη του πειρασμού και θα βρει την αιτία. Βλέποντας δηλαδή ο Θεός την ταπείνωσή του, στέλνει την Χάρη Του και τον φωτίζει να θυμηθεί ακριβώς σε τι έφταιξε, για να τακτοποιηθεί.
