Η Εκκλησία είναι μία αδιαίρετη πραγματικότητα. Στο σώμα της συναντιούνται και ενώνονται άνθρωποι από όλες τις κοινωνικές τάξεις, όλες τις ηλικίες, όλες τις φυλές.
Συναντιούνται όμως ακόμη και οι ζωντανοί με τους τεθνεώτες. Το στρατευόμενο με το θριαμβεύον τμήμα της.
Γι’ αυτό και η σοφή τάξη της έχει ορίσει ειδικές προσευχές, ακολουθίες και ημέρες που είναι αφιερωμένες προς τους κεκοιμημένους αδελφούς. Το Σάββατο, λ.χ., ως ημέρα καταπαύσεως των έργων της δημιουργίας ενδείκνυται να θυμούνται και να προσεύχονται οι ζωντανοί για τους νεκρούς, που βρίσκονται πλέον στην αιώνια ανάπαυση. Και μάλιστα, να τελούν έργα ευποιΐας και ελεημοσύνης χάριν εκείνων που δεν βρίσκονται πλέον στον παρόντα κόσμο.
Τα έργα αυτά, μαζί με τις καθορισμένες προσευχές, είναι ευάρεστα στο Θεό και αποτελούν μεγάλη ευεργεσία για τους αδελφούς μας που έχουν αποδημήσει. Εξάλλου, η θεία φιλανθρωπία και αγάπη είναι τόσο μεγάλη, που αναζητεί διαρκώς “προφάσεις” και αφορμές για να επιδείξει έλεος και να συγχωρήσει τον άνθρωπο είτε βρίσκεται σε αυτή τη ζωή είτε στην άλλη.
Η παράδοση της Εκκλησίας μας βρίθει παραδειγμάτων στα οποία καταδεικνύεται πώς οι προσευχές των ζωντανών ωφελούν και αναπαύουν τους κεκοιμημένους. Το μυστήριο της θείας αγάπης είναι τόσο πλατύ που διασπά τα όρια του χρόνου και του τόπου και καθιστά το θάνατο – παρά την οδυνηρότητά του για την ανθρώπινη φύση – ένα απλό πέρασμα, μια μετάβαση από το παρόν είναι στο αιώνιο.
Ταυτόχρονα, αυτή η διασύνδεση αποτελεί γεγονός που υπερβαίνει την ανθρώπινη λογική – και γι’ αυτό ακριβώς έχει μυστηριακό χαρακτήρα – και τα ανθρώπινα μέτρα, αποτελεί όμως ένα υπαρκτό γεγονός στη θεία πραγματικότητα.
Όπως, εξάλλου, πληροφόρησε η άγνωστη φωνή το Μ. Αντώνιο, που ανησυχούσε για το έργο της θείας πρόνοιας: “Αντώνιε, σεαυτώ πρόσεχε, ταύτα γαρ Θεού κρίματα εισι, και ου συμφέρει σοι αυτά μαθείν” (PG 65, Αντώνιος, 2).
Οι προσευχές της Εκκλησίας για τις ψυχές των κεκοιμημένων αδελφών φανερώνουν επίσης και το φιλάνθρωπο χαρακτήρα της: Αν προσέξει κανείς τα σχετικά κείμενα, θα διαπιστώσει ότι αναφέρονται και στους αδελφούς που υπέστησαν βίαιο θάνατο, απρόσμενο, είτε ακόμη και για εκείνους που λόγω συγκεκριμένων συνθηκών δεν έτυχαν των καθορισμένων εξόδιων ή επιμνημόσυνων ακολουθιών.
Η αγάπη της περιβάλλει όλο τον κόσμο και χαρίζει τις ευχές και ευλογίες της σε όλους τους ανθρώπους, κατανικώντας τις περιστάσεις του βίου που δημιουργούν άνισες περιστάσεις ακόμη και στο θάνατο. Προσεύχεται για όλους αυτούς που έζησαν ταραγμένη ζωή, να βρουν απάνεμο λιμάνι στους κόλπους της Θείας Ευσπλαχνίας.
