+Μητροπολίτου Φλωρίνης Αυγουστίνου Καντιώτου
13 Νοεμβρίου. Εορτάζει, αγαπητοί μου, σήμερα ένας από τους πιο μεγάλους διδασκάλους και πατέρας της αγίας μας Εκκλησίας, κορυφαίος πνευματικός οδηγός, ουράνιος άνθρωπος, χρυσή σάλπιγξ, στόμα Χριστού· εορτάζει ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος . Η Εκκλησία σήμερα εξαγγέλλει τον έπαινόν του. Τα τροπάρια, τα απολυτίκια, οι ύμνοι, που έψαλε σήμερα η Εκκλησία μας, είνε εξαίσιοι· χρησιμοποιεί όλα τα κοσμητικά επίθετα για να τον εξυμνήση.
Εικοσιδύο (22) δε ρήτορες, διδάσκαλοι και πατέρες της Εκκλησίας, έχουν εκφωνήσει λόγους επαινώντας τον ιερό Χρυσόστομο.Εγώ, μολονότι δεν θεωρώ τον εαυτό μου άξιο να υμνήση τον πατέρα αυτόν της Εκκλησίας ―αισθάνομαι ανάξιος και να ασπασθώ τα πανάχραντα πόδια του―, αλλά θαυμαστής από την παιδική μου ηλικία του ιερού πατρός, θα τολμήσω να πω λίγες λέξεις. Δεν θα διηγηθώ ολόκληρο τον βίο του, διότι θα εχρειάζοντο ώρες πολλές· θα διηγηθώ μόνο τις τελευταίες ημέρες του, το τέλος της ζωής του.
Όλη η ζωή του ανθρώπου έχει σημασία,αλλά μεγαλύτερη αξία έχουν ιδίως οι τελευταίες του στιγμές, το πως πεθαίνει ο άνθρωπος . Είνε μεγάλο ζήτημα πως τερματίζει κανείς τον βίο του. Τόση σημασία αποδίδεται σ᾽αυτό, ώστε η Εκκλησία μας πρωί – βράδυ και κάθε φορά που τελείται η θεία λειτουργία, αν προσέξατε, μας προτρέπει· «Χριστιανά τα τέλη της ζωής ημών, ανώδυνα, ανεπαίσχυντα,ειρηνικά και καλήν απολογίαν την επί του φο-βερού βήματος του Χριστού αιτησώμεθα».
Αδελφοί, δηλαδή, ας ζητήσουμε να μας δώσηο Θεός τα τέλη της ζωής μας να είνε χριστιανά, να τελειώσουμε τη ζωή μας με χριστιανική πίστι, και όταν θα σταθούμε εμπρός στο φοβερό δικαστήριο του Χριστού να έχουμε καλή απολογία. Παρακαλούμε κ᾽ εμείς, να μας ελεήση ώστε, όταν αφήσουμε την τελευταία πνοή στον κόσμο αυτόν, να είνε πάνω μας ο άγγελος του Κυρίου και να σφαλίσουμε τα χείλη μας με το «Μνήσθητί μου, Κύριε, όταν έλθης εν τη βασιλεία σου» (Λουκ. 23,42).
Όπως λοιπόν στον κάθε άνθρωπο έτσι και στον ιερό Χρυσόστομο τα τέλη του είνε χαρακτηριστικά. Όλη η ζωή του αγίου Ιωάννου ήταν αγία, ιδιαιτέρως όμως τα τέλη του στάθηκαν χριστιανικά. Ας δούμε πως έζησε τις τελευταίες ημέρες του.
* * *
Ο ιερός Χρυσόστομος ήταν, αγαπητοί μου, ιεροκήρυξ, διαπρύσιος σαλπιγκτής των θείων λόγων. Δώδεκα χρόνια υπηρέτησε ως ιερεύς σε μία από τις μεγαλύτερες πόλεις του αρχαίου κόσμου, την Αντιόχεια. Κήρυξε φλογερά το ευαγγέλιο του Χριστού, εξεφώνησε ομιλίες, περιφήμους λόγους, και απέκτησε μεγάλη φήμη ρήτορος, η οποία ξαπλώθηκε παντού.
Γι᾽ αυτό, όταν το 397 μ.Χ. κενώθηκε ο θρόνος της Κωνσταντινουπόλεως, λαός και κλήρος και βασιλεύς προτίμησαν και εξέλεξαν αυτόν, τον ιεροκήρυκα της Αντιοχείας, αρχιεπίσκοπο της πρώτης πόλεως της αυτοκρατορίας.
Έτσι, αφού χρησιμοποίησαν ένα τέχνασμα για να τον απαγάγουν, τον ωδήγησαν στην πρω-τεύουσα και χειροτονήθηκε επίσκοπος .Πόσο έμεινε στο θρόνο; Άλλοι πατέρες ε-μειναν περισσότερο και άλλοι λιγώτερο. Ο μέγας Αθανάσιος έμεινε μισόν αιώνα, εν μέσω πολλών περιπετειών· ο μέγας Βασίλειοςεννέα χρόνια. Ο ιερός Χρυσόστομος έμεινε –πόσο; δέκα χρόνια (398-407) .Θα μπορούσε να μείνη περισσότερο. Δεν έμεινε όμως, διότι κήρυττε την αλήθεια. Όπου έβλεπε το κακό, την αμαρτία, τα σκάνδαλα, την αδικία, την απιστία, την αίρεσι, τη διαφθορά, την πορνεία, τη μοιχεία…, η χρυσή του γλώσσα γινόταν πύρινη, φωτιές έβγαζε. Καί ήλεγξε . Ήλεγξε προς τα κάτω, το λαό· ήλεγξε προς τα άνω, τους άρχοντες, μέχρι τα α νάκτορα έφτανε ο έλεγχός του, σε βασιλείς και αυτοκράτορες και στρατηγούς. Ήλεγξε τον κλήρο, ιερείς και αρχιερείς, για τη φιλαργυρία, την ιδιοτέλεια, τη φιλοδοξία καίτήν άθεσμη ζωή τους.Επειδή λοιπόν έλεγε τα πρέποντα, τον μίσησαν θανασίμως. Εκείνο που δεν υποφέρει ο κόσμος είνε η αλήθεια. Η αλήθεια είνε μαλώτρα και μισείται. Αν κολακεύης τον άλλο, τότε είσαι θαυμάσιος άνθρωπος· αν όμως πης την αλήθεια και ελέγξης τις κακίες και τα ελαττώ-ματα του λαού, του κλήρου, των αρχόντων,τότε γίνεσαι μισητός. Έτσι μισήθηκε και ο ιερός Χρυσόστομος από αυτούς που ήλεγξε.Το αποτέλεσμα ποιό ήταν;
Αποφάσισαντήν εξόντωσί του. Τον έρριξαν από το θρόνοκαί τον εξώρισαν δυό φορές. Την πρώτη φορά ο λαός επαναστάτησε και τον επανέφεραν.Τη δεύτερη φορά τον εξώρισαν μακριά, στα άκρα της αυτοκρατορίας, στην Κουκουσό της Αρμενίας. Αλλ᾽ επειδή και εκεί συνέρρεαν θαυμασταί του, διέταξαν να πάη ακόμα πιόμακριά, σε ένα ορεινό μέρος, στα Κόμανα.
Υπέφερε ο ασθενής Χρυσόστομος στην εξορία, γιατί δεν υπήρχαν γιατροί, δεν υπήρχαν φάρμακα, δεν είχε καμμία περιποίησι. Υπέφερε, γιατί έκανε κρύο, ήταν χειμώνας βαρύς και δεν είχε ζεστασιά. Υπέφερε ακόμα, γιατί βάρβαροι της περιοχής, οι Ίσαυροι, κατέβαιναν από τα βουνά και λεηλατούσαν τις επαρχίες εκείνες. Υπέφερε τέλος από τη σκληρότητατών στρατιωτών που τον συνώδευαν. Τον σήκωσαν απ᾽ το κρεβάτι και τον ανάγκασαν να περπατάη, ένας άρρωστος άνθρωπος 60 ε-των, σε δύσκολο δρόμο.
Καθώς περπατούσε, σ᾿ ένα σημείο του δρόμου έπεσε· δε μπορούσε να βαδίση περισσό-τερο. Οι στρατιώτες σταμάτησαν και τον μετέφεραν σε μια εκκλησία, που βρέθηκε κοντάτους. Η εκκλησία ετιμάτο επ᾽ ονόματι του αγίου Βασιλίσκου, ενός μάρτυρος των πρώτωναιώνων του χριστιανισμού. Ο άγιος Χρυσόστομος κατάλαβε, ότι έφθασε πλέον το τέλοςτής ζωής του. Τη νύχτα εκεί είδε όραμα. Είδετόν άγιο Βασιλίσκο να του λέη· «Αδελφέ Ιωάννη, έχε θάρρος, αύριο θα είμαστε μαζί». Ήταν η τελευταία νύχτα για το μεγάλο ιεράρχη.
Το πρωί σηκώθηκε, άλλαξε ρούχα και φο-ρεσε άσπρα – ολόασπρα. Έκανε την προσεχή του, παρακάλεσε για όλο τον κόσμο· προσευχήθηκε για τους πιστούς του ποιμνίου του και όλα τα πνευματικά του τέκνα, για τους άντρες, τις γυναίκες και τα παιδιά· προσευχήθηκε και για τους εχθρούς του ακόμα. Μετά έκανε το σταυρό του και είπε τα τελευταίατου λόγια· «Δόξα τω Θεώ πάντων ένεκα» , δοξασμένος να είνε για όλα ο Θεός. Τέλος ξα-πλωσε, σταύρωσε τα χέρια και παρέδωσε τόπνεύμα στον ουράνιο Πατέρα.
* * *
Αυτός ήταν, αγαπητοί μου, ο Χρυσόστομοςτού οποίου την ιερά μνήμη εορτάζουμε σήμερα. Η μορφή του εμπνέει κάθε πιστό. Ιδιαιτέρως όμως διδακτική είνε η ζωή και το τέλος του για όσους θέλουν να υπηρετήσουντήν Εκκλησία ως εργάται της και για τους ιεροσπουδαστάς των εκκλησιαστικών και θεολογικών σχολών που προαλείφονται να γίνουν ιερείς του Υψίστου. Απευθυνόμενος ειδικά προς αυτούς τους παρακαλώ να αγαπήσουν τον ιερό Χρυσόστομο, να τον διαβάσουν, να τον μελετήσουν, να τον αποστηθίσουν, να εντρυφήσουν στους λειμώνας της διδασκαλίας του, και προ παντός να τον μιμηθούν, να ᾿νε κι αυτοί γενναίοι και υψηλοί.
Στο Χρυσόστομο εφαρμόζεται ο όγδοος μα- καρισμός του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού που λέει· «Μακάριοι οι δεδιωγμένοι ένεκεν δικαιοσύνης, ότι αυτών εστιν η βασιλεία των ουρανών», μακάριοι εκείνοι που διώχθηκαν διότιαγαπούσαν τη δικαιοσύνη(Ματθ. 5,10).
Αγάπησε εκείνος τη δικαιοσύνη και την αλήθεια και θυσιάσθηκε γι᾽ αυτό. Κ᾽ εσείς να γίνετε σαν το Χρυσόστομο . Μελετάτε τας Γραφάς και τους πατέρας. Τα στόματά σας να εκπέμπουν πυρ, να βγάζουν φωτιές. Να είστε θερμοί, ζωντανοί,αποστολικοί. Μη συμβιβασθήτε με το κακό που βασιλεύει στον κόσμο, αλλά να το ελέγξετε. Καί να είστε έτοιμοι για θυσίες · και εξορίακαί φυλακή να πάτε, και τη ζωή σας να θυσιάσετε. Να πήτε κ᾽ εσείς· Πεθαίνω για την αλήθεια ―μεγάλο πράγμα αυτό―, πεθαίνω για την αλήθεια! Ο Χρυσόστομος απέθανε για την αλήθεια· κ᾽ εσείς να είστε έτοιμοι χάριν της πίστεώς μας, χάριν της Ορθοδοξίας, χάριν των υψηλών ιδανικών της φυλής και του γένους μας, να γίνετε μάρτυρες. Είνε προνόμιο να θυσιασθήτε, να γίνετε μάρτυρες.Όπως ο Χρυσόστομος, αγαπητοί μου, απέθανε εξόριστος πάνω στα χιόνια με το «Δόξα τω Θεώ πάντων ένεκεν», έτσι ν᾽ αξιώση και όλους εμάς ο Θεός, σαν παιδιά της πίστεωςκαί της πατρίδος, να προσφέρουμε όποιες θυσίες απαιτηθούν, για να λάμψη η Εκκλη-σία, να δοξασθή η Ορθοδοξία, να λαμπρυνθή πάλι το γένος των Ελλήνων· αμήν.
(†) επίσκοπος Αυγουστίνος-
Απομαγνητοφωνημένη ομιλία, η οποία έγινε στον ι. ναό Αγ.Παντελεήμονος Φλωρίνης τὴν Πέμπτη 13-11-1986.
