Συνέντευξη στην «ELL NEWS» του Πατριάρχη Αλεξανδρείας Θεόδωρου Β’ – Το μήνυμά του στη διεθνή κοινότητα
Πριν εκλεγεί Προκαθήμενος στο παλαίφατο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας, ο Πάπας και Πατριάρχης Θεόδωρος ο Β’ είχε λασπώσει στην κυριολεξία τα πόδια του, περιδιαβαίνοντας την αφρικανική ήπειρο, σε συνεχείς ιεραποστολές, στις περιοχές του Καμερούν και της Ζιμπάμπουε, όπου υπηρέτησε, για να βρίσκεται κοντά στο ποίμνιό του και να βοηθά τους δοκιμαζόμενους.
Συνέντευξη στον Φώτη Νάκο
Στο πλούσιο ιεραποστολικό του έργο, ανήγειρε Ιερούς Ναούς, εκπαιδευτήρια και νοσοκομεία, βοηθώντας αδιακρίτως πολλούς Αφρικανούς και Έλληνες. Στην Ιερά Μητρόπολη Ζιμπάμπουε, όπου ίδρυσε 4 ιεραποστολικά κέντρα στην πρωτεύουσα Χαράρε, Ελληνικό Πολιτιστικό Κέντρο χωρητικότητος 400 συνέδρων, δύο μεγάλα ιεραποστολικά κέντρα στο Μαλάουι, τα οποία περιλαμβάνουν νοσοκομείο, τεχνικές σχολές και παιδικούς σταθμούς. Με τη συναρωγή της Βουλής των Ελλήνων ανακαίνισε το «Ελληνικό τετράγωνο» (Σχολείο-Εκκλησία-Πρεσβυτέριο) στην πόλη Μπέιρα της Μοζαμβίκης. Επίσης εθεμελίωσε Ιερούς Ναούς και συνέβαλε στην ίδρυση Ελληνικών Κοινοτήτων στα κράτη της Μποτσουάνα και της Αγκόλα.
Την 9η Οκτωβρίου 2004 εξελέγη παμψηφεί από την Ιεραρχία του Αλεξανδρινού Θρόνου Πάπας και Πατριάρχης Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής, διαδεχόμενος τον μακαριστό κυρό Πέτρο.
Ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας Θεόδωρος σε μια εκ βαθέων συνέντευξή του στην εφημερίδα «ELL NEWS», μιλά για τις νέες δοκιμασίες της αφρικανικής ηπείρου με την τυφλή βία των τζιχαντιστών και τον διωγμό χριστιανικών πληθυσμών, αλλά και τη μάστιγα του θανατηφόρου ιού Έμπολα.
Ο Μακαριώτατος στέλνει μήνυμα στη διεθνή κοινότητα ότι αν δεν απαλειφθεί η ανθρώπινη δυστυχία, δεν θα μπορέσει ποτέ να χτυπηθεί ο φανατισμός και οι άνθρωποι θα παρασύρονται από τις σειρήνες του εξτρεμισμού.
Αναλυτικά η συνέντευξη του Πατριάρχη Αλεξανδρείας Θεόδωρου Β’ στην «ELL NEWS» έχει ως εξής:
• Μακαριώτατε η κοινή γνώμη παγκοσμίως πάγωσε, όταν είδε τον αποκεφαλισμό του Αμερικανού δημοσιογράφου Τζέιμς Φόλεϊ από τους τζιχαντιστές. Ποια είναι αυτή τη στιγμή η κατάσταση και πώς εξελίσσεται ο διωγμός των χριστιανών από φανατικούς ισλαμιστές;
Ο δημόσιος αποκεφαλισμός του Αμερικανού δημοσιογράφου ανάγκασε την ανθρωπότητα να κοιτάξει κατάματα την πλέον ακραία έκφραση θρησκευτικού φονταμενταλισμού, η οποία αρνείται στο όνομα του Θεού την ελευθερία του άλλου και απαξιώνει ή και εκμηδενίζει την ανθρώπινη ζωή, όταν αυτή δεν προσαρμόζεται στις παράλογες επιταγές της θρησκευτικής μισαλλοδοξίας. Βέβαια ο φονταμενταλισμός ευδοκιμεί στο έδαφος της πολιτικής ανελευθερίας, της οικονομικής ανέχειας και της κοινωνικής εξαθλίωσης. Και η Μέση Ανατολή έγινε η ιδεώδης φωλιά επώασης του αυγού του φιδιού, που φέρει το όνομα τζιχαντισμός, διότι στη Μέση Ανατολή, στη διαχρονική αυτή σκακιέρα υψίστης γεωπολιτικής και ενεργειακής αξίας, εκείνοι που μετακινούν τα πιόνια δεν ενδιαφέρθηκαν ποτέ ειλικρινά για τη βελτίωση των συνθηκών ζωής των απλών ανθρώπων. Ενδιαφέρθηκαν μόνο για τα δικά τους συμφέροντα, θυσιάζοντας την κοινωνική αρμονία στο βωμό του σεκταριανισμού κατ’ εφαρμογήν της γνωστής μεθόδου του διαίρει και βασίλευε.
Ο τζιχαντισμός ως θρησκευτική και πολιτική ιδεολογία μεταγγίστηκε και στις ερημικές περιοχές της δυτικής Αφρικής, με πλέον χαρακτηριστικό το παράδειγμα της οργάνωσης Μπόκο Χαράμ στη Νιγηρία, η οποία έγινε ευρέως γνωστή κυρίως μετά την απαγωγή των εκατοντάδων κοριτσιών στα βόρεια της χώρας. Η ανθρωπότητα ίσως να έσπρωχνε το πρόβλημα αυτό αδιάφορα κάτω από το χαλί της ιστορίας, αν δεν πρόβαλλε απειλητική η προοπτική της διασποράς του τζιχαντισμού στις ανεπτυγμένες δυτικές κοινωνίες. Και αυτό που πρέπει να γίνει αντιληπτό είναι ότι το πρόβλημα θα αντιμετωπιστεί μόνο αν χτυπηθεί η ρίζα του κακού, δηλαδή η ανθρώπινη δυστυχία. Μόνο αν χτυπηθεί η τροφός αυτή του φανατισμού, θα σταματήσουν οι άνθρωποι να παρασύρονται από τις σειρήνες του εξτρεμισμού.
• Ζείτε σε μια περιοχή, όπου βιώνετε καθημερινά τέτοιες καταστάσεις. Πόσο επικίνδυνη είναι αυτή η έκρηξη βίας εν ονόματι του Ισλάμ για την περιοχή;
Εδώ θα πρέπει να γίνει ένας διαχωρισμός μεταξύ του Ισλάμ και του ισλαμικού φονταμενταλισμού. Το Ισλάμ ως διαφορετική θρησκευτική αντίληψη και πράξη είναι απολύτως σεβαστό. Ο ισλαμικός φονταμενταλισμός ως αντίληψη και πράξη θρησκευτικής ανωτερότητας που υπονομεύει την ανοχή στη διαφορετικότητα είναι απολύτως καταδικαστέος. Στη δεκαετία της πατριαρχικής μου διακονίας εφαρμόζω κατά γράμμα αυτό που ο Πατριάρχης Νικόλαος ο Μυστικός έγραψε για τον ιερό Φώτιο: «εφίλει τους κοσμουμένους υπό των αρετών της φρονήσεως, της αγχινοίας, της φιλανθρωπίας μουσουλμάνους, ει και μεταξύ το διαφέρον της πίστεως ίστατο» (Migne Ε.Π. 111, 37). Καρπός αυτής της προσέγγισης υπήρξε το γεγονός ότι η Δευτερόθρονη Εκκλησία της Ορθοδοξίας χαίρει όχι μόνο της προστασίας, της ασφάλειας, αλλά και των διευκολύνσεων για την άσκηση του έργου της από την αιγυπτιακή κυβέρνηση, αλλά και της εκτίμησης του απλού αιγυπτιακού λαού.
Η μεγάλη πλειοψηφία αυτού του λαού αποστρέφεται τον φανατισμό και τη βία στο όνομα του Ισλάμ. Αποστρέφεται όμως και τις πολιτικές που συχνά χαράσσονται στα μεγάλα κέντρα αποφάσεων όχι μόνο ερήμην του, αλλά ενίοτε και σε βάρος του. Ξέρετε η Αφρική εν γένει δεν έχει διαγράψει από την ιστορική της μνήμη τις οδυνηρές εμπειρίες της αποικιοκρατίας και με απογοήτευση βλέπει την αποικιοκρατία του παρελθόντος να επανεμφανίζεται μεταλλασσόμενη από εδαφική σε οικονομική. Ας μην επιτρέψουμε λοιπόν στον θρησκευτικό φανατισμό να εκμεταλλευτεί το συναίσθημα της αδικίας που γεννά ο πολιτικός και οικονομικός αμοραλισμός των δυνατών της Γης.
• Το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας πώς προσπαθεί να βοηθήσει και να εμψυχώσει τους χριστιανικούς πληθυσμούς της Αφρικής;
Το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας κινείται αταλάντευτα στη γραμμή που χάραξε ο Κύριός μας: «πάντα όσα προσεύχεσθε και αιτείσθε, πιστεύετε ότι ελάβετε, και έσται υμίν» (Μρκ, 11,24). Σήμερα λοιπόν που η φλόγα της εν Χριστώ ελπίδας φαίνεται να τρεμοσβήνει, απειλούμενη από τους ανέμους των έριδων, εθνικών και διεθνών, πολιτικών και κοινωνικών, ιδεολογικών και θρησκευτικών, αγωνιζόμαστε να μη χαθεί από τις ψυχές των ανθρώπων η δύναμη της πίστης να μετακινήσει όρη και η αποτελεσματικότητα της προσευχής να αποτελέσει την προεικόνιση της ειρήνευσης της κτίσης του Θεού.
Αγωνιζόμαστε να μη χαθεί από τις ψυχές των ανθρώπων η πίστη στη δυνατότητα διαμόρφωσης των σχέσεων με τον συνάνθρωπο στο πρότυπο της σχέσης του Θεού με τον άνθρωπο, όπως αυτή έλαβε σάρκα και οστά στο θεανδρικό πρόσωπο του Σωτήρα μας Ιησού Χριστού, ο Οποίος θυσιαστικώς προσέφερε «εαυτόν αντίλυτρον υπέρ πάντων» (Α’ Τιμ. 2, 6-7). Οι ιεραποστολικοί μας πυρήνες απανταχού της Αφρικής εργάζονται θυσιαστικώς για να βιώσει ο Αφρικανός αδελφός την πίστη στον Θεό της Αγάπης ως αναστάσιμη ελπίδα, νοηματοδότηση του πόνου, φιλανθρωπία και διακονία, δικαιοσύνη και ειρήνη.
• Δυστυχώς στην αφρικανική ήπειρο εξελίσσεται και ένα άλλο δράμα, με την έξαρση του ιού Έμπολα. Έχουμε πολλούς νεκρούς σε Λιβερία, Νιγηρία, Σιέρα Λεόνε. Περιγράψτε μας την κατάσταση που σας μεταφέρουν οι οικείοι μητροπολίτες, αλλά και οι ιεραπόστολοι του Πατριαρχείου.
Η κατάσταση είναι δύσκολη διότι λείπουν τα μέσα πρόληψης, διάγνωσης και παρακολούθησης της θανατηφόρου αυτής ιογενούς λοίμωξης. Λείπει η πρόσβαση των ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού σε μονάδες νοσηλείας. Λείπει η πρόσβαση σε πόσιμο νερό, γεγονός που πολλαπλασιάζει τη διασπορά του ιού. Λείπει η αγωγή υγείας, ώστε το πρόβλημα να αντιμετωπιστεί στις σωστές του διαστάσεις. Το πρόβλημα μπορεί να αποβεί παγκόσμιο και για αυτό καλούμε όλους τους εμπλεκόμενους διεθνείς οργανισμούς αφενός να ενισχύσουν τις πληττόμενες χώρες με τον απαραίτητο υλικοτεχνικό εξοπλισμό, αφετέρου να επιταχύνουν τις προσπάθειες εξεύρεσης της κατάλληλης θεραπείας. Τα πρώτα μηνύματα από τη δοκιμή πειραματικών φαρμάκων είναι ελπιδοφόρα. Μέχρι όμως αυτά να καταστούν ευρέως διαθέσιμα, τα ιεραποστολικά μας κλιμάκια εντείνουν τις προσπάθειές τους ώστε να συνδράμουν αποτελεσματικά τις υπάρχουσες υποδομές υγειονομικής περίθαλψης.
• Πριν εκλεγείτε Πατριάρχης, ήσασταν πρωτοστάτης αποστολών ιεραποστολής του Πατριαρχείου. Πόσο σημαντικό είναι για αυτούς τους δοκιμαζόμενους ανθρώπους να έχουν στον πλευρό τους ορθόδοξους ιερείς;
Η διακονία μου στην Αφρική με έχει διδάξει ότι ιεραποστολή σημαίνει πνεύμα μαθητείας για την κατανόηση των ανθρώπων, ήρεμη αυτοθυσία, χαρούμενο θάρρος, ανεξάντλητη υπομονή και πρωτίστως βίωση του λόγου του Κυρίου προς τον Απόστολο Παύλο «αρκεί σοι η χάρις μου· η γαρ δύναμίς μου εν ασθενείᾳ τελειούται» (Β΄ Κορ. 12,9). Ο ορθόδοξος ιερέας καλεί τους λαούς της Αφρικής να μετάσχουν της χαρμόσυνης είδησης του Ευαγγελίου με το λόγο, το έργο, την προσευχή και τη λατρεία, με την καθημερινή εν γένει μαρτυρία της χριστιανικής ζωής. Κηρύττει Χριστό, νουθετεί, ψυχώνει και αγκαλιάζει τους Αφρικανούς ως πνευματικός πατέρας. Ο Αφρικανός ανακαινίζεται στα νάματα της πατρώας Ορθοδοξίας και ενδυναμώνει τη σχέση του με τον Θεό και την αειθαλή παράδοση της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Βιωματικώς δέχεται στο ταμιευτήριο της καρδιάς του τον χρυσό και τον άργυρο των αληθών χαρίτων της πίστης και νοτίζει την διψασμένη ψυχή του με την αύρα του Αγίου Πνεύματος προς οντολογική του πλήρωση. Βιώνει την αλήθεια ότι ο τόπος συνάντησής μας με τον Χριστό δεν είναι άλλος από το πρόσωπο του αδελφού που μας χρειάζεται.
• Ποιες είναι ανάγκες του Πατριαρχείου για να μπορέσει να συνεχίσει το σωτήριο έργο του στην καταπολέμηση της ανθρωπιστικής κρίσης στην αφρικανική ήπειρο; Έχετε συμπαραστάτες στο έργο σας;
Οι ανάγκες οργάνωσης και χρηματοδότησης της ιεραποστολής, στελέχωσης και εκπαίδευσης των ιεραποστόλων μας είναι πάντα παρούσες και συχνά επιτακτικές. Μπορεί τα μέσα να συρρικνώνονται λόγω της οικονομικής κρίσης, ωστόσο με τη Χάρη του Θεού δεν λείπουν τα ευήκοα ώτα και οι ανοικτές καρδιές. Επιτρέψτε μου δε, μέσω του διαύλου επικοινωνίας που μου προσφέρετε, να ευχαριστήσω όλους τους ευσεβείς πιστούς από την Ελλάδα, την Κύπρο και από άλλα μέρη του πλανήτη μας, που, έχοντας την κλήση του Θεού, στηρίζουν με τις προσευχές τους, προσφέρουν από το περίσσευμα ή το υστέρημά τους, συμμετέχουν στο θεάρεστο έργο της Ιεραποστολής, είτε αυτόνομα, είτε μέσα από τις αδελφές Ορθόδοξες Εκκλησίες, είτε μέσα από τους Ιεραποστολικούς Συνδέσμους. Επιτρέψτε μου να ευχαριστήσω και τη Μητέρα Πατρίδα, που ακόμα και τώρα, στους χρόνους της οικονομικής δυσπραγίας, βρίσκεται στο πλευρό μας. Παρά τις προκλήσεις της πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής αστάθειας των καιρών μας, δεν έχουμε το δικαίωμα να απωλέσουμε την πεποίθηση ότι υπηρετώντας τον εμπερίστατο συνάνθρωπο, υπηρετούμε τον ίδιο τον Χριστό και μαρτυρούμε την προφητική αποστολή της Εκκλησίας, την ελπίδα. Αυτήν την ελπίδα δεν έχουμε το δικαίωμα να αφήσουμε να σβήσει.
• Στο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας έχετε διδάξει πως μπορεί να είναι επιτυχής η ειρηνική συμβίωση ετερόδοξων και αλλόθρησκων. Ποιο είναι το μήνυμα που στέλνετε ως Προκαθήμενος του παλαίφατου Πατριαρχείου Αλεξανδρείας για την έξαρση βίας;
Το παράδειγμα του Ιησού Χριστού που ανοίχτηκε προς τους καταφρονημένους, προσέφερε φιλοξενία προς τους ξένους και αποδέχτηκε τους άλλους ας γίνει πηγή έμπνευσης για τη δική μας ειρηνική συμπεριφορά. Στις μέρες μας οφείλουμε να κάνουμε πράξη την φιλοξενία ως ειρηνικό άνοιγμα προς τους άλλους. Ένα άνοιγμα θεμελιωμένο στο σεβασμό της αξίας όλων των ανθρώπων. Ένα άνοιγμα βασισμένο στην ακλόνητη πίστη ότι ο Θεός που γνωρίζουμε, μέσω του Ιησού Χριστού, μας συναντά καθημερινά στην ειρηνική και αγαπητική επαφή μας με τους συνανθρώπους μας• συνανθρώπους αγνώστους προς εμάς, φτωχούς και βασανισμένους• αλλά και συνανθρώπους εθνικά, πολιτισμικά και θρησκευτικά ξένους προς εμάς. Η αποδοχή του άλλου είναι το πρώτο βήμα για την περιθωριοποίηση των βίαιων ενστίκτων και την παγίωση της εσωτερικής και της διαπροσωπικής ειρήνης. Η αποδοχή του άλλου είναι η πραγματοποίηση της εντολής «αγάπα τον πλησίον σου ως σεαυτόν». Η αποδοχή του άλλου μπορεί να αλλάξει τον άλλο, όπως μπορεί να αλλάξει και εμάς.
