Ο Πατριάρχης των Αρμενίων, κ.Αράμ, βρέθηκε στην Ελλάδα τις προηγούμενες ημέρες όπου είχε συναντήσεις με τη θρησκευτική και την πολιτική ηγεσία, αλλά και με τον Οικουμενικό Πατριάρχη.
Ο κ.Αράμ παραχώρησε συνέντευξη στο ραδιόφωνο της Εκκλησίας και αναφέρθηκε σε όλα τα ανοικτά ζητήματα της χώρας του αλλά και τις σχέσεις με την Ελλάδα.
– Μακαριώτατε, θα θέλαμε να μας παρουσιάσετε ένα σύντομο ιστορικό της Αρμενικής Εκκλησίας.
Η Αρμενική Εκκλησία ξεκίνησε όταν οι δύο μαθητές του Χριστού Θαδδαίος και Βαρθολομαίος δίδαξαν τον Χριστιανισμό στην Αρμενία. Ο Χριστιανισμός αποτελούσε παρρησία μέσα στην Αρμενική ζωή ακόμη και από την διάρκεια του 1ου, του 2ου και του 3ου αιώνα μ.Χ. Στο τέλος του 3ου αιώνα, το έτος 301, ο Χριστιανισμός κατέστη επισήμως, θρησκεία του κράτους στην Αρμενία. Υπό αυτήν την έννοια η Αρμενία είναι η πρώτη χώρα του κόσμου που δέχτηκε το Χριστιανισμό σαν επίσημη θρησκεία του κράτους. Η ιστορία της Εκκλησίας της Αρμενίας κατά την διάρκεια των παρελθόντων αιώνων είναι γεμάτη από θυσίες και μαρτύρια.
– Ποια είναι η Πνευματική και κοινωνική μέριμνα της Εκκλησίας της Αρμενίας;
Η Εκκλησία υπάρχει για να υπηρετεί τον κόσμο. Αυτό που αποκαλούμε διακονία, είναι ο ίδιος ο σκοπός της Εκκλησίας. Ο Υιός του Θεού, ήρθε στον κόσμο για να υπηρετήσει τον άνθρωπο. Ο Χριστός είπε, δεν ήρθα για να με υπηρετούν, αλλά για να υπηρετώ. Έτσι και σήμερα, όπως όλες οι Εκκλησίες, και η δική μας υπηρετεί τον κόσμο.
– Σημαντικός ο ρόλος της Αρμενικής Εκκλησιαστικής Κοινότητας στην κοινωνική και οικονομική ζωή των πόλεων, για παράδειγμα της Κομοτηνής, όπου εφέτος συμπληρώνονται 180 χρόνια από την ίδρυσή της, αλλά και της Θεσσαλονίκης, όπου εφέτος εορτάζονται τα 110 χρόνια, πως ενσωματώθηκαν οι Αρμένιοι πρόσφυγες στην Ελληνική κοινωνία;
Το να ενσωματωθούμε με την Ελληνική κοινωνία ήταν πάρα πολύ εύκολο. Έχουμε ιστορικές φιλικές σχέσεις. Οι ρίζες είναι στο παρελθόν και αυτό συνεχίζεται μέχρι και σήμερα. Για παράδειγμα στην Κομοτηνή όταν συναντηθήκαμε με τον οικουμενικό Πατριάρχη και πήγαμε μαζί στην Αρμενική Εκκλησία. Η Εκκλησία ήταν γεμάτη και από Έλληνες και από Αρμένιους.
– Με ποιο τρόπο οι Αρμένιοι της Διασποράς θα μπορούσαν να βοηθήσουν την πατρίδα τους;
Βοηθούν πάντοτε την Αρμενία. Όταν η Αρμενία δεν ήταν ανεξάρτητη και ελεύθερη η ανεξαρτησία της Αρμενίας ήταν το όνειρο και ο αγώνας της Διασποράς. Σήμερα έχουμε ελεύθερη και ανεξάρτητη Αρμενία. Έχουμε την Δυτική Αρμενία η οποία σήμερα αποτελεί τμήμα της Τουρκίας. Όπως η Ελλάδα δικαίως θεωρεί την Μακεδονία αναπόσπαστο τμήμα της δικής της Επικράτειας έτσι και εμείς θεωρούμε την Δυτική Αρμενία αναπόσπαστο κομμάτι της Αρμενίας. Συνεπώς οι Αρμένιοι της Διασποράς προσπαθούν κατά το δυνατό να φανούν χρήσιμοι στην Αρμενία. Η ενδυνάμωση της Αρμενίας είναι πολύ σημαντική για εμάς και χαιρετίζουμε την συνεργασία της Ελλάδος με την Αρμενία. Καθώς και την φιλία των δύο χωρών.
– Κατά την παραμονή σας στην Ελλάδα επισκεφθήκατε την Θράκη και τη Μακεδονία, θα θέλαμε το σχόλιο σας για το Μακεδονικό ζήτημα.
Θα το λέω παντού και πάντα. Όταν λέμε Μακεδονία εννοούμε Ελλάδα. Έτσι έχουμε μάθει μέσα από την ιστορία. Δεν το λέω για να φανώ ευχάριστος στους Έλληνες. Πρέπει να λέμε πάντοτε την αλήθεια. Για πολιτικούς λόγους συχνά οι άνθρωποι προβαίνουν σε λάθος ενέργειες. Για παράδειγμα στα χρόνια της Σοβιετικής Ένωσης χάρισαν το Γαραπάχ στην Σοβιετική Ένωση. Το Γαραπάχ ανήκει στην Αρμενία. Η Μακεδονία ανήκει στην Ελλάδα. Συμφωνώ και συναινώ στη στάση που κρατά η Εκκλησία, η Ελληνική Κυβέρνηση και ο λαός στο θέμα της Μακεδονίας.
– Κατά την παραμονή σας στην Ελλάδα είχατε συναντήσεις με τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμο, με τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο, αλλά και με εκπροσώπους της Ελληνικής Κυβέρνησης. Συζητήσατε για την κρίση στη Μέση Ανατολή και αν θα μπορούσε να υπάρξει κοινή αντιμετώπιση;
Ήταν φυσικό στην ημερησία διάταξη των συζητήσεων μας να έχει κυρίαρχη θέση το ζήτημα της Μέσης Ανατολής. Όπως λέει το Ευαγγέλιο, όταν πονάει ένα μέρος του σώματος πονάει όλο το σώμα. Σήμερα ο Χριστιανισμός της Μέσης Ανατολή αντιμετωπίζει κινδύνους κι αυτός ο κίνδυνος αφορά ολόκληρο τον Χριστιανικό κόσμο και ίσως περισσότερο από κάθε τι άλλο σχετίζεται με την Ελλάδα. Η Ελλάδα είναι πολύ κοντά στην Μέση Ανατολή. Έχει ιστορικούς δεσμούς. Η Ορθοδοξία είναι παρούσα στην Μέση Ανατολή. Πιστεύω ότι η Ελλάδα, τόσο η Εκκλησία όσο και το κράτος, έχουν να διαδραματίσουν πολύ σημαντικό ρόλο…
– Θα θέλαμε και ένα σχόλιο για τα πρόσφατα γεγονότα στη Συρία. Είχαμε βεβηλώσεις ιστορικών μνημείων και καταστροφές ναών.
Κατά την διάρκεια των περασμένων χρόνων ο Χριστιανισμός αντιμετώπισε πολλές δυσκολίες. Απήχθησαν Χριστιανοί, ακόμη και δύο Επίσκοποι. Καταστράφηκαν, βομβαρδίστηκαν και πυρπολήθηκαν εκκλησίες. Οι Χριστιανοί έγιναν πρόσφυγες. Θαρρείς και υπάρχει ένα σχέδιο να διώξουν τον Χριστιανισμό από τη Μέση Ανατολή. Η συμβολή της Ελλάδος στην αντιμετώπιση αυτής της κρίσης αποτελεί επιτακτική ανάγκη.
– Πώς εκτιμάτε τα αποτελέσματα των συναντήσεων με τους εκπροσώπους της Ελληνικής Κυβέρνησης;
Είχαμε πολύ σημαντικές συναντήσεις με τον Πρωθυπουργό και άλλους εκπροσώπους. Διαπίστωσα ότι ανησυχούν σοβαρά για την κατάσταση στην Μέση Ανατολή. Υπάρχει μεγάλη ανησυχία για το πώς θα μπορέσουν να βγάλουν την χώρα από την οικονομική κρίση. Διαπίστωσα μία προθυμία να συνεργαστούν με την Εκκλησία και σε σχέση με την Αρμενική κοινότητα υπάρχει πολύ μεγάλη εκτίμηση και σεβασμός.
– Την περασμένη εβδομάδα συναντηθήκατε με τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο στην Κομοτηνή. Ποιο είναι το μήνυμα και ο ποιος ο σκοπός της συνάντησης;
Πριν από κάθε τι άλλο πρέπει να δηλώσω ότι μας συνδέει μια φιλία 40 ετών. Γνωριζόμαστε από την εποχή που και οι δυο μας ήμασταν αρχιμανδρίτες. Έχουμε συνεργαστεί εκ του σύνεγγυς. Δεύτερον, ως πνευματικοί ηγέτες στα ίδια μέρη, στην Μέση Ανατολή, έχουμε κοινότητες… Ο Οικουμενικός Πατριάρχης έχει να διαδραματίσει ένα πολύ σημαντικό ρόλο και είμαι σίγουρος ότι με την εμπειρία, την σύνεση και την μετριοπάθεια που τον διακρίνει θα τα καταφέρει.
– Πρόσφατα ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος προέτρεψε τον Μητροπολίτη Γαλλίας κ. Εμμανουήλ, να εντατικοποιήσει τις προσπάθειες για την λειτουργία της μεικτής επιτροπής του διαλόγου. Θεωρείτε ότι αυτά που μας ενώνουν είναι περισσότερα από αυτά που μας χωρίζουν;
Στην διάρκεια των αιώνων η ερμηνεία κάποιων θεολογικών θεμάτων μας χώρισε. Όσον αφορά στο διάλογο άρχισε στην δεκαετία του ‘80 και ήμουν από τους πρώτους που συμμετείχα. Έχω γράψει για αυτό το θέμα… Ο Μητροπολίτης Γαλλίας Εμμανουήλ, ήρθε κοντά μου, στην έδρα μου, για να συζητήσουμε αυτό το θέμα και χαίρομαι που ο Οικουμενικός Πατριάρχης συνέστησε να συνεχιστεί αυτή η προσπάθεια.
– Από την εμπειρία σας στο Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών, διακρίνεται βήματα προόδου στην ενότητα των Εκκλησιών;
Σήμερα υπάρχουν γενικά θέματα έναντι των οποίων οι Εκκλησίες δε μπορούν να παραμένουν αδιάφορες.
– Ανεξίτηλο γεγονός για την Εκκλησία της Αρμενίας η Γενοκτονία του 1915. Ήδη πολλές (21) χώρες, διεθνείς οργανισμοί, πολλές πολιτείες της Αμερικής, αλλά και ευρωπαϊκές περιοχές έχουν αναγνωρίσει την Γενοκτονία. Η δήλωση συλλυπητηρίων του Τούρκου πρωθυπουργού Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογκάν προς τα εγγόνια των θυμάτων στις 23 Απριλίου του 2014, είναι προμήνυμα αλλαγής της στάσης της Άγκυρας;
Με αυτήν την ευκαιρία έκανα την εξής δήλωση: Η Τουρκία δεν θα έπρεπε να περιμένει 100 χρόνια για να εκφράσει συλλυπητήρια. Δεν χρειαζόμαστε τα συλλυπητήρια της. Απαιτούμε την αναγνώριση της Γενοκτονίας.
– Ποιες πρωτοβουλίες σκοπεύετε να πάρετε με αφορμή την 100ή επέτειο της Γενοκτονίας των Αρμενίων;
Σε όλα τα μέρη της Γης ετοιμάζονται διάφορες εκδηλώσεις και προγράμματα. Την εκατονταετηρίδα εγώ την συνοψίζω σε τρεις λέξεις. Να θυμόμαστε, να υπενθυμίζουμε και να διεκδικούμε. Εμείς επί 100 χρόνια θυμηθήκαμε και υπενθυμίσαμε. Έχει φτάσει ο καιρός πλέον για να δώσουμε έμφαση στην διεκδίκηση. Ζητάμε δικαιοσύνη από την Τουρκία. Έχει χυθεί το αίμα 1,5 εκατομμυρίου Αρμενίων. Πραγματοποιήθηκε μία οργανωμένη Γενοκτονία. Οι εκκλησιαστικές μας περιουσίες, οι εκκλησίες, οι μονές έχουν κατασχεθεί και καταστραφεί. Δεν μπορούμε να παραμένουμε αδιάφοροι ενώπιον αυτής της κατάστασης, ούτε η διεθνής κοινωνία πρέπει να μείνει αδιάφορη. Όταν δεν τιμωρείται μια γενοκτονία, ανοίγει το δρόμο για κάποια άλλη γενοκτονία. Εμείς δεν έχουμε εχθρούς ως Αρμένιοι, αλλά έχουμε απαιτήσεις και διεκδικήσεις. Η Τουρκία πρέπει να αναγνωρίσει και να αποζημιώσει την Αρμενία.
– Τι θα συμβεί εάν με την ευκαιρία της 100ης επετείου της γενοκτονίας των Αρμενίων, η Τουρκία καταθέσει στεφάνι στο Τζιτζερναγκαπέρτ και ζητήσει «συγγνώμη»; Υπάρχει κίνδυνος με αυτό τον τρόπο η διεθνής κοινή γνώμη να θεωρήσει το ζήτημα λήξαν; Και τι επίδραση θα μπορούσε να έχει μια τέτοια ενέργεια στον αρμενικό λαό;
Η δική μας απαίτηση είναι η αναγνώριση της Αρμενικής Γενοκτονίας και η αποζημίωση. Αναγνώριση και αποκατάσταση είναι άρρηκτα συνδεδεμένα. Δε μπορούμε να τα διαχωρίσουμε. Όταν η Τουρκία αναγνωρίσει την Γενοκτονία πρέπει να ακολουθήσει και η αποκατάσταση. Φυσικά αν ο Ερντογάν καταθέσει στεφάνι στο Τζιτζερναγκαπέρτ εκ των πραγμάτων θα έχει αναγνωρίσει την Γενοκτονία, αλλά αυτό δεν αποτελεί την τελεία. Έχουμε ακίνητα, ενδεχομένως οι διεκδικήσεις μας συνεχίζονται.
– Πώς φαντάζεστε το μέλλον των αρμενοτουρκικών σχέσεων;
Είναι ξεκάθαρο. Δεν θεωρούμε τους Τούρκους αιώνιους εχθρούς. Με την Τουρκία, που είναι μια χώρα που γειτονεύει με την Αρμενία, έχουμε ζήτημα. Λέω συνέχεια ότι οι πρόγονοι του Ερντογάν έσφαξαν τους προγόνους τους δικούς μου. Ο ίδιος πρέπει να αποδεχτεί το σφάλμα που διέπραξαν οι δικοί του πρόγονοι. Αυτό ανοίγει τις πόρτες για τις σχέσεις των δύο λαών. Μια μέρα όταν σε ένα διεθνές συνέδριο είπα πως όσοι διαπράττουν γενοκτονία πρέπει να τιμωρούνται, ένας από τους παρόντες είπε πως ο Χριστιανισμός πρεσβεύει τη συγγνώμη συνεπώς πρέπει να προσεγγίζουμε με το πνεύμα αυτό, της συγγνώμης. Η απάντησή μου ήταν η εξής: Ναι είναι αλήθεια ο Χριστιανισμός πιστεύει στη συγγνώμη, αλλά όταν ο απέναντί μου αποδεχτεί την αμαρτία του, την ομολογήσει, τότε έρχεται και η συγγνώμη. Η Τουρκία πρέπει να ομολογήσει την αμαρτία που έχουν διαπράξει οι πρόγονοί της. Τότε θα αρχίσει και η πορεία της φιλίας και συμφιλίωσης των δύο λαών., Αυτή είναι στάση μας. Αυτή δεν είναι προσωπική μου άποψη, αλλά όλων των Αρμενίων.
– Τι προβλήματα αντιμετωπίζει σήμερα η Εκκλησία της Αρμενίας;
Αντιμετωπίζουμε τα ίδια προβλήματα που αντιμετωπίζουν όλες οι Εκκλησίες συμπεριλαμβανομένης και της Ελληνικής. Εκπαίδευση της νέας γενιάς, Υπάρχει πτώση των ηθικών αξιών. Οι σχέσεις λαού Εκκλησίας, θέματα σοβαρά που αντιμετωπίζει η κοινωνία οικονομικά ηθικά κοινωνικά. θέματα περιβάλλοντος, όλα αυτά τα ζητήματα που είναι θέματα της Εκκλησίας στην Ελλάδα είναι και δικά μας.,
– Πώς θα αξιολογούσατε τη στάση του λαού σας απέναντι στην Αρμενική Εκκλησία;
Τι θα αφήσουν οι πιστοί παρακαταθήκη για τις μελλοντικές γενιές;
Πριν από χρόνια είχα γράψει ένα βιβλίο με τίτλο «Μία Εκκλησία πέρα από τα τείχη». Η Εκκλησία πρέπει να πάει πέρα από τα τείχη. Να πλησιάσει τον λαό. Υπάρχει μία χαράδρα ανάμεσα στον λαό και την Εκκλησία. Έχουν απομακρυνθεί οι μεν από τους δε. Η Εκκλησία πρέπει να προσεγγίσει τον κόσμο παρέχοντας υπηρεσίες. Η Εκκλησία δεν είναι κτήριο, είναι αποστολή. Όπως ο ίδιος ο Χριστός πήγε κοντά στον λαό και είπε ο Ποιμένας ψάχνει το ποίμνιό του, έτσι και η Εκκλησία πρέπει να πάει στο ποίμνιο της. Πρέπει να περάσει τα τείχη και να πλησιάσει το λαό. Αυτό αφορά όλες τις Εκκλησίες, διαφορετικά θα καταστεί απλώς χώρος προσευχής. Η Εκκλησία είναι μία αποστολή που την έχει ορίσει ο ίδιος ο Χριστός.
– Πώς θα χαρακτηρίζατε τις σχέσεις Ελλάδας Αρμενίας;
Με πολύ χαρά χαιρετίζω τις πολύ καλές σχέσεις των δύο χωρών. Γνωρίζω ότι παλαιότερα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είχε επισκεφθεί την Αρμενία και θα την επισκεφθεί πάλι. Οι αμοιβαίες σχέσεις πρέπει να συνεχιστούν και να πάρουν τη μορφή συνεργασίας. Υπάρχουν πολλοί τομείς που μπορούν να συνεργαστούν.
– Υπάρχουν κοινά σημεία μεταξύ των πολιτισμών μας;
Φυσικά. Στην διάρκεια των αιώνων οι δύο πολιτισμοί ήταν πάντοτε σε διαρκή διάλογο και θα πρέπει να συνεχιστεί.
– Τι μήνυμα θα στέλνατε στους Αρμένιους που ζουν στην Ελλάδα. Σε μία χώρα που πλήττεται αυτήν την περίοδο, όχι μόνο από την οικονομική, αλλά όπως πολλοί λένε, και από πνευματική κρίση;
Μεταξύ των δύο λαών υπάρχουν πολλά κοινά σημεία. Κατά την επίσκεψή μου στην Ελλάδα, σε όποιο μέρος κι αν πήγα άκουγα για την οικονομική κρίση. Αυτό ανησυχεί το σύνολο του κόσμου. Ακόμη και στη ζωή της Εκκλησίας στην Ελλάδα. Δική μου προσδοκία αποτελεί ότι με τη συνεργασία Πολιτείας και Εκκλησίας θα επιτευχθεί η έξοδος από αυτήν την κρίση. Η οικονομία αποτελεί την αρτηρία μιας χώρας. Αν δεν είναι υγιής η οικονομία ούτε η πολιτική, ούτε η ηθική ζωή μπορεί να είναι υγιής και η οικονομική κρίση ανοίγει τις πύλες σε άλλους είδους κρίσεις. Πιστεύω ότι η Κυβέρνηση πρέπει να δίνει προτεραιότητα στην αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης.
– Το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών σας τιμά με τον τίτλο του Επίτιμου Διδάκτορα του τμήματος Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής. Θα θέλαμε ένα σχόλιο.
Ευχαριστώ για την τιμή αυτή. Το πανεπιστήμιο. Η ίδια ακαδημαϊκή ζωή ήταν πάντοτε βαθειά στην ψυχή μου. Ένα από τα ωραιότερα κομμάτια της ζωής μου τα έχω περάσει μέσα στο πανεπιστήμιο και θεωρώ τον εαυτό μου μόνιμο σπουδαστή κάθε μαθαίνει συνεχώς πολλά. Ο κόσμος είναι μέσα σε διαρκείς και ριζικές αλλαγές πρέπει να κρατάμε τον ίδιο βηματισμό με τον κόσμο.
Ολοκληρώνοντας την συνέντευξη ο Πατριάρχης των Αρμενίων ευχήθηκε “η Ελλάδα με το λαό της, την Εκκλησία και την Πολιτεία, να μπορέσει να υπερνικήσει πολύ γρήγορα την οικονομική κρίση“.
Ευχαρίστησε ιδιαίτερα τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ Ιερώνυμο, τον Πρωθυπουργό, την Κυβέρνηση, όλους τους Μητροπολίτες και τον λαό, “οι οποίοι”, όπως είπε, “πλησιάζουν με αγάπη και εκτίμηση τους Ελληνοαρμενίους”, αλλά και για την αγάπη τους προς το πρόσωπο του. “Ο Θεός να ευλογεί αυτήν την χώρα”. είπε χαρακτηριστικά.
-120x86.jpg)
