Ιεροσολύμων Θεόφιλος: Τον Άγιον Ιάκωβον εγκατέστησεν Αυτός ο Κύριος ως πρώτον Ιεράρχην της Εκκλησίας Ιεροσολύμων, ως ψάλλει το Απολυτίκιον αυτού…
«Ο του Πατρός μονογενής Θεός Λόγος, επιδημήσας προς ημάς επ’ εσχάτων, των ημερών Ιάκωβε θεσπέσιε, πρώτόν σε ανέδειξε των Ιεροσολύμων, Ποιμένα και Διδάσκαλον, και πιστόν οικονόμον, των μυστηρίων των πνευματικών…».
Την Κυριακήν, 23ην Οκτωβρίου/ 5ην Νοεμβρίου 2023, εωρτάσθη υπό του Πατριαρχείου η εορτή του Αγίου ενδόξου αποστόλου και ιερομάρτυρος Ιακώβου του Αδελφοθέου, πρώτου Ιεράρχου των Ιεροσολύμων
Κατά την εορτήν αυτήν η Εκκλησία όλη, ιδιαίτατα η των Ιεροσολύμων, αναμιμνήσκεται ότι ο Άγιος Ιάκωβος ήτο υιός Ιωσήφ του μνήστορος της Υπεραγίας Θεοτόκου εκ γυναικός, ην είχε πρίν μνηστευθή την αειπάρθενον, επομένως ελέγετο και αυτής υιός άρα και αδελφός του Κυρίου. Διά την κατά τον νόμον συγγένειαν ταύτην, ο Άγιος Ιάκωβος ωνομάσθη Αδελφόθεος. Τούτο μαρτυρεί και ο Απόστολος Παύλος λέγων: «έτερον δε των αποστόλων ουκ είδον ει μη Ιάκωβον τον αδελφόν του Κυρίου», (Γαλ. 1,19). Ήτο δίκαιος, τύπος αρετής και αγιότητος, ονομαζόμενος και «ωβλίας», ήτοι δίκαιος και προστασία του λαού.
Τον Άγιον Ιάκωβον εγκατέστησεν Αυτός ο Κύριος ως πρώτον Ιεράρχην της Εκκλησίας Ιεροσολύμων, ως ψάλλει το Απολυτίκιον αυτού «Ο του Πατρός μονογενής Θεός Λόγος, επιδημήσας προς ημάς επ’ εσχάτων, των ημερών Ιάκωβε θεσπέσιε, πρώτόν σε ανέδειξε των Ιεροσολύμων, Ποιμένα και Διδάσκαλον, και πιστόν οικονόμον, των μυστηρίων των πνευματικών…».
Διά της δοθείσης αυτώ εξουσίας ταύτης εποίμανε την Εκκλησίαν των Ιεροσολύμων θεαρέστως, έγραψε την εν τη Καινή Διαθήκη Καθολικήν επιστολήν αυτού, ήτο δε πράος, γαλήνιος, προσηνής και αγαπητός εις πάντα τον λαόν των Ιεροσολύμων. Διηύθυνε την πρώτην Αποστολικήν Σύνοδον των Ιεροσολύμων το 49μ.Χ., η οποία ήνοιξε τας πύλας της Εκκλησίας εις τα έθνη και ωμολόγησε τον Κύριον ως Υιόν του Θεού και διά τούτο εκρημνίσθη υπό των αρχόντων των Ιουδαίων από του πτερυγίου του Ναού περί το 60 μ.Χ. εις μεγάλην ηλικίαν.
Προς τιμήν αυτού εις τον επ΄ ονόματι αυτού Καθεδρικόν Ναόν, συνδέοντα την Αγιοταφιτικήν Αδελφότητα και τον Ναόν της Αναστάσεως, ετελέσθη Εσπερινός αφ’ εσπέρας, χοροστατούντος της Α.Θ.Μ. του Πατρός ημών και Πατριάρχου Ιεροσολύμων κ.κ. Θεοφίλου και θεία Λειτουργία την πρωίαν, προεξάρχοντος πάλιν του Μακαριωτάτου, συλλειτουργούντων των Σεβασμιωτάτων Μητροπολίτου Καπιτωλιάδος κ. Ησυχίου και των Αρχιεπισκόπων Κωνσταντίνης κ. Αριστάρχου και Πέλλης κ. Φιλουμένου, Αγιοταφιτών Ιερομονάχων, ών πρώτος ο Γέρων Καμαράσης Αρχιμανδρίτης π. Νεκτάριος, των Ιερέων εφημερίων του Ναού π. Φάραχ Μπαντούρ και π. Χάδερ Μπαράμκη, ψάλλοντος του Ιεροδιακόνου π. Συμεών μετά των μαθητών της Πατριαρχικής Σχολής Σιών δεξιά ελληνιστί και της χορωδίας του Ναού αραβιστί αριστερά υπό τον κ. Ριμόν Κάμαρ, μετέχοντος δε ευλαβούς εκκλησιάσματος της Ορθοδόξου Κοινότητος των Ιεροσολύμων, εκ μοναχών, μοναζουσών και ολίγων παραμεινάντων ως εκ του πολέμου προσκυνητών, παρουσία του Γενικού Προξένου της Ελλάδος εις τα Ιεροσόλυμα κ. Δημητρίου Αγγελοσοπούλου και μελών του Ελληνικού Γενικού Προξενείου εις Ιεροσόλυμα.
Εις το Κοινωνικόν της θείας Λειτουργίας εκήρυξε τον θείον λόγον ο Μακαριώτατος ως έπεται:
«Καρπός δε της δικαιοσύνης εν ειρήνη σπείρεται τοις ποιούσιν ειρήνην, (Ιακ. 3,18). [Ο πνευματικός δε καρπός της δικαιοσύνης και Αγιότητος σπείρεται ειρηνικώς και χωρίς φιλονεικίας απο εκείνους, που ασκούν και μεταδίδουν ειρήνην και οι οποίοι είναι πράγματι σοφοί και ειρηνοποιοί διδάσκαλοι], διδάσκει ο άγιος Ιάκωβος ο Αδελφόθεος.
Αγαπητοί εν Χριστώ αδελφοί,
Ευλαβείς Χριστιανοί και προσκυνηταί,
Η χάρις του δικαίου Αποστόλου Ιακώβου του Αδελφοθέου συνήγαγε πάντας ημάς σήμερον εν τώ επωνύμω Ιερώ Ναώ αυτού, τώ παρακειμένω τώ Παναγίω και Ζωοδόχω Τάφω του Σωτήρος ημών Χριστού, ίνα τιμήσωμεν την ιεράν αυτού μνήμην.
Ο Άγιος Ιάκωβος απέκτησεν εξέχουσαν θέσιν εν τη αγία του Θεού Εκκλησία και δή των Ιεροσολύμων, ένεκεν δε της διακρινούσης αυτόν μεγάλης ευσεβείας εδόθη εις αυτόν ο τίτλος του «Δικαίου».
Όντως ο άγιος Ιάκωβος ανεδείχθη «στύλος της πίστεως» και έρεισμα της Εκκλησίας»· και τούτο, διότι η Καθολική αυτού επιστολή εμφανίζει αυτόν ως «διδάσκαλον μεγάλου προσωπικού κύρους μεταξύ των αναγνωστών αυτής». Εξ άλλου η συμμετοχή του εις την Αποστολικήν Σύνοδον των Ιεροσολύμων και η διδασκαλία αυτού αφορά εις τον ευαγγελισμόν των εθνικών, τουτέστιν των ειδωλολατρών, επιβεβαιοί το κύρος του Ιακώβου.
Ο ιερός Χρυσόστομος ερμηνεύων το γεγονός ότι ο Αδελφόθεος ωμίλησεν εν τη Συνόδω «μετά το σιγήσαι αυτούς Βαρνάβα και Παύλου», (Πράξ. 15,12) λέγει: «Επίσκοπος ην της εν Ιεροσολύμοις Εκκλησίας ούτος [ο Ιάκωβος], διό και ύστερος λέγει· και το «επί στόματος δύο η τριών μαρτύρων σταθήσεται πάν ρήμα», (Πρβλ. Ματθ. 18,16), ενταύθα πληρούται. Ο δε υμνωδός της Εκκλησίας, εξαίρων τον κηρυγματικόν λόγον του αγίου Ιακώβου λέγει: «Πάντα περιήχησε, της οικουμένης τα πέρατα, των ῥημάτων ο φθόγγος σου, δι’ ών φωτιζόμεθα, αρετής ενθέου, προς πάσαν ιδέαν, και οδηγούμεθα πιστώς, προς της Τριάδος θείαν επίγνωσιν· διό εκδυσωπούμέν σε, ως Ιεράρχης ικέτευε, Ιησούν τον φιλάνθρωπον, του σωθήναι τας ψυχάς ημών».
Ο Αδελφόθεος Ιάκωβος μετά παρρησίας εκήρυξε τον Κύριον Ιησούν Θεόν Λόγον και Δημιουργόν του παντός αφ’ ενός και ότι ο Θεός Πατήρ είναι υψίστη και μοναδική πηγή κάθε φωτισμού, φυσικού η ηθικού αφ’ ετέρου και λέγει «η σοφία των ανθρώπων ουκ εστιν άνωθεν κατερχομένη αλλ’ επίγειος, ψυχική, δαιμονιώδης·… η δε άνωθεν σοφία πρώτον μέν αγνή εστιν, έπειτα ειρηνική, επιεικής, ευπειθής, μεστή ελέους και καρπών αγαθών, αδιάκριτος και ανυπόκριτος καρπός δε της δικαιοσύνης εν ειρήνη σπείρεται τοις ποιούσιν ειρήνην», (Ιακ. 3, 17-18).
Με άλλα λόγια οι καρποί της σοφίας του Θεού παράγονται διά της δυνάμεως και χάριτος του Ιησού Χριστού. Μεταξύ δε των αγαθών τούτων καρπών διακρίνεται ο καρπός της δικαιοσύνης. Ο καρπός δε ούτος δεν είναι άλλος από την ειρήνην του Χριστού, του ειπόντος «άνευ εμού ου δύνασθε ποιείν ουδέν», (Ιωάν. 15,5).
Διό και ο θείος Παύλος παραγγέλλει λέγων: «έστε πεπληρωμένοι καρπών δικαιοσύνης των διά Ιησού Χριστού εις δόξαν και έπαινον Θεού», (Φιλιπ. 1,11). Ο δε μεγαλοφωνώτατος Ησαίας λέγει: «καί έσται τα έργα της δικαιοσύνης ειρήνη, και κρατήσει η δικαιοσύνη ανάπαυσιν, και πεποιθότες έως του αιώνος», (Ησ. 32,17).
[Και αναλυτικώτερον: αποτέλεσμα της δικαιοσύνης θα είναι η ειρήνη. Η δικαιοσύνη θα φέρη την ανάπαυσιν και την ησυχίαν και οι άνθρωποι μετά πεποιθήσεως θα βαδίζουν διά παντός].
Η μεταξύ των ανθρώπων δικαιοσύνη και ειρήνη είναι κατ’ ουσίαν καρπός της Χάριτος του Θεού και της πίστεως εις τον Χριστόν κατά την μαρτυρίαν του υμνωδού λέγοντος: «Αλήθεια εκ της γης ανέτειλε και δικαιοσύνη εκ του ουρανού διέκυψε», (Ψαλμ. 84,12). Διά τούτο ο Άγιος Ιάκωβος, ο οποίος εγένετο αυτόπτης και αυτήκοος, δηλαδή φυσικός μάρτυς του μυστηρίου της ευσεβείας, του μυστηρίου της θείας εν Χριστώ Οικονομίας, αφ’ ενός μέν αναφέρεται εις τον Χριστόν, ο Οποίος εβάδισε την οδόν της δικαιοσύνης και ήνοιξε και εις ημάς οδούς δικαίας, αφ’ ετέρου δε διερωτάται από που προέρχονται μεταξύ των ανθρώπων οι πόλεμοι και αι μάχαι: «Πόθεν πόλεμοι και μάχαι εν υμίν; Ουκ εντεύθεν εκ των ηδονών υμών, των στρατευομένων εν τοις μέλεσιν υμών;…. μοιχοί και μοιχαλίδες! ουκ οίδατε ότι η φιλία του κόσμου έχθρα του Θεού εστιν; ός αν ούν βουληθή φίλος είναι του κόσμου, εχθρός του Θεού καθίσταται».
Ερμηνεύων τους λόγους τούτους ο Οικουμένιος λέγει: «Η ουκ οίδατε ότι η του κόσμου φιλία αλλοτριοί της θείας φιλίας, η εχθρούς αποφαίνει Θεού; Κόσμον ενταύθα [ο Αδελφόθεος] πάσαν την υλικήν ζωήν αποκαλών, ως μητέρα της φθοράς. Ής ο μετασχείν σπεύδων, εχθρός γίνεται του Θεού».
Όντως, αγαπητοί μου αδελφοί, «η του κόσμου φιλία αλλοτριοί ( = αποστερεί) της θείας φιλίας. Και τούτο, διότι κατά τον Δίκαιον Ιάκωβον, ο Θεός είναι όλος φως και εξ ιδίας Αυτού αγαθής θελήσεως μας εγέννησε πνευματικώς διά του ευαγγελίου, που είναι λόγος της αληθείας, διά να είμεθα από τα πρώτα και τιμιώτατα τρόπον τινά δημιουργήματά Του, εκλεκτά και αφιερωμένα εις τον Θεόν. «Βουληθείς απεκύησεν ημάς λόγω αληθείας εις το είναι ημάς απαρχήν τινα των αυτού κτισμάτων», (Ιακ. 1,18).
Τον λόγον τούτον της αληθείας, δηλονότι του θείου φωτός της δικαιοσύνης της ειρήνης, παρακαλέσωμεν και ημείς οι τιμώντες εορτίως τον άγιον Ιάκωβον τον Αδελφόθεον και πρώτον Ιεράρχην των Ιεροσολύμων, ίνα ταις ικεσίαις αυτού και ταις πρεσβείαις της υπερευλογημένης Θεοτόκου και αειπαρθένου Μαρίας προς Κύριον τον Θεόν ημών, εμφυτεύση εις τας καρδίας πάντων ημών, ιδιαιτέρως δε εις τας καρδίας και διανοίας των κρατούντων του κόσμου και της δοκιμαζομένης περιοχής ημών. Αμήν. Έτη πολλά και ευλογημένα και ειρηνικά».
Μετά το πέρας της θείας Λειτουργίας ηκολούθησεν άνοδος εις τα Πατριαρχεία διά των ιστορικών βαθμίδων του Αγίου Ιακώβου μετά της Ιεράς εικόνος του Αγίου Ιακώβου, του Μακαριωτάτου και της Συνοδείας ενδεδυμένων, διερχομένων διά της Πύλης του Πατριαρχείου, όπου και έλαβον το εόρτιον αρτίδιον ευλογίας υπό της υπευθύνου του αρτοποιείου μοναχής Σεραφείμας.
Εις την αίθουσαν του Πατραρχείου ανεπέμφθη δέησις, εψάλη ο Πολυχρονισμός του Μακαριωτάτου και ηκολούθησε δεξίωσις και κέρασμα των κολλύβων του Αγίου Ιακώβου, μετά δε ταύτα προσεφώνησε και πάλιν ο Μακαριώτατος ως έπεται:
«Δεύτε τον πρωτόθρονον πάντες της Εκκλησίας τον φωστήρα, Ιερόν Ιάκωβον ύμνοις, ως Ιεράρχην και θείον κήρυκα, τον φερωνύμως Δίκαιον ονομασθέντα μεγαλύνωμεν», αναφωνεί ο υμνωδός αυτού.
Εκλαμπρότατε Γενικέ Πρόξενε της Ελλάδος κ. Δημήτριε Αγγελοσόπουλε,
Σεβαστοί Άγιοι Πατέρες και Αδελφοί,
Αγαπητοί εν Χριστώ αδελφοί,
Η αγία των Ιεροσολύμων Εκκλησία τιμά και γεραίρει σήμερον την πάνσεπτον μνήμην του αγίου Ιερομάρτυρος και Αποστόλου Ιακώβου του Αδελφοθέου και Δικαίου επικληθέντος.
Ούτος ο άγιος Ιάκωβος, ο οποίος καλεί εαυτόν «Θεού και Κυρίου ημών Ιησού Χριστού δούλον» (Ιακ. 1,1) εν τη επιστολή αυτού, κατεστάθη επίσκοπος Ιεροσολύμων και εκλήθη εις το Αποστολικόν αξίωμα υπ’ αυτού του Κυρίου. Ως τοιούτος δε ο άγιος Ιάκωβος αναφαίνεται χειραγωγός της όλης εκκλησιαστικής ζωής, της διαμορφώσεως δηλονότι και διοργανώσεως του διοικητικού συστήματος της Εκκλησίας των Ιεροσολύμων, η οποία ως μήτηρ των ανά πάσαν την Οικουμένην Εκκλησιών ήτο το πρότυπον πάσης επί μέρους Εκκλησίας. Τούτο μαρτυρεί η μετά μεγίστου Αποστολικού κύρους απηυθυνθείσα «ταίς εν τη διασπορά δώδεκα φυλαίς», (Ιάκ. 1,1) των εξ Ιουδαίων εις Χριστόν πιστευσάντων καθολικής αυτού επιστολής.
Ο θεσπέσιος Ιάκωβος ο υπό του Πατρός του μονογενούς Θεού Λόγου αναδειχθείς πρώτος Ιεράρχης, ποιμήν, διδάσκαλος και πιστός οικονόμος των μυστηρίων των πνευματικών, εγένετο ο της αποστολικότητος θεμέλιος λίθος «οντως ακρογωνιαίου αυτού του Ιησού Χριστού» (Εφεσ. 2,20) της Εκκλησίας Ιεροσολύμων και το εορταζόμενον σεπτόν μνημόσυνον του Αγίου Ιακώβου αφορά εις τον της Σιωνίτιδος Εκκλησίας Αποστολικόν και Πατριαρχικόν θρόνον, του οποίου Διάκονος αυτού και Διάδοχος του Αδελφοθέου κατέστη η Μετριότης Ημών.
Προς τούτο κατήλθομεν, συνοδευόμενοι υπό τιμίων μελών Αρχιερέων, Ιερέων και Ιεροδιακόνων εν τώ επωνύμω ιερώ Ναώ του Αγίου Ιακώβου, ένθα ετελέσαμεν εν Πατριαρχική Συνάξει το μέγα της θείας ευχαριστίας μυστήριον προς τιμήν και δόξαν του εορταζομένου αγίου και δικαίου Ιακώβου, συμμάρτυρος γενομένου διά του αίματος αυτού του Σταυρωθέντος Σωτήρος ημών Χριστού.
Η σημερινή θρονική και θεσμική εορτή της ιεράς μνήμης του αγίου ενδόξου Αποστόλου Ιακώβου του Αδελφοθέου και πρώτου Ιεράρχου της Εκκλησίας Ιεροσολύμων αποτελεί αδιάψευστον μαρτυρίαν της αρραγούς Αποστολικής διαδοχής, της αποτυπωμένης επι του προσώπου του εκάστοτε Προκαθημένου της Εκκλησίας Ιεροσολύμων αφ’ ενός· και της αδιαλείπτου προσευχητικής παρουσίας της αποστολής του τάγματος των Σπουδαίων, της Γεραράς δηλονότι Αγιοταφιτικής ημών Αδελφότητος, ως και του εν τη Αγία Γη ερριζωμένου και διαβιούντος ευσεβούς Ρωμαιο-Ορθοδόξου ημών ποιμνίου αφ’ ετέρου.
Τον μέγαν τούτον Απόστολον και μάρτυρα της αγάπης του Χριστού παρακαλέσωμεν ανακράζοντες: Απέλασον πάσαν θλίψιν ενεστώσαν και επερχομένην εκ της πολεμικής συρράξεως εν τη περιοχή ημών και δώρησαι ημίν και παντί τώ κόσμω την δικαιοσύνην και τον καρπόν αυτής, την ειρήνην.
Έτη πολλά και ειρηνικά! Αμήν».
Η εορτή επεσφραγίσθη με την κατά το έθος παράδοσιν υπό του Μακαριωτάτου των κλειδών του Καθεδρικού Ναού του Αγίου Ιακώβου του Αδελφοθέου εις τους Ιερείς και Επιτρόπους αυτού.
