Η ΡΩΣΙΚΗ ΠΛΕΥΡΑ ΔΙΝΕΙ ΣΤΙΓΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΝΟΡΘΟΔΟΞΗ
Του Μάνου Χατζηγιάννη
Κι ενώ ακόμη η Ιερά Σύνοδος της ρωσικής εκκλησίας δεν έχει συνεδριάσει για να αποτιμήσει όσα συνέβησαν στην Αγία & Μεγάλη Σύνοδο της Κρήτης, η πρώτη αποτυπωση των σκέψεων και των θέσεων των Ρώσων ήρθε μέσω μιας στρογγυλής τράπεζας που πραγμτοποιήθηκε στη Μόσχα με θέμα «Αγία και Μεγάλη Σύνοδοςτης Ορθοδόξου Εκκλησίας 2016: αξία, προβλήματα και προοπτικές». Η εκδήλωση αυτή δεν αποτελεί ασφαλώς επίσημη θέση της ρωσικής εκκλησίας πλην όμως δίνει στίγμα…
Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στο Πολιτιστικό Κέντρο “Pokrovsky Gates” στις 13 Ιουλίου παρουσία ειδικών αναλυτών, καθηγητών πανεπιστημίων, κληρικών και λαϊκών και επικεντρώθηκε στο ζήτημα της ενότητας της ορθόδοξης Εκκλησίας στη σύγχρονη εποχή.
Στη στρογγυλή τράπεζα επιχειρήθηκε να χαρτογραφηθεί σε επίπεδο ουσίας και όχι των τύπων για την Ορθόδοξη Εκκλησία η Σύνοδος της Κρήτης.
Ο ιστορικός Sergey Brune αναφερόμενος στην εισήγησή του στο θέμα των σχέσεων με την πλευρά των προ-Χαλκηδονίων (μονοφυσίτες) μίλησε για “Τρεις ήττες στο δρόμο προς την ενότητα” μιλώντας πρώτον για το διάλογο του 1990, δεύτερον τη Συνέλευση του Ligonier το 1994) και τέλος την Πανορθόδοξη του 2016. Όπως είπε η πρώτη συνάντηση των εκπροσώπων των τοπικών Εκκλησιών ξεκίνησε ελπιδοφόρα, με ήδη προετοιμασμένα έγγραφα σχετικά με το θεολογικό διάλογο με τις προ-Χαλκηδόνιες Εκκλησίες κάτι που “άνοιξε το δρόμο για την αποκατάσταση της ευχαριστιακής κοινωνίας”, αλλά στη συνέχεια η όλη διαδικασία ανατράπηκε λόγω επεισοδιακών διμερών επαφών. «26 χρόνια επικίνδυνης διακοπής» τα χαρακτήρισε ο Brune.
Το δεύτερο επεισόδιο ήταν σύμφωνα με τον ιστορικό η συνάντηση των Κανονικών Ορθοδόξων Επισκόπων της Βορείου Αμερικής στην Ligonireτης Pennsylvania το 1994 που έκλεισε επίσης με «ήττα».
Τέλος ο Brune εξέφρασε την ελπίδα ότι η Σύνοδος της Κρήτης θα ξεκινήσει μια «νέα εποχή» σε επίπεδο διορθοδόξων σχέσεων.
Από την πλευρά του ο μεταπτυχιακός φοιτητής του Κρατικού Πανεπιστημίου της Μόσχας, ιστορικός της φιλοσοφίας Αρτέμιος Μαρόκο τόνισε πως τα αποτελέσματα της Συνόδου της Κρήτης αναλύονται με βάση σε δύο εκκλησιολογίες μια για την«τοπική εκκλησία» και μια για “εκκλησία καθολική”
Ο ομιλητής αναφέρθηκε χαρακτηριστικά στον Μητροπολίτη Περγάμου Ιωάννη (Ζηζιούλα), και στη θέση ότι «κάθε κοινότητα εκφράζει την καθολικότητα της Εκκλησίας», και αυτό καθιστά δυνατό να “δημιουργηθεί ένας εκκλησιαστικός θεσμός, που θα δέσποζε πάνω από το αυτοκέφαλο.” Κατά την άποψη του Μαρόκο, η δεύτερη προσέγγιση είναι αρκετά εμφανής στα έγγραφα της Συνόδου, όπου προτάθηκς να καθιερωθεί η Σύνοδος ως τακτική δράση και αναφέρεται ακόμη ότι “η αρχή των τοπικών Εκκλησιών δεν μπορεί να προτιμάται από την αρχή της καθολικότητας και της ενότητας.”
Για δύο εκκλησιολογίες που προέκυψαν από το έργο της προσυνοδικής διαδικασίας μίλησε και ο μοναχός Ιωάννης (Guaita), κληρικός της εκκλησίας των Αγίων Κοσμά και Δαμιανού στην Shubin, αλλά εκείνος τις όρισε με διαφορετικό τρόπο. «Εκκλησιολογία του διαλόγου» και «εκκλησιολογία του φόβου και του απομονωτισμού» – που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν “δύο τρόποι για την κατανόηση της φύσης της Εκκλησία”, λέει ο μοναχος Ιωάννης. Εξήγησε την ουσία της κάθε μίας από τις προσεγγίσεις και σημείωσε την αντίθεσή να καθορίζουν την ουσία της διαδικασίας ως συνοδική, και όχι ως συγκρουσιακή μεταξύ “Κωνσταντινούπολης – Μόσχας“, όπως πιστεύουν μερικοί.
Εξήγησε πως δεν μιλάμε για το γεγονός ότι ορισμένες τοπικές εκκλησίες σε γενικές γραμμές είναι πρώτες ή δεύτερες, αλλά πως σε κάθε ορθόδοξη κοινότητα υπάρχουν και εκείνοι που έχουν οριστεί ως “αντιδραστικοί με αμυντική προσέγγιση”, μια στάση που οδηγεί σε μια αντιπαράθεση με το «εξωτερικό» και έκανε λόγο για «ορθοδοξία μουσειακού τύπου».
Σύμφωνα με τον Ιωάννη μπορεί να υποστηριχθεί ότι η “πολιτική του διαλόγου έχει επικρατήσει» στη Σύνοδο. Και σε γενικές γραμμές, αξιολογησε τη Σύνοδο ως θετική και αισιόδοξη, τονίζοντας ότι υπάρχουν αναφορές στα έγγραφά της, που μπορεί να χαρακτηριστούν ως” επανάσταση “.
Σε δύο εκκλησιολογίες αναφέρθηκε επίσης ο ειδικός εκκλησιαστικός αναλυτής Andrey Shishkov. Το κύριο χάσμα είναι, κατά τη γνώμη του, η έννοια που προβάλλεται από την Κωνσταντινούπολη, για το «πρώτος μεταξύ ίσων» σε αντίθεση με την αρχή των “ίσων χωρίς πρώτο”, υποστηρίζοντας την ισότητα των αυτοκεφάλων Εκκλησιών.
Μίλησε για “Πανορθόδοξη συστροφή” από το 2008 μέχρι σήμερα αφού “η συνείδηση της Εκκλησίας έχει μετακινηθεί από τη θέση του απομονωτισμού προς την κατεύθυνση της καθολικότητας.” Από τότε και μέχρι τη Σύνοδο του 2016, το κύριο περιεχόμενο των συζητήσεων ήταν η “συνοδική ευθύνη για την καθαρότητα της Ορθοδόξου πίστεως”, και τελικά διευρύνθηκε το φάσμα των θεμάτων που συζητήθηκαν.
Πάντως ο συγκεκριμένος ομιλητής ενώ χαρακτήρισε τη Σύνοδο της Κρήτης βάση για τη μελλοντική συνοδική διαδικασία αρνήθηκε τον χαρακτηρισμό Πανορθόδοξη.
Την ίδια άποψη είχε κα ο αρθρογράφος Sergey Chapnin ο οποίος σημείωσε πως αφού δεν έλαβαν μέρος σε αυτή όλες οι Εκκλησίες «αυτή δεν είναι ο Πανορθόδοξη με την ιστορική έννοια». Ο Chapnin εστίασε την προσοχή του στο λεγόμενο “σύντομο μήνυμα” της Συνόδου για το οποίο λέει πως ο λόγος του αποπνέει “ζωντανό θρησκευτικό συναίσθημα” σε αντίθεση΄ομως με τα συνοδικά έγγραφα τα οποία είναι δύσκολο να τα αντιληφθούν οι απλοί άνθρωποι αφού όπως είπε είναι γραμμένα σε “βαριά γλώσσα”.
Στο τέλος της συνάντησης οι συμμετέχοντες συζήτησαν το πρόβλημα της αποδοχής των εγγράφων της Συνόδου και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι υπάρχουν περισσότερες ερωτήσεις παρά απαντήσεις:
1.Αν τα εν λόγω έγγραφα γίνονται δεκτά ως δεσμευτικά και από τις εκκλησίες που δεν συμμετείχαν στις εργασίες της Συνόδου
2.Ποιοι είναι οι μηχανισμοί για την εφαρμογή αυτών των αποφάσεων;
3.Ποια είναι η σημασία που έχουν για τη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία, δεδομένου ότι συμμετείχε στις προσυνοδικές διαδικασίες αλλά όχι και στη Σύνοδο
4.Τι σχέση έχουν οι «γενικές εκτιμήσεις», και ακόμη και η αόριστη διατύπωση των εν λόγω εγγράφων με την πραγματική πρακτική της Εκκλησίας;
Πάντως ως βασικό συμπέρασμα συμφώνησαν όλοι πως “Το ίδιο το γεγονός της Συνόδου υπερισχύει όλων”
-120x86.jpg)
