Ό Νικόλαος Καβάσιλας, μυστικός θεολόγος και ησυχαστής, πίστευε ότι ό άνθρωπος μπορεί να φθάσει σε υψηλή μυστική θεωρία όταν εκφράζει την προς τον Θεό αγάπη του έμπρακτα, αγαπώντας τα δημιουργήματά Του. Ό Καβάσιλας υπήρξε σπουδαίος θεολόγος του δεκάτου τετάρτου αιώνος και ή ηθική διδασκαλία του αντανακλά τις πνευματικές τάσεις και τα κοινωνικά προβλήματα της εποχής του.
Είχε λάβει άριστη παιδεία και υπηρέτησε την πολιτεία και την Εκκλησία. Για μια δεκαετία κατείχε σπουδαία κυβερνητική θέση υπό την ηγεσία του Ιωάννου ΣΤ.’ Καντακουζηνού και γνώριζε καλά την υπάρχουσα κοινωνική αδικία. Παρά την αριστοκρατική καταγωγή του και την υποστήριξη του προς τον Ιωάννη Καντακουζηνό, έντονα τον προβλημάτιζε ή κοινωνική αδικία και ή υπόθεση των Ζηλωτών στη Θεσσαλονίκη. Μετά την απόσυρση του στην μοναχική ζωή, ό Καβάσιλας αφοσιώθηκε στη φιλοσοφία και θεολογία.
Το έργο του «ή εν Χριστώ ζωή» δεν απευθυνόταν ούτε στους μοναχούς ούτε στους διανοουμένους αλλά στους απλούς ανθρώπους πού ήθελαν να ζήσουν χριστοκεντρικά. Ή ηθική διδασκαλία του τονίζει την σπουδαιότητα της έμπρακτης αγάπης μέσα στην κοινωνία. Θεωρούσε την ερημική και μοναστική ζωή αξιοθαύμαστη αλλά μάλλον εγωκεντρική. Δεν είναι ανάγκη να φύγει κάνεις απόσυρση τον κόσμο προκειμένου να έκφραση την αγάπη του προς τον Θεό, διότι εκδηλώνεται μόνον με την αγάπη και την καλοσύνη προς τα δημιουργήματα τού Θεού. Ή έμπρακτη αγάπη για τον Θεό και τον άνθρωπο συμβάλλει στη σωτηρία τού ανθρώπους και τόνιζε πώς ό άνθρωπος είναι συνεργός στον νόμο τού Θεού- και ό νόμος τού Θεού είναι ό νόμος της αγάπης.
Οι ηθικές προτροπές τού Καβάσιλα είναι βασισμένες στη μυστηριακή θεολογία της Εκκλησίας και στους Μακαρισμούς τού Ευαγγελίου- ωστόσο δεν απευθύνονται μόνον στους μοναχούς ασκητές αλλά είναι προσιτές για όλους όσους θέλουν να τις ακολουθήσουν. Ιδού τί γράφει:
Ό νόμος της αγάπης είναι ό νόμος τού πνεύματος και δεν είναι κοπιώδες να εφαρμόζουμε τον νόμο αυτό, ούτε είναι απαραίτητο να υποφέρουμε ταλαιπωρίες ή να ξοδεύουμε χρήματα, μα κι ούτε είναι ταπεινωτικό για μάς . . . Δεν μάς εμποδίζει στην άσκηση τού επαγγέλματος μας. Ό στρατηγός μπορεί να ασκεί τα καθήκοντά του, ό αγρότης να καλλιεργεί την γη κι ό τεχνίτης να ασχολείται με τις τέχνες του. Κανείς δεν θα χρειαστεί να απέχει απόσυρση την συνηθισμένη εργασία του εξ αιτίας αυτού τού νόμου. Ούτε πάλι πρέπει να απομακρυνθεί σ’ έρημο μέρος … Κι αυτός πού μένει στο σπίτι είναι δυνατόν να ασχολείται με το νόμο τού Πνεύματος.
Κατά τον Νικόλαο Καβάσιλα, οι Μακαρισμοί του Χριστού είναι ή κλίμακα με την οποία ανεβαίνουμε στην ηθική ζωή αυτοί πού πεινάνε και διψάνε την δικαιοσύνη, οι ελεήμονες, οι αγνοί στην καρδιά, οι ειρηνοποιοί, οι διωκόμενοι ένεκεν δικαιοσύνης, αυτοί αποτελούν το συστατικό μιας καλής κοινωνίας. Το να είσαι ελεήμων σημαίνει να μοιράζεσαι τον πόνο των άλλων, να θεωρείς τις δυστυχίες τους σαν δικές σου- να πεινάς και να διψάς για την δικαιοσύνη σημαίνει να εργάζεσαι για την ελευθερία των σκλάβων, να εργάζεσαι ανάμεσα σε καταδικασμένους εγκληματίες, σε μελλοθανάτους και να απονέμης σε όλους ότι είναι δίκαιο. Οι πιστοί δεν πρέπει να περιορίζουν την περί ηθικής αντίληψη τους μόνο σε θεωρητικά επίπεδα αλλά να την πραγματώνουν με έργα, γιατί ό Χριστός δεν μοιράστηκε τον πόνο των δυστυχισμένων μόνον με την θεωρία και την πρόθεση αλλά με έργα.
Ό μιμητής της αγάπης του Χριστού οικειοποιείται τις συμφορές και τα βάσανα των συνανθρώπων του σαν να είναι δικά του. Ή ηθική του Καβάσιλα είναι χριστοκεντρική ό Χριστός αποτελείτο παντοτινό πρότυπο της αληθείας και του τέλειου ανθρώπους.
*ΒΙΒΛ. ΠΕΝΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΦΙΛΑΝΘΡΩΠΙΑ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ. ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΕΛΟΣ.
-120x86.jpg)
