Ενανθρώπηση σημαίνει σωτηρία!

Γράφει ο Κώστας Νούσης, Θεολόγος – Φιλόλογος

Ιησούς Χριστός, ο ενανθρωπήσας Θεός

Οι ακολουθίες των Χριστουγέννων, παραμονής και αυθημερόν εξόχως, έχουν έναν βασικό στόχο: να καταδείξουν μέσα από τα βιβλικά κείμενα και τροπάρια το μέγα μυστήριο της Σάρκωσης του Λόγου, της ενανθρώπησης του δευτέρου προσώπου της Τριάδος.

 Χωρίς τη σάρκωση τούτη θα ήταν εξάπαντος αδύνατη η θέωση του ανθρώπου, σύμφωνα και με τον Μ. Αθανάσιο. Και σε όλους πρέπει να καταστεί βαθύτατη συνείδηση ότι θέωση και σωτηρία ταυτίζονται στην περίπτωση των ανθρώπων.

Στο παρόν θα κινηθούμε με οδηγό τον ευαγγελιστή Ματθαίο (1, 18-24). Το πρώτο σημείο στο οποίο θα σταθούμε είναι η «δικαιοσύνη» του Ιωσήφ του Μνήστορος: «Ιωσὴφ δὲ ὁ ἀνὴρ αὐτῆς, δίκαιος ὢν καὶ μὴ θέλων αὐτὴν παραδειγματίσαι, ἐβουλήθη λάθρα ἀπολῦσαι αὐτήν». Ο άγιος Ιωσήφ ήταν ένας απλός και άκακος άνθρωπος, γεμάτος αγάπη, αγαθότητα, επιείκεια, καλοσύνη, ταπείνωση. Δεν ήταν ένας κολλημένος και φανατικός τηρητής του Νόμου. Προέκρινε τον άνθρωπο (εδώ τη Μητέρα του Θεού) και όχι το γράμμα του Νόμου (Μαρκ. 2: 27). Αυτό έδειξε και ο Χριστός σε όλη την επίγεια διαδρομή του. Καταδίκασε τον δογματισμό και την τυπολατρεία, για τούτο άλλωστε και μισήθηκε τόσο πολύ από τους κατεξοχήν πρωταθλητές του διαστροφικού αυτού αθλήματος, τους Φαρισαίους. Δικαιοσύνη, λοιπόν, ίσον αγιότητα και θεϊκή, αρχοντική αγάπη, όχι μικρότητα, μικρόνοια και συμπλεγματικότητα. Να ο αληθής τύπος του Χριστιανού. Τα άλλα, τα νομικίστικα, τα δικανικά, τα δικαιϊκά και άτεγκτα και απάνθρωπα παραπέμπουν στη δυτική, στη ρωμαιοκαθολική, στην αιρετική θεολογία, στίγματα της οποίας αμαυρώνουν το Σώμα της Ορθοδοξίας ακόμη και σήμερα.

«Τὸ γὰρ ἐν αὐτῇ γεννηθὲν ἐκ Πνεύματός ἐστιν ῾Αγίου». Να μια προοιμιακή εμφάνιση του Τρίτου της Τριάδος – εδώ η σειρά δεν είναι σε καμιά περίπτωση αξιολογική – του Παρακλήτου. Το ιδιαίτερο έργο Του φαίνεται ξεκάθαρα στην προκείμενη τελειωτική συνεργία του στο γεγονός της Σάρκωσης του Λόγου. Ο Παράκλητος, το Πνεύμα το Άγιο αναπαύεται στον Ιησού και τον συνοδεύει σε όλη τη γήινη πορεία του (Λουκ. 4: 1). Οι θεολόγοι της Εκκλησίας, ειδικότερα από τον Μ. Αθανάσιο και μετά, βλέπουν και εδώ τη διάκριση και τη σύζευξη αΐδιας και οικονομικής Τριάδος, ενδοτριαδικής σχέσης και εξωτριαδικής δράσης της Θεότητας με άλλα λόγια. Μετά από λίγες μέρες η Εκκλησία θα το ζήσει εναργέστερα τούτο, στη Βάπτιση του Χριστού.

«Τέξεται δὲ υἱὸν καὶ καλέσεις τὸ ὄνομα αὐτοῦ ᾿Ιησοῦν· αὐτὸς γὰρ σώσει τὸν λαὸν αὐτοῦ ἀπὸ τῶν ἁμαρτιῶν αὐτῶν». Ο Χριστός είναι ο Ιησούς, που στα εβραϊκά σημαίνει σωτήρας, λυτρωτής. Και αμέσως επεξηγεί από τι ακριβώς σώζει: από τις αμαρτίες, τις εσωτερικές και εξωτερικές εκείνες ενέργειες που χωρίζουν τον άνθρωπο από τον Θεό σε οντολογικό επίπεδο και όχι σε ψιλό ηθικό, όπως μας έμαθαν οι εκ δυσμών αδερφοί μας και τα εγχώρια παπαγαλάκια τους. Οντολογικό σημαίνει θέμα ζωής (σχέσης με Θεό και κοινωνίας της άκτιστης θεοποιού Χάρης Του) και θανάτου (φθορά σωματική και προπαντός πνευματική διαστροφή). Και όλα τούτα σε διάσταση αιωνιότητας. Τίποτε περισσότερο ή λιγότερο από αυτά.

«Καὶ καλέσουσι τὸ όνομα αὐτοῦ ᾿Εμμανουήλ, ὅ ἐστι μεθερμηνευόμενον μεθ᾿ ἡμῶν ὁ Θεός»: το νεογέννητο βρέφος δεν είναι ένας ψιλός άνθρωπος, ένας ακόμη προφήτης ή δίκαιος της Παλαιάς Διαθήκης. Είναι ο Θεός ο ίδιος που «κατέβηκε» από το ύψος της Θεότητάς του και σαρκώθηκε, που στη γλώσσα τη βιβλική σημαίνει πως έγινε πλήρης άνθρωπος, με ψυχή λογική και σώμα. Ασύλληπτο, απερινόητο μυστήριο. Σκύβουν πάνω του οι νοερές αγγελικές φύσεις και όλοι οι αγιασμένοι άνθρωποι και αδυνατούν όχι μονάχα να το συλλάβουν, αλλά και να το περιγράψουν στοιχειωδώς. Ο Γιαχβέ, ο εν Τριάδι Θεός προσέλαβε την ανθρώπινη φύση στο πρόσωπο του Λόγου, του Υιού του Πατρός. Και έτσι επληρώθη το προ αιώνων μυστήριο του Χριστού, τουτέστιν το σχέδιο του Θεού για την πρόσληψη και τη σωτηρία της κτίσης εν Χριστώ Ιησού.

Είναι αλήθεια ότι ο υπερφυής αυτός πλουτισμός της φύσης μας με την εν Χριστώ πρόσληψη και ανάληψή της στα δεξιά του Πατρός ακούγεται σήμερα – εποχή απροκάλυπτου και χυδαίου αγνωστικισμού – ένα τουλάχιστον ευήκοον φιλοσόφημα. Αλλά δεν είναι καθόλου έτσι τα πράγματα. Η πείρα της Εκκλησίας και τα βιώματα των Αγίων της μαρτυρούν την αλήθεια της Σάρκωσης, που συνιστά την απαρχή και το τέλος της ανάστασης και της θέωσης όλων ημών ανεξαιρέτως.

Αυτή είναι η πανίσχυρη οντολογική αντιπρόταση της Εκκλησίας στις μαύρες μέρες μας, που στέφεται η διαστροφή, ευλογείται και επευφημείται το κακό και υποβιβάζεται η ουσία του ανθρώπου σε επίπεδα κατώτερα και των αλόγων κτηνών, τα οποία, σαν σήμερα, κείνο το γλυκύτατο βράδυ της Γέννησης, αναγνώρισαν τον Δημιουργό τους και Τον προσκύνησαν στο πρόσωπο του Θείου Βρέφους, του Φωτός του Κόσμου, του Κυρίου της Δόξης, του Χριστού μας.