Λογισμοί: Βασικά διακρίνουμε ὀκτώ λογισμούς τῆς κακίας, οἱ ὁποῖοι τείνουν νά ἐκτρέψουν τίς ψυχικές μας δυνάμεις καί νά τίς ἀπομακρύνουν ἀπό τόν Θεό.
Αὐτοί οἱ λογισμοί, σύμφωνα μέ τόν Ἅγιο Ἰωάννη τόν Δαμασκηνό, εἶναι οἱ ἀκόλουθοι:
1. ΤΗΣ ΓΑΣΤΡΙΜΑΡΓΙΑΣ
2. ΤΗΣ ΠΟΡΝΕΙΑΣ
3. ΤΗΣ ΦΙΛΑΡΓΥΡΙΑΣ
4. ΤΗΣ ΟΡΓΗΣ
5. ΤΗΣ ΛΥΠΗΣ
6. ΤΗΣ ΑΚΗΔΙΑΣ
7. ΤΗΣ ΚΕΝΟΔΟΞΙΑΣ
8. ΤΗΣ ΥΠΕΡΗΦΑΝΕΙΑΣ.
Τὸ νὰ μᾶς παρενοχλοῦν ἢ νὰ μὴν μᾶς παρενοχλοῦν οἱ ὀκτὼ αὐτοὶ λογισμοί δὲν εἶναι στὴν ἐξουσία μας. Τὸ νὰ ἐπιμένουμε ὅμως σὲ αὐτοὺς ἢ νὰ μὴν ἐπιμένουμε, νὰ κινοῦμε τὰ πάθη ἢ νὰ μὴν τὰ κινοῦμε, αὐτὸ εἶναι στὴν ἐξουσία μας»1.
Οἱ λογισμοί, μέχρι νά φθάσουν νά γίνουν ἁμαρτία, ἀκολουθοῦν μία συγκεκριμένη πορεία.
Ἡ πορεία ἀπό τήν Προσβολή τοῦ κακοῦ λογισμοῦ μέχρι τήν Ἁμαρτία
Προηγεῖται τοῦ Πάθους, ἡ Προσβολή τοῦ ἐμπαθοῦς λογισμοῦ, ὁ Συνδυασμός καί ἡ Πάλη. Μετά τό Πάθος ἀκολουθεῖ ἡ Συγκατάθεση, ἡ Ἐνέργεια καί ἡ Αἰχμαλωσία. Τί εἶναι τό καθετί ἀκριβῶς μᾶς τό ἐξηγεῖ ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός. Στόν λόγο του τόν ψυχωφελῆ καί θαυμάσιο λέγει ὅτι στούς λογισμούς τῆς κακίας διακρίνουμε τά ἑξῆς:
«ΠΡΟΣΒΟΛΗ, ΣΥΝΔΥΑΣΜΟ, ΠΑΛΗ, ΠΑΘΟΣ, ΣΥΓΚΑΤΑΘΕΣΗ, ΕΝΕΡΓΕΙΑ, ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΑ.
Προσβολὴ εἶναι ἡ ἁπλὴ ὑπόμνηση τοῦ διαβόλου. «Κάνε τοῦτο ἢ ἐκεῖνο», ὅπως συνέβη στὸν Κύριο καὶ Θεό μας, π.χ. «Πὲς νὰ γίνουν αὐτὲς οἱ πέτρες ψωμιὰ» (Ματθ. 4,3).
Αὐτό, ὅπως εἴπαμε, δὲν εἶναι στὴν ἐξουσία μας (καί ἑπομένως εἶναι ἀνένοχο, δέν φέρουμε εὐθύνη γιά τίς δαιμονικές προσβολές).
Συνδυασμὸς εἶναι ἡ παραδοχὴ τοῦ λογισμοῦ ποὺ μᾶς ὑποβάλλει ὁ ἐχθρός καὶ, κατά ἕναν τρόπο, ἡ μελέτη τοῦ πονηροῦ λογισμοῦ καὶ ἡδονικὴ συνομιλία (μαζί του) μὲ τὴν προαίρεσή μας.
Πάθος εἶναι ἡ ἕξη ποὺ δημιουργεῖται ἀπὸ τὸν συνδυασμὸ τοῦ λογισμοῦ ποὺ ὑποβάλει ὁ ἐχθρός, καὶ ἡ κατὰ κάποιον τρόπο συνεχὴς μελέτη καὶ φαντασία.
Πάλη εἶναι ἡ ἀντίσταση στὸν λογισμὸ, ἡ ὁποῖα γίνεται εἴτε πρὸς κατάργηση τοῦ πάθους ποὺ αὐτὸς περιέχει –δηλαδὴ τοῦ ἐμπαθοῦς λογισμοῦ– εἴτε πρὸς συγκατάθεση, καθὼς λέγει ὁ Ἀπόστολος: «Ἡ σάρκα ἐπιθυμεῖ κατὰ τοῦ πνεύματος καὶ τὸ πνεῦμα κατὰ τῆς σαρκός, καὶ αὐτὰ εἶναι ἀντίθετα μεταξύ τους». (Γαλ. 5,17.)
Αἰχμαλωσία εἶναι ἡ βίαιη καὶ ἀθέλητη ἀπαγωγὴ τῆς καρδιᾶς, ποὺ τυραννιέται ἀπὸ προηγούμενο ἐθισμὸ στὴν ἁμαρτία καὶ μακρὰ συνήθεια.
Συγκατάθεση εἶναι ἡ συγκατάνευση στὸ πάθος ποὺ περιέχει ὁ λογισμός.
Ἐνέργεια εἶναι ἡ ἴδια ἡ πράξη τοῦ ἐμπαθοῦς λογισμοῦ στὸν ὁποῖο συγκατατεθήκαμε.
Ἐκεῖνος λοιπὸν ποὺ ἀντιμετωπίζει ἀπαθῶς τὸ πρῶτο, δηλαδὴ τὴν προσβολή, ἢ τὸ διώχνει ἀμέσως μὲ ἀντίρρηση καὶ σταθερότητα, ἔκοψε διά μιᾶς καὶ ὅλα τὰ ἑπόμενα»2. Ὅποιος δέν ἀντιστέκεται στούς κακούς λογισμούς σκοτίζει τόν νοῦ του, ἁμαρτάνει καί γεμίζει μέ πάθη.
Οἱ ἐμπαθεῖς λογισμοί σκοτίζουν τόν νοῦ
Τά πάθη εἶναι σταθεροποιημένες πνευματικές ἀσθένειες λόγῳ πολλαπλῶν πτώσεων στήν ἁμαρτία. Ὁ νοῦς φεύγει ἀπό τό Φῶς, πού εἶναι ὁ Θεός, καί πέφτει στό σκοτάδι. Στήν συνέχεια ὅλη ἡ ψυχή σκοτίζεται καί ὁ ὅλος ἄνθρωπος, ὡς ψυχοσωματική ἑνότητα πού εἶναι, νοσεῖ.
Μετά τήν πτώση «ἐσκοτίσθη ὁ νοῦς τοῦ Ἀδάμ» καί δημιουργήθηκαν τά διάφορα πάθη. Ἡ κύρια νόσος μας, τό κύριο πάθος μας, εἶναι ὁ «ἐσκοτισμένος» μας νοῦς. Αἰτία αὐτῆς τῆς κατάστασης εἶναι ὁ ἄνθρωπος καί ὄχι ὁ Θεός.
Ὁ ἐσκοτισμένος νοῦς σκοτίζει ἐπίσης τό θυμικό καί τό ἐπιθυμητικό καί γενικότερα τόν ὅλο ἄνθρωπο. Ἀπό ἐδῶ, ἀπό τήν ἑκούσια λανθασμένη χρήση-κίνηση τοῦ νοῦ, τήν ὑποταγή του στούς κακούς λογισμούς καί τήν λανθασμένη χρήση τῶν ὑπόλοιπων ψυχικῶν δυνάμεων, δημιουργοῦνται τά διάφορα πάθη.
1Ἁγ. Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Λόγος Ψυχωφελής καί θαυμάσιος ,Φιλοκαλία τῶν ἱερῶν Νηπτικῶν, τόμος Β΄, ἔκδοση Δ΄, Ἐκδόσεις Τό περιβόλι τῆς Παναγίας.
2Ὅ.π.
Ἀπόσπασμα ἀπό τό Βιβλίο:Τά πάθη καί ἡ κατάθλιψη – Τί εἶναι καί πῶς θεραπεύονται (Ἱερομονάχου Σάββα Ἁγιορείτου) – Νέο βιβλίο
-120x86.jpg)
