ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΣ: Η πρόσφατη επίσκεψη του Οικουμενικού Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου στη Ρίγα της Λετονίας έχει προκαλέσει αναβρασμό στους εκκλησιαστικούς και διπλωματικούς κύκλους.
Επιμέλεια – ΒΗΜΑ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ
Οι επαφές που είχε ο Παναγιώτατος με την πολιτειακή και πολιτική ηγεσία της χώρας, αλλά και τα μηνύματα που εξέπεμψε από τον Καθεδρικό Ναό και τα πανεπιστημιακά βήματα, ανοίγουν τον δρόμο για νέες εξελίξεις, που αρκετοί ήδη χαρακτηρίζουν ως προοίμιο ενός νέου σχίσματος στην Ορθοδοξία.
Η τριήμερη παρουσία στη Ρίγα
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης αναχώρησε στις 11 Σεπτεμβρίου από το Φανάρι κατόπιν επίσημης πρόσκλησης του Προέδρου της Λετονίας, Έντγκαρς Ρινκέβιτς. Στη διάρκεια της τριήμερης παρουσίας του είχε σειρά συναντήσεων με κορυφαίους θεσμικούς παράγοντες: τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, την Πρόεδρο της Βουλής Daiga Mieriņa, την Πρωθυπουργό Evika Siliņa και την Υπουργό Εξωτερικών. Οι συναντήσεις αυτές δεν περιορίστηκαν σε εθιμοτυπικές δηλώσεις· αντιθέτως, έφεραν στην επιφάνεια το ζήτημα της μελλοντικής πορείας της Λετονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, σε ένα πλαίσιο πλήρους απομάκρυνσης από τη Μόσχα.
Η θέση του Προέδρου
Όπως καταγράφεται στην επίσημη ιστοσελίδα της Προεδρίας president.lv, ο Πρόεδρος Ρινκέβιτς εξήρε τον ρόλο του Πατριάρχη Βαρθολομαίου στη στήριξη της Ουκρανικής Εκκλησίας και σημείωσε ότι η Λετονία έχει αποφασίσει να σταθεί αταλάντευτα απέναντι σε κάθε ρωσική επιρροή. Ο ίδιος ανέφερε ότι η χώρα του διαθέτει ισχυρή παράδοση συνεργασίας ανάμεσα σε διαφορετικά δόγματα και ότι η στενή σχέση με το Φανάρι αποτελεί εγγύηση πνευματικής ανεξαρτησίας.
Η Βουλή και η αποκοπή από τη Μόσχα
Η Πρόεδρος της Βουλής Daiga Mieriņa, σε δηλώσεις που φιλοξένησε το lvportals.lv, ξεκαθάρισε ότι η Λετονική Εκκλησία έχει ήδη διαχωρίσει τη θέση της από τη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία και ότι νομοθετικά απαγορεύεται οποιαδήποτε συνεργασία μαζί της. Η ίδια σημείωσε ότι «οι ενέργειες της Ρωσίας δείχνουν ότι επιδιώκει να επιβάλει τους στόχους της μέσω βίας και όχι μέσω ειρήνης». Ο Βαρθολομαίος, από την πλευρά του, χαρακτήρισε «απαράδεκτη» τη στάση του Πατριάρχη Κυρίλλου και τόνισε ότι η Εκκλησία δεν μπορεί να νομιμοποιεί τον πόλεμο.
Η στάση της Πρωθυπουργού
Η Πρωθυπουργός Evika Siliņa μίλησε για «ιστορική στιγμή» της χώρας, ευχαριστώντας τον Οικουμενικό Πατριάρχη για την ακλόνητη στήριξη στην Ουκρανία και για το μήνυμα ενότητας που εκπέμπει. Στην ιστοσελίδα της κυβέρνησης mk.gov.lv υπογραμμίζεται ότι η επίσκεψη του Πατριάρχη θεωρείται σταθμός για την ορθόδοξη κοινότητα της χώρας, καθώς και αφετηρία για νέες μορφές συνεργασίας με το Φανάρι.
Οικολογικό και διαθρησκειακό μήνυμα
Κατά την ομιλία του στο Πανεπιστήμιο της Λετονίας, ο Βαρθολομαίος ανέπτυξε το θέμα «Η Εκκλησία ενώπιον της σημερινής οικολογικής κρίσης – επιστήμη, ήθος, κοινή δράση». Παρουσία πλήθους φοιτητών και ακαδημαϊκών, τόνισε ότι η προστασία του περιβάλλοντος αποτελεί χρέος πίστης και κοινωνικής ευθύνης. Η παρέμβασή του έγινε δεκτή με θέρμη, ενισχύοντας την εικόνα του Πατριάρχη ως παγκόσμιου ηγέτη που συνδέει την Ορθοδοξία με τα μεγάλα ζητήματα της εποχής.
Το παρασκήνιο της Ρωσίας
Η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία βλέπει με μεγάλη καχυποψία αυτές τις εξελίξεις. Στην πραγματικότητα, η Λετονία ακολουθεί το ουκρανικό μοντέλο: θεσμική και νομική αποκοπή από τη Μόσχα και ενίσχυση των δεσμών με το Φανάρι. Εκκλησιαστικοί αναλυτές προειδοποιούν ότι η Μόσχα ενδέχεται να αντιδράσει έντονα, θεωρώντας την κίνηση αυτή ως «σχίσμα» και «παράνομη ανάμειξη του Φαναρίου». Το ίδιο είχε συμβεί με την αναγνώριση της Αυτοκέφαλης Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας το 2018, που οδήγησε σε ρήξη ανάμεσα σε Μόσχα και Κωνσταντινούπολη.
Η Λετονία σε ρόλο – κλειδί
Η γεωπολιτική σημασία της Λετονίας καθιστά τις εξελίξεις ακόμη πιο κρίσιμες. Η χώρα είναι μέλος της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ, με έντονο αντιανατολικό προσανατολισμό. Το γεγονός ότι η πολιτειακή ηγεσία στηρίζει ενεργά το Φανάρι ενισχύει τη θέση του Πατριαρχείου στην Ανατολική Ευρώπη και δημιουργεί προηγούμενο για άλλες χώρες της Βαλτικής και της περιοχής.
Ο φόβος νέου σχίσματος
Το ερώτημα που τίθεται είναι αν η πορεία αυτή θα οδηγήσει σε ένα ακόμη σχίσμα στην Ορθοδοξία. Η Μόσχα δείχνει αποφασισμένη να μην αποδεχθεί καμία κίνηση που υπονομεύει την πνευματική της κυριαρχία. Από την άλλη, το Φανάρι εμφανίζεται έτοιμο να στηρίξει τις τοπικές Εκκλησίες που θέλουν να αποκοπούν από τη Μόσχα, παρουσιάζοντας τον εαυτό του ως τον «θεματοφύλακα» της ενότητας. Στην πραγματικότητα, όμως, η ενότητα είναι αυτή που απειλείται.
Η παρουσία του Οικουμενικού Πατριάρχη στη Λετονία ανέδειξε όλα τα βαθιά ρήγματα που διαπερνούν την Ορθοδοξία σήμερα. Η ξεκάθαρη στήριξη της κυβέρνησης και του πολιτικού κόσμου στον Βαρθολομαίο, η θεσμική αποκοπή της Λετονικής Εκκλησίας από τη Μόσχα και οι δηλώσεις κατά της ρωσικής επιθετικότητας συνθέτουν το σκηνικό μιας νέας ρήξης. Το αν αυτή θα εξελιχθεί σε πλήρες σχίσμα ή σε μια «παγωμένη» σύγκρουση, θα φανεί τους επόμενους μήνες. Το σίγουρο είναι ότι η Ορθοδοξία βρίσκεται και πάλι ενώπιον μιας ιστορικής καμπής, με το Φανάρι και τη Μόσχα σε τροχιά μετωπικής αντιπαράθεσης.
-120x86.jpg)
