”Ο πόκος”

Του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καστορίας κ. Σεραφείμ

Όταν οι Πατέρες της Εκκλησίας μιλούν για το πρόσωπο της Παναγίας, αφ΄ ενός μεν τους διακατέχει μεγάλος σεβασμός και ευλάβεια γιατί γνωρίζουν ότι πρόκειται περί του μυστηρίου των μυστηρίων, αφ΄ ετέρου δε, ως γνώστες της Αγίας Γραφής την οποία ερμηνεύουν με τον φωτισμό του Αγίου Πνεύματος εμπειρικά, βρίσκουν στα διάφορα γεγονότα προεικονίσεις του θαύματος της επίγειας παρουσίας του Κυρίου μας Ιησού Χριστού.

Ένα τέτοιο γεγονός επικαλείται ο θεόπνευστος ιερός υμνογράφος Άγιος Ιωσήφ στον κανόνα του Ακαθίστου Ύμνου:

«Χαίρε ο πόκος ο ένδροσος, ον Γεδεών Παρθένε προεθεάσατο».
Είσαι ο πόκος , δηλαδή το μαλλί, το οποίο προείδε ο Γεδεών.

Α. «Ο πόκος ο ένδροσος»

Το θαύμα αυτό μας το αναφέρει το βιβλίο των Κριτών. Ο Γεδεών, θέλοντας να βεβαιωθεί για την υπόσχεση την οποία του είχε δώσει ο Θεός για τη σωτηρία του λαού του από τους ποικίλους εχθρούς, ζήτησε ένα σημείο: «Εγώ θα βάλω στο αλώνι ξηρό μαλλί. Αν στο μαλλί πέσει δροσιά και η υπόλοιπη γη παραμένει στεγνή, θα είναι ένα μεγάλο σημείο για την εκπλήρωση της υποσχέσεώς Σου».

Όταν το πρωί ο Γεδεών σήκωσε το μαλλί, ήταν τόσο βρεγμένο, ώστε από το νερό γέμισε μία λεκάνη ύδατος. Επιμένει όμως για δεύτερη φορά, δοκιμάζοντας το Θεό. Και ο Θεός και πάλι συγκαταβαίνει.

Ζητά τώρα το μαλλί να παραμείνει ξηρό, ενώ τα υπόλοιπα μέρη να γεμίσουν από δροσιά και σημειώνει χαρακτηριστικά ο ιερός συγγραφεύς: «και εγένετο ξηρασία επί τον πόκον μόνον, επί δε πάσαν την γην εγένετο δρόσος»1.

Σ’αυτό το περιστατικό οι Πατέρες της Εκκλησίας είδαν την προτύπωση της Θεοτόκου.

Η Παρθένος δέχθηκε τη δρόσον του Ουρανού άνωθεν, δηλαδή το Άγιον Πνεύμα.

Και μέσα στην ξηρασία της ανθρωπότητος της εποχής εκείνης, έφερε στον κόσμο όχι απλώς την ουράνια βροχή, αλλά τον Κύριο των νεφελών, όπως θα πει χαρακτηριστικά ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς. Άγγελος Κυρίου αποκαλύπτει στον Γεδεών ότι θα σώσει τον Ισραήλ2.

Άγγελος Κυρίου πάλι, ο χαριέστατος Γαβριήλ, ο διάκονος της Καινής Διαθήκης, αποκαλύπτει στην Παρθένο Μαρία: «Χαίρε, κεχαριτωμένη, ο Κύριος μετά σου. Ευλογημένη συ εν γυναιξίν»3.

Και ενώ ο Γεδεών ζητά επανειλημμένα σημεία της παρουσίας του Θεού, η ταπεινή κόρη της Ναζαρέτ υποτάσσεται στο θέλημα του Θεού, προκειμένου να διακονήσει το σχέδιο της ενανθρωπήσεως του Δευτέρου Προσώπου της Αγίας Τριάδος.

Β. «Χαίρε ο πόκος ο ένδροσος»

Αφού η Θεοτόκος έφερε στον κόσμο το «ύδωρ το ζων το αλλόμενον εις ζωήν αιώνιον»4, άρα αρδεύει με την παρουσία της κάθε φιλόθεη ψυχή. Γι’ αυτό ο Άγιος Μάρκος ο Ευγενικός απευθυνόμενος προς την Παναγία ικετευτικά την παρακαλεί :

«Ο πόκος του υετού του θείου, πανάχραντε, την εξηραμένην ψυχήν μου πάθεσι και τη εκπυρώσει των κακών άρδευσον, Θεοτόκε, τη επισκέψει σου ως βλύσασα της ζωής το ύδωρ Χριστόν τον Κύριον»5.

Σε πνευματικά άνυδρες εποχές όπου επικρατεί ο καύσωνας της αμαρτίας και της αποστασίας, η Θεοτόκος είναι εκείνη που μας χαρίζει την ουράνια δρόσο και μας οδηγεί με την καθαρότητα της πολιτείας της και την υψοποιό ταπείνωσή της στην αστείρευτη πηγή της χάριτος, που είναι ο Χριστός.

Αυτή μας ποτίζει με το πόμα της κατανύξεως και μας χαρίζει δάκρυα μετανοίας, τα οποία θεραπεύουν την πνευματική τύφλωση ώστε να δούμε το πρόσωπο του Χριστού.

Και επειδή, λόγω του πλήθους των αμαρτιών μας, δεν έχουμε αυτήν την δυνατότητα της θέας του προσώπου του εξ’ αυτής τεχθέντος Σωτήρος, γι’αυτό την παρακαλούμε: «Συ τον εκ Σου γεννηθέντα, δυσώπησον Θεοτόκε Παρθένε».

Αυτό έκαναν και οι Άγιοι της Εκκλησίας μας. Έφθαναν στον Χριστό πιασμένοι από το χέρι της Παναγίας.

«Εις την σην καταφεύγω αντίληψιν Δέσποινα Θεοτόκε, ο των μυρίων ταλάντων οφειλέτης.

Ελέησον μου την ταπείνωσιν, οικτίρησόν μου την ασθένειαν, μεγάλην έχεις την παρρησίαν προς τον εκ σου τεχθέντα.

Μη ουν παρίδης μου τα δάκρυα, μη βδελύξη μου τον στεναγμόν, μη καταισχύνης μου την εις σε προσδοκίαν», αναφερόταν καθημερινά ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς6.

Σ’αυτόν τον πόκο τον ένδροσο καταφεύγουμε κι εμείς απόψε στην θαυμάσια αυτή Ακολουθία των Χαιρετισμών και την παρακαλούμε να ανοίξει τους εσκοτισμένους μας οφθαλμούς, να γίνει η παραμυθία της ψυχής μας καθώς και η μετά τον Θεόν ελπίδα μας και προστασία μας.

«Ως κόρην οφθαλμού τη σκέπη σου φύλαξον δέομαι, αγνή, και τη σκιά των πτερύγων σου περίθαλψόν με και ρύσαι δαιμόνων πονηρίας και σώσον με»7.

1 Κριτ. 6,36-40.

2 Κριτ. 6.14.

3 Λουκ. 1,28.

4 Ιω. 4,14.

5 Θεοτοκάριον Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου, Δευτέρα εσπέρας, ήχος πλ. α΄, ωδή γ΄.

6 Α. Σιμωνώφ,, Μέγα Προσευχητάριον, Ευχή εις την Υπεραγίαν Θεοτόκον, ην ηύχετο ο μέγας της Θεσσαλονίκης Γρηγόριος ο Παλαμάς.

7 Θεοτοκάριον, ο.π. ωδή δ΄.