Του Σεβ. Μητροπολίτη Καστορίας κ. Σεραφείμ
Σε μία περίφημη ομιλία του ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, μιλώντας για την επιδημία του Αγίου Πνεύματος την ημέρα της Πεντηκοστής, λέγει τα εξής χαρακτηριστικά:
«Ουρανός ημίν γέγονε σήμερον η γη, ουκ αστέρων εξ ουρανών εις γην καταβάντων, αλλ΄ αποστόλων υπέρ τους ουρανούς αναβάντων, επειδήπερ εξεχύθη η χάρις του Πνεύματος».1
Μαζί μας, λοιπόν, από την ημέρα της Πεντηκοστής το Πανάγιο Πνεύμα,
ο Παράκλητος,
« το Πνεύμα της αληθείας,
ο πανταχού παρών και τα πάντα πληρών,
ο θησαυρός των αγαθών και ζωής χορηγός».
Ζωή και ζωοποιούν,
Φως και φωτός χορηγόν
Αυτάγαθον και πηγή αγαθότητος
Πνεύμα σοφίας
Πνεύμα συνέσεως
Θεός και θεοποιούν
Πυρ εκ πυρός προϊόν, όπως ψάλλουν οι υμνογράφοι της Εκκλησίας μας.
Διδάσκαλός μας αυτή την επιφανή και μεγάλη ημέρα της πίστεώς μας θα είναι ο Άγιος Θεόδωρος ο Στουδίτης, ο ποιητής των αντιφώνων, δηλαδή των τροπαρίων εκείνων που ψάλλονται κάθε Κυριακή στην Ακολουθία του Όρθρου πριν το Εωθινό Ευαγγέλιο. Σε ένα απ΄ αυτά του τετάρτου ήχου λέγει τα εξής :
«Αγίω Πνεύματι πάσα ψυχή ζωούται
και καθάρσει υψούται λαμπρύνεται
τη Τριαδική Μονάδι ιεροκρυφίως».
Και πρώτον. Κάθε λογική ψυχή με την παρουσία του Αγίου Πνεύματος δέχεται όχι μόνο το ζην, με τον δημιουργικό λόγο του Θεού «αυξάνεσθε και πληθύνεσθε και κατακυριεύσατε της γης», αλλά και το ευ ζην, με την αναδημιουργία που συντελείται με το Μυστήριο του Βαπτίσματος.
Και εν συνεχεία, με την συμμετοχή του ο άνθρωπος στα θεουργά Μυστήρια της Εκκλησίας μας αναγεννάται, λαμπρύνεται και φωτίζεται και ετοιμάζεται να δει το πρόσωπο του Χριστού και να αποκτήσει στο χώρο της ψυχής του την παρουσία του Αγίου Πνεύματος. Γεμίζει από ζωή, αφού ο λόγος του Χριστού είναι χαρακτηριστικός: «Εγώ ήλθον ίνα ζωήν έχωσι και περισσόν έχωσι»2.
Γι΄ αυτή τη θαυμαστή παρουσία του Αγίου Πνεύματος στη ζωή του κάθε ανθρώπου και ιδίως στην αλλαγή που προκαλεί, ο Μέγας Βασίλειος αναφέρει : «Εάν τελώνην λάβη πιστεύοντα, ευαγγελιστήν αποδείκνυσιν (εννοεί τον Ευαγγελιστή Ματθαίο)· εάν εν αλιεί γένηται, θεολόγον αποτελεί (εννοεί τον Απόστολο Ιωάννη τον Θεολόγο)· εάν διώκτην εύρη μετανοούντα, απόστολον εθνών απεργάζεται (εννοεί τον Απόστολο Παύλο)»3. Τό Άγιο Πνεύμα επιφοιτά στην ψυχή του κάθε πιστού δια των Αγίων Μυστηρίων της Εκκλησίας και τον μεταμορφώνει πνευματικώς. «Πάντας φωτίζει προς την του Θεού κατανόησιν, εμπνεί τους προφήτας, νομοθέτας σοφίζει, ιερείς τελειοί,…, καταρτίζει δικαίους, σεμνύνει σώφρονας, ενεργεί χαρίσματα ιαμάτων, ζωοποιεί τους νεκρούς, λύει τους πεπεδημένους, υιοθετεί τους ηλλοτριωμένους»4. Το Άγιο Πνεύμα μένει μέσα στην Εκκλησία ως οδηγός και εμπνευστής της, ως αστείρευτος πηγή θείου φωτισμού, ως ποταμός ανεξάντλητος αμετρήτων χαρίτων.
Απεναντίας, όταν κανείς χάσει τη χάρη του Αγίου Πνεύματος, που είναι η αληθινή ζωή της ψυχής κατά την έκφραση των Αγίων Πατέρων, έχουμε τον πνευματικό θάνατο, που είναι ο χωρισμός του ανθρώπου από τον Θεό. Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς τον ονομάζει ως τον κύριο θάνατο της ψυχής. Ζωή της ψυχής είναι η ένωση με το Θεό. Θάνατος της ψυχής είναι η παρουσία της αμαρτίας και η απουσία της χάριτος του Θεού.
Αυτήν ακριβώς την αλήθεια θα την διατυπώσει χαρακτηριστικά και ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος: «Όταν ακούς θάνατο της ψυχής, μη νομίσεις ότι η ψυχή πεθαίνει διότι είναι αθάνατη. Θάνατος της ψυχής είναι η αμαρτία και η αιώνια κόλαση5.
Δεύτερον. Σ αυτήν την ομίχλη της αμαρτίας, που είναι η ασθένεια της ψυχής, το Άγιο Πνεύμα έρχεται βοηθός και συναντιλήπτωρ στην ασθένειά μας.
«Το Πνεύμα συναντιλαμβάνεται ταις ασθενίαις ημών»6 θα τονίσει ο Απόστολος Παύλος. Και θα προσθέσει: Αυτό το Πνεύμα «υπερεντυγχάνει υπέρ ημών στεναγμοίς αλαλήτοις»7. Δηλαδή μεσιτεύει για μας με στεναγμούς που δεν μπορούν να εκφρασθούν με λόγια.
Αυτό μας βοηθάει να προσευχόμεθα.
Αυτό μας οδηγεί στην μετάνοια.
Αυτό μας χαρίζει την άφεση των αμαρτιών.
Αυτό βρίσκεται σε όλα τα Μυστήρια της Αγίας μας Εκκλησίας.
Αυτό μας δωρίζει τον αέρα της πνευματικής ελευθερίας και μας ανοίγει την πύλη της σωτηρίας.
Αυτό, ακόμη, αίρει τη φραγή προς την αγιότητα, αφού άλλωστε αυτός είναι και ο στόχος της ζωής μας, δηλαδή η θέωση. «Εγώ είπα θεοί εστέ και υιοί Υψίστου πάντες»8 και «άγιοι γίνεσθε ότι εγώ άγιός ειμι»9.
Γι΄ αυτό κι ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος χαρακτηρίζει το Άγιο Πνεύμα «ναοποιούν, θεοποιούν, τελειούν»10. Δηλαδή, καθιστά τους ανθρώπους κατοικητήριά Του, τους τελειοποεί, τους αναδεικνύει κατά χάριν θεούς.
Τρίτον. Το Άγιο Πνεύμα, θα ερμηνεύσει ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, σύμφωνα με τον αναβαθμό του Αγίου Θεοδώρου του Στουδίτου, μας χαρίζει την κάθαρση του νου, την ύψωσή του προς τον ουρανό και τον φωτισμό. Αυτές οι ενέργειες του Αγίου Πνεύματος, μας υπενθυμίζει ο θεόπτης Πατέρας της Εκκλησίας, δεν είναι αισθητές11.
Δεν μπορούμε να τις καταλάβουμε με τη λογική μας, ούτε να τις ερμηνεύσουμε με τον νου μας, γιατί είναι ανώτερες από το νου. Είναι ιερές και θείες. Είναι μυστικές, οι οποίες συντελούνται μυστικά μέσα στον χώρο της ψυχής με την παρουσία του Αγίου Πνεύματος και με την συμμετοχή εκείνων που ζουν την παρουσία Του.
Μόνον οι Άγιοι της Εκκλησίας μας μπορούν να καταλάβουν τί έχει ο άνθρωπος μέσα στην καρδιά του. Ο Γέροντας Εφραίμ ο Κατουνακιώτης με το όχημα της προσευχής καταλάβαινε τον συνομιλητή του σε ποιά κατάσταση βρισκόταν. «Ευωδία Χριστού», έλεγε. Ευωδιάζει η ψυχή του, έχει το χάρισμα της καθαρότητος. Ή ακόμη, «αυτός έχει επάνω του μία δυσοσμία», έλεγε, η οποία προέρχεται από την παρουσία της ακαθαρσίας και της αμαρτίας.
Γι’ αυτό ο Μέγας Βασίλειος στις ομιλίες του περί του Αγίου Πνεύματος θα τονίσει: Αυτό που δεν χωρεί στον κόσμο, το βλέπουν οι Άγιοι λόγω της καθαρότητος της καρδιάς.
Και ακόμη. Η πατερική εμπειρία θα πιστοποιήσει, αυτό που στους Αγίους του Θεού είναι μεθεκτό και ορατό, στους άλλους, δηλαδή στους ακάθαρτους, είναι αμέθεκτο και αόρατο.
Πώς θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε σήμερα την εποχή μας;
Σαν ένα πλοίο χωρίς φώτα μέσα στη νύχτα κάτω από την απειλή των κυμάτων. «Ο πλους εν νυκτί, πυρσός ουδαμού, Χριστός καθεύδει». Και αυτό, γιατί πιστεύσαμε στα είδωλα, και όχι στον αληθινό Θεό.
Λατρεύσαμε την κτίση και όχι τον Κτίσαντα.
Πιστεύσαμε στην ύλη και στην ευδαιμονιστική αντίληψη της ζωής.
Χρησιμοποιήσαμε άλλους μεσσίες και δεν άνοίξαμε ποτέ την καρδιά μας στο μοναδικό Μεσσία που είναι ο Χριστός.
Δεχθήκαμε ένα ξένο τρόπο ζωής από κείνον που κρατά η Εκκλησίας μας και έζησαν οι πατέρες μας.
Γι’ αυτό και απατηθήκαμε οικτρά και απογοητευθήκαμε και βρισκόμαστε σήμερα ταπεινωμένοι και γυμνοί στα μάτια των ισχυρών της γης.
Το φάρμακο; Είναι η επιστροφή μας στο Θεό και η μετάνοιά μας. Είναι αυτό το οποίο τόνισε ο Απόστολος Πέτρος την ημέρα της Πεντηκοστής: «Μετανοήσατε…. και λήψεσθε την δωρεάν του Αγίου Πνεύματος»12. Γι αυτό και το αίτημά μας σήμερα προς το Πανάγιο Πνεύμα θα πρέπει να είναι το εξής:
«Ελθέ και σκήνωσον εν ημίν
Ελθέ το φως το αληθινόν
Ελθέ η αιώνιος ζωή
Ελθέ των νεκρών η ανάστασις
Ελθέ ο δυνατός, ο πάντα αεί ποιών και μεταποιών
Ελθέ η πνοή και η ζωή, η παραμυθία της ταπεινής μου ψυχής, η χαρά και η δόξα κι η διηνεκής μου τρυφή».
Αμήν.
1. Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, Εις την Πεντηκοστήν, λόγος α΄, PG 52,803.
2. Ιω. 10,10.
3. Μεγ. Βασιλείου, Ομιλία ΙΕ΄ Περί πίστεως, κεφ. 3, PG 31,469C.
4. Αυτόθι, Β.
5. Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου, Νέα Κλίμαξ, Εκδ. Συνοδία Σπυρίδωνος Ιερομονάχου Ιερά Καλύβη “Άγιος Σπυρίδων Α΄” Νέα Σκήτη Αγίου Όρους, 2014, σελ. 197.
6. Ρωμ. 8,26.
7. Αυτόθι.
8. Ψαλμ. 81,6.
9. Α΄ Πετρ. 1,16.
10. Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου, Λόγος ΛΑ΄, Θεολογικός Πέμπτος Περί του Αγίου Πνεύματος, κεφ. 29, ΕΠΕ 4,246.
11. Αγίου Νικοδήμου, ο.π.
12. Πραξ. 2,38.
-250x180.jpg)
