Για τα επτά έθνη, των οποίων τη γη κατέλαβαν οι Ισραηλίτες, και γιατί άλλοτε γίνεται λόγος για «επτά» έθνη και άλλοτε για «πολλά» έθνη.
Αυτά τα πάθη είναι τα «επτά έθνη», των οποίων τη γη υπόσχεται ό Κύριος να δώσει στα τέκνα του Ισραήλ, μετά την έξοδό τους από την Αίγυπτο. Το καθετί πού συνέβαινε τότε στους Ισραηλίτες ήταν κατά τον Απόστολο παρατυπώσεις (Α’ Κορ. 10, 6). Οφείλουμε συνεπώς κι εμείς να τα μελετούμε προσεκτικά και να διδασκόμαστε απ’ όλα αυτά. Έχει λοιπόν ειπωθεί: «Όταν ο Κύριος, ο Θεός σας, σας φέρει στη χώρα που τώρα πάτε να την κατακτήσετε, θα διώξετε στο πέρασμά σας πολλά έθνη: τους Χετταίους, τους Γεργεσαίους, τους Αμορραίους, τους Χαναναίους, τους Φερεζαίους, τους Ευαίους και τους Ιεβουσαίους, επτά έθνη μεγαλύτερα και ισχυρότερα από σας. Θα τους παραδώσει ο Κύριος, ο Θεός σας, στην εξουσία σας, για να τους νικήσετε και να τους εξοντώσετε πλήρως» (Δευτ. 7, 1-2).
Γιατί λέει ότι είναι «πολλά έθνη»; Διότι ο αριθμός των παθών είναι μεγαλύτερος από τις αρετές.Ο κατάλογος περιλαμβάνει επτά έθνη. Αλλά, όταν ο Προφήτης μιλάει για την εξόντωσή τους, δεν αναφέρει αριθμό: «Θα διώξετε στο πέρασμά σας πολλά έθνη». Γιατί ο αριθμός των σαρκικών παθών, πού προέρχονται από αυτές τις επτά βασικές ρίζες, ξεπερνά σε μέγεθος τον Ισραήλ. Απ’ αυτές τις ρίζες βλαστάνουν οι φόνοι, οι έριδες, οι αιρέσεις, οι κλοπές, οι ψευδομαρτυρίες, οι βλασφημίες, τα φαγοπότια, τα μεθύσια, οι καταλαλιές, οι σαρκασμοί, οι αισχρολογίες, τα ψεύδη, οι ψευδορκίες, οι αργολογίες, οι αστεϊσμοί, η ταραχή, η πλεονεξία, η πικρία, οι παράφορες κραυγές, η αγανάκτηση, η περιφρόνηση, ο γογγυσμός, το να εκπειράζουμε τον Θεό, η αναισθησία και πολλά άλλα πάθη, τα οποία θα χρειαζόμασταν ώρα για να τα απαριθμήσουμε.
Αυτά τα πάθη μας φαίνονται ελαφρά. ‘Ας ακούσουμε όμως πώς τα αντιμετωπίζει και πώς κρίνει το όλο θέμα ο Απόστολος: «Ούτε στις ταλαιπωρίες», λέει, «να γογγύζετε, όπως γόγγυσαν μερικοί απ’ αυτούς και θανατώθηκαν από τον εξολοθρευτή άγγελο» (Α’ Κορ. 10, 10). Όσον άφορα στο να μην εκπειράζουμε τον Θεό ο Απόστολος λέει: «Ούτε να προσπαθούμε να δοκιμάσουμε, αν θα μας προστατεύσει ο Χριστός, όπως έκαναν μερικοί απ’ αυτούς, οι οποίοι θανατώθηκαν από το δάγκωμα των φιδιών» (Α’ Κορ. 10, 9). Για την καταλαλιά επίσης η Αγία Γραφή λέει: «Να μη θέλεις να καταλαλείς, για να μην υπερηφανευθείς» (Παροιμ. 20, 13). Για το πάθος της αναισθησίας ο Απόστολος λέει: «Είναι αναίσθητοι, ασελγούν αδιάντροπα, και χωρίς φραγμό εκτελούν βρώμικες πράξεις»(Έφεσ. 4,19). Οι κραυγές, καθώς και η οργή, ο θυμός και η βλασφημία επίσης καταδικάζονται. Αυτό μας το διδάσκουν σαφέστατα τα έξης λόγια του Αποστόλου: «Διώξτε», λέει, «μακριά σας κάθε δυσαρέσκεια, θυμό, οργή, κραυγή, κατηγορία, καθώς και κάθε άλλη κακότητα» (Έφεσ. 4, 31). Το ίδιο μας παραγγέλλει και σχετικά με πολλά άλλα παρόμοια πάθη.
Ο αριθμός αυτών των παθών ξεπερνάει κατά πολύ τον αριθμό των αρετών. Επειδή, όμως, όλα τα πάθη παράγονται από τα οκτώ βασικά, αν καταπολεμηθούν αυτά τα οκτώ, τότε αμέσως κατευνάζονται εντελώς και εξαλείφονται μαζί τους και τα υπόλοιπα. Από τη γαστριμαργία γεννιέται η πολυφαγία και η μέθη. Από την πορνεία γεννιέται η αισχρολογία, οι αστεϊσμοί, οι σαρκασμοί και η αργολογία.
Από τη φιλαργυρία γεννιέται το ψέμα, η νοθεία, η κλοπή,η ψευδορκία, η επιθυμία αισχρού κέρδους, οι ψευδομαρτυρίες, οι βιαιότητες, η απανθρωπιά και η πλεονεξία. Η οργή φέρνει το φόνο, τις παράφορες κραυγές και την αγανάκτηση. Η λύπη είναι μητέρα της μνησικακίας, της μικροψυχίας, της πικρίας και της απελπισίας. Από την ακηδία εκπηγάζει η αργία, η υπνηλία, η δύστροπη διάθεση, η ανησυχία, η περιπλάνηση, η αστάθεια σώματος και νου,η φλυαρία και η περιέργεια. Από την κενοδοξία γεννιούνται οι φιλονικίες, οι αιρέσεις, ο κομπασμός και η αγάπη προς τις καινοτομίες. Από την υπερηφάνεια τέλος, φυτρώνει η περιφρόνηση, ο φθόνος,η ανυπακοή, η βλασφημία, ο γογγυσμός και η καταλαλιά.
Αυτά τα ολέθρια πάθη είναι περισσότερα σε αριθμό σε σχέση με τις αρετές. Είναι επίσης και πιο ισχυρά, όπως το νιώθουμε ήδη από τον πόλεμο που μας κηρύττει η ίδια η φύση μας. Η απόλαυση των σαρκικών παθών βρίσκει τόπο μέσα μας πιο δυναμικά, σε σχέση με αυτόν πού έχει η έφεση για τις αρετές. Και αυτή η έφεση προς την αρετή δεν επιτυγχάνεται παρά μόνο με το τίμημα της πιο βαθιάς συντριβής της καρδιάς και της τέλειας νέκρωσης του σώματος.
Οι λεγεώνες των εχθρών μας είναι αναρίθμητες. Γι’ αυτές ό Απόστολος λέει: «Γιατί δεν έχουμε να παλέψουμε με ανθρώπους, αλλά με αρχές και εξουσίες, δηλαδή με τους κυρίαρχους του σκοτεινού τούτου κόσμου, τα πονηρά πνεύματα που βρίσκονται ανάμεσα στη γη και στον ουρανό» (Έφεσ. 6, 12). Επίσης ο προφήτης Δαυίδ λέει στους Ψαλμούς: «Στ’ αριστερά σου χίλιοι θα πεθάνουν, δέκα χιλιάδες στα δεξιά σου» (Ψαλμ. 90, 7).
Αν λοιπόν τις εκλάβουμε όλες αυτές τις αρχές και τις εξουσίες με τα μάτια της πίστης, θα δούμε πολύ καθαρά ότι μάς ξεπερνούν, κατά πολύ, και σε αριθμό και σε δύναμη και ότι εμείς είμαστε μπροστά τους φτωχές υπάρξεις, σαρκικές και γήινες. Και επιπλέον, ότι έχουμε να παλέψουμε με εχθρούς πνευματικούς, οι οποίοι έχουν ουσία και οντότητα πνευματική και λεπτή σαν τον αέρα.
Κεφάλαιο 17: Ερώτηση σχετική με τα επτά έθνη και τα οκτώ πάθη.
ΠΑΤΗΡ ΓΕΡΜΑΝΟΣ: Πώς γίνεται και υπάρχουν οκτώ βασικά πάθη που μας πολεμούν, αφού ο προφήτης Μωυσής αναφέρει μόνο επτά έθνη που εναντιώνονται στον Ισραηλιτικό λαό; Και γιατί είναι συμφέρον μας να καταλάβουμε τα εδάφη, τα οποία τώρα βρίσκονται στην κατοχή των παθών;
Κεφάλαιο 18: Πώς συγκροτείται ο αριθμός των οκτώ εθνών σε αντιστοιχία με τα οκτώ πάθη.
ΑΒΒΑΣ ΣΕΡΑΠΙΩΝ: Υπάρχουν οκτώ βασικά πάθη που πολεμούν τον μοναχό: Αυτή είναι γνώμη κοινή σε όλους και απόλυτη. Αν η Αγία Γραφή δεν τα αναφέρει όλα με το όνομα των λαών πού τα συμβολίζουν, είναι γιατί οι Εβραίοι είχαν ήδη βγει από την Αίγυπτο, και είχαν απελευθερωθεί από ένα έθνος πολύ ισχυρό, όταν ο προφήτης Μωυσής, ή μάλλον ο Κύριος, με το στόμα του Προφήτη, τους μίλησε και τους είπε όσα καταγράφονται στο Δευτερονόμιο (Δευτ. 7,1).
Φαίνεται ότι αυτή η παρομοίωση ισχύει το ίδιο και για μας τους μοναχούς. Εμείς λοιπόν τώρα, όντας απελευθερωμένοι από τα δίχτυα του έξω κόσμου, δείχνουμε να είμαστε απαλλαγμένοι από το πάθος της γαστριμαργίας, δηλαδή την ακράτεια του στόματος και της κοιλιάς. Δεν έχουμε λοιπόν πλέον παρά να πολεμήσουμε με παρόμοιο τρόπο τα άλλα επτά έθνη. Γιατί το πρώτο, όντας ήδη νικημένο, δεν λογαριάζεται.
Επιπλέον, αξίζει να σημειώσουμε ότι τα εδάφη αυτού του λαού δεν δόθηκαν στους Ισραηλίτες. Αντίθετα, μια ειδική εντολή τού Κυρίου τους επέβαλε να τα εγκαταλείψουν οριστικά και άμεσα.
Αυτό μας μαθαίνει να κανονίζουμε έτσι τις νηστείες μας, μην τυχόν μια υπερβολική αποχή, πού θα προκαλούσε μεγάλη εξάντληση και αδυναμία, μας αναγκάσει να ξαναγυρίσουμε πάλι πίσω στην Αίγυπτο, δηλαδή στην επιθυμία του λάρυγγα και της σάρκας, την οποία είχαμε εγκαταλείψει όταν απαρνηθήκαμε τον κόσμο. Τότε η συμφορά θα ήταν όμοια μ’ αυτή που βρήκε τους Εβραίους, όπως περιγράφεται στην ιστορία τους. Οι Εβραίοι, αν και βγήκαν από την Αίγυπτο, για να εισέλθουν στην έρημο των αρετών, νοσταλγούσαν τις χύτρες με τα κρέατα πού είχαν στην Αίγυπτο.
Κεφάλαιο 19: Γιατί πρέπει να καταστραφούν τα επτά έθνη, ενώ ένα έθνος δεν καταστρέφεται;
Γιατί, άραγε όταν επρόκειτο για το λαό, στη χώρα του οποίου έζησαν και πολλαπλασιάστηκαν οι Εβραίοι, δηλαδή για τους Αιγυπτίους, η διαταγή του Θεού ήταν να μην εξολοθρευθούν, αλλά να εγκαταλειφθεί μόνο το έδαφός τους; Και γιατί, αντίθετα, οι Ισραηλίτες έπρεπε να εξοντώσουν τους άλλους επτά λαούς; Ο λόγος είναι ο εξής: Με όποιο πνευματικό ζήλο κι αν μπήκαμε στην έρημο των αρετών, η γαστριμαργία παραμένει σαν μια γειτόνισσα, της οποίας οι υπηρεσίες και οι καθημερινές σχέσεις, θα λέγαμε, μας είναι απαραίτητες. Γιατί, η λήψη τροφής, μας είναι μια έμφυτη τάση και καθημερινή βιολογική ανάγκη. Αυτή θα παραμένει πάντα ζωντανή, όση προθυμία κι αν εμείς έχουμε κι όσο κι αν περικόψουμε τις ορέξεις και τις περιττές επιθυμίες μας.
Εφόσον δεν μπορούμε να καταστρέψουμε τελείως τις ορέξεις και τις επιθυμίες μας, οφείλουμε τουλάχιστον με πολλή φροντίδα να αποφεύγουμε την ικανοποίησή τους. Αυτό σημαίνουν τα λόγια του Αποστόλου: «Μην αφήνετε τον αμαρτωλό εαυτό σας να σας παρασύρει στην ικανοποίηση των επιθυμιών σας» (Ρωμ. 13, 14).
Αλλά, όταν συγκρατούμε την τάση που μας σπρώχνει στις φροντίδες του σώματος -τις οποίες κανένας δεν μας έχει απαγορεύσει να τις λειτουργούμε, αλλά απλά έχουμε εντολή να τις εκτελούμε απαθώς-είναι προφανές ότι δεν εξοντώνουμε τον Αιγύπτιο.
Τον κρατάμε μόνο σε απόσταση, με το να απορρίπτουμε κάθε λογισμό για περιττές και εκλεκτές τροφές. Πρέπει να περιοριζόμαστε και να είμαστε ικανοποιημένοι, όπως λέει ο Απόστολος, έχοντας απλώς τροφή και ενδύματα (Α’ Τιμ. 6, 8). Τέτοια είναι και η εντολή που μας δίνεται συμβολικά από το Νόμο: «Μην αποστρέφεστε», λέει, «τους Αιγυπτίους, γιατί έχετε φιλοξενηθεί στη χώρα τους» (Δευτ. 23, 8). Το να αρνηθούμε στο σώμα την απαραίτητη γι’ αυτό τροφή, θα ήταν σαν να θέλαμε να το φονεύσουμε, και επιπλέον, θα επιβαρύναμε την ψυχή μας με ένα έγκλημα.
Τα άλλα επτά πάθη, επειδή αυτά είναι βλαβερά από κάθε άποψη, πρέπει, όχι μόνο να τα αποβάλλουμε, αλλά οφείλουμε να μην τα αγγίζουμε καν με τον κρυφό λογισμό μας. Να, τί λέει ο Απόστολος γι’ αυτά: «Διώξτε μακριά σας κάθε δυσαρέσκεια, θυμό, οργή, κραυγή, κατηγορία, καθώς και κάθε άλλη κακότητα» (Έφεσ. 4, 31). Και άλλου πάλι λέει: «Δεν πρέπει ούτε καν λόγος να γίνεται μεταξύ σας για ακολασία και κάθε είδους ηθική ακαθαρσία και πλεονεξία. Επίσης δεν ταιριάζουν σε σας η αισχρότητα, τα ανόητα λόγια και τα βρώμικα αστεία» (Έφεσ. 5, 3-4).
Μπορούμε λοιπόν να κόψουμε τις ρίζες αυτών των παθών που μπολιάστηκαν στη φύση μας σαν εξωτερικό επίθεμα, ενώ δεν μπορούμε ν’ απαλλαγούμε τελείως από τη γαστριμαργία. Όσο προχωρημένοι πνευματικά κι αν είμαστε, δεν θα μπορέσουμε ποτέ να αρνηθούμε τη φύση μας. Και ότι αυτό είναι πραγματικότητα, φαίνεται, όχι μόνο από τη ζωή αδύνατων πνευματικά ανθρώπων που είναι όμοιοι με εμάς, αλλά και από το βίο και την πολιτεία όλων εκείνων που έφθασαν στην τελειότητα. Αυτοί, αν και είναι απαλλαγμένοι από τα κίνητρα όλων των άλλων παθών και έχουν, γεμάτοι ζήλο πνευματικό, αποσυρθεί στην έρημο, περιφρονώντας κάθε σωματική ανάπαυση, εντούτοις δεν μπορούν να μη φροντίσουν το καθημερινό τους φαγητό και να μην κάνουν ετήσιες προμήθειες.
Κεφάλαιο 20: Παρομοίωση της λαιμαργίας με την ανάγκη που έχει ο αετός, για να βρει τροφή.
Ζώντας ο μοναχός αναγκαστικά κάτω από την τυραννία αυτών των αναγκών, όσο κι αν είναι προχωρημένος πνευματικά, θα μπορούσε πολύ εύστοχα να συγκριθεί με τον αετό.
Ο αετός υψώνεται με τις έξοχες πτήσεις του πάνω από τα σύννεφα. Πετώντας εξαφανίζεται από το πρόσωπο της γης και γίνεται αόρατος από το ανθρώπινο μάτι. Να, όμως , που η πείνα τον αναγκάζει να κατέβει από τα ύψη, να πέσει στη γη, μέσα στις βαθιές κοιλάδες, και να βρωμιστεί τρώγοντας πτώματα.
Όλα αυτά αποδεικνύουν ολοκάθαρα ότι από το πνεύμα της γαστριμαργίας δεν μπορούμε να απαλλαγούμε οριστικά και μόνιμα, όπως μπορεί να γίνει με τα άλλα πάθη, ούτε και να το ξεριζώσουμε τελείως από μέσα μας. Εξαρτάται όμως αποκλειστικά από την αρετή του καθενός, το να αναχαιτίζει τις προσβολές του και να χαλιναγωγεί τα κύματα της επιθυμίας για τροφές πού δεν του είναι απαραίτητες για τη συντήρησή του.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ. ΑΒΒΑΣ ΚΑΣΙΑΝΟΣ ΣΥΝΟΜΙΛΙΕΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΠΑΤΕΡΕΣ ΤΗΣ ΕΡΗΜΟΥ. ΤΟΜΟΣ Α
