Κωνσταντινούπολη, ρεπορτάζ-φωτογραφίες του Νίκου Μαγγίνα
Tη ζωή και το έργο του νομπελίστα ποιητή Γιώργου Σεφέρη μελετούν και προσεγγίζουν μαθητές, πανεπιστημιακοί, λογοτέχνες, ηθοποιοί και δημοσιογράφοι, στο μαθητικό συνέδριο «Γ. ΣΕΦΕΡΗΣ. ΑΠΟ ΤΗ ΣΜΥΡΝΗ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ», που ξεκίνησε σήμερα το πρωί τις εργασίες του στην Κωνσταντινούπολη, στο Ζωγράφειο Λύκειο. Τις εργασίες του συνεδρίου, που διοργανώνουν το Ζωγράφειο Λύκειο και τα Εκπαιδευτήρια Ε. Μαντουλίδη, κήρυξε ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος.
Ακολουθεί η ομιλία του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου:
Στροφὴ
Στιγμή, σταλμένη από ένα χέρι
που είχα τόσο αγαπήσει
με πρόφταξες ίσια στη δύση
σα μαύρο περιστέρι.
Ο δρόμος άσπριζε μπροστά μου,
απαλός αχνός ύπνου
στο γέρμα ενός μυστικού δείπνου…
Στιγμή σπυρί της άμμου,
που κράτησες μονάχη σου όλη
την τραγική κλεψύδρα
βουβή, σα να είχε δεί την Ύδρα
στο ουράνιο περιβόλι.
(συλλογή Στροφή, ομώνυμο ποίημα)
Αναγνόντες το χαρακτηριστικόν τούτο ποίημα υπό τον τίτλον «Στροφή» εκ της ομωνύμου ποιητικής συλλογής, η οποία απετέλεσεν όντως στροφήν εις τα ελληνικά Γράμματα, στροφήν την οποίαν έκαμεν ο Γεώργιος Σεφέρης την δεκαετίαν του ΄30 του παρελθόντος αιώνος,
Ιερώτατοι αδελφοί Ιεράρχαι,
Εξοχώτατε κύριε Γενικέ Πρόξενε,
Ελλογιμώτατοι και αγαπητοί Εκπαιδευτικοί,
Προσφιλείς μαθηταί,
Τέκνα εν Κυρίω αγαπητά,
εξαίρομεν την σημασίαν του ποιητού τούτου εις την πορείαν της νεοελληνικής λογοτεχνίας και με την προκατακτικήν αυτήν σκέψιν ευχαρίστως ευλογούμεν την έναρξιν του παρόντος μαθητικού συνεδρίου με θέμα «Γ. Σεφέρης. Από τη Σμύρνη στην Πόλη», το οποίον διοργανώνεται, υπό την αιγίδα της Μητρός Εκκλησίας, εν συνεργασία του καθ᾿ ημάς Ζωγραφείου Λυκείου μετά των Εκπαιδευτηρίων Μαντουλίδη της Θεσσαλονίκης και με την συμμετοχήν όχι μόνον επιστημόνων από διάφορα Πανεπιστήμια της Ελλάδος, της Αγγλίας και του Καναδά, αλλά και αντιπροσωπείας μαθητών από την Αμερικήν.
Ο Γιώργος Σεφέρης υπήρξε λογοτέχνης με πολύπλευρον προσφοράν εις τα Γράμματα, κυρίως ποιητικήν, αλλά και μεταφραστικήν και δοκιμιογραφικήν και εν γένει πεζογραφικήν, και είναι σημαντικόν το γεγονός ότι ενώ ήντλησεν εις μέγαν βαθμόν από την ελληνικήν ιστορίαν, τα έργα του άπτονται των βαθυτέρων προβληματισμών της ανθρωπίνης ψυχής, ανεξαρτήτως εθνικότητος. Δεν είναι προφανώς τυχαίον το γεγονός ότι εγεννήθη εις την κοσμοπολίτικην Σμύρνην και διήλθε τα πλέον δημιουργικά έτη της ζωής του εις το εξωτερικόν, όπως επίσης και το ότι το παρόν μαθητικόν συνέδριον το αναφερόμενον εις αυτόν διεξάγεται εις την Πόλιν μας, το κέντρον της καθ᾿ ημάς Ανατολής, εκ της οποίας εξεκίνησεν ο συγγραφεύς -μίαν κατεξοχήν πολυεθνικήν πόλιν, ανοικτήν ανέκαθεν εις ποικίλους προβληματισμούς και αφομοιούσαν πλήθος παραδόσεων, εις τας οποίας πάντοτε προσέδιδε την ιδικήν της σφραγίδα. Είναι χαρακτηριστικόν ότι ο εν λόγω συγγραφεύς συνεκάλεσεν ενταύθα, διά του προς τιμήν του συνεδρίου, μαθητάς και επιστήμονας εκ των περάτων της γης, ως και αυτός υπήρξε, τρόπον τινά, πολίτης της οικουμένης. Επί πλέον δε, η παρούσα συλλογική προσπάθεια προσεγγίσεως του έργου του εκφράζει την διαχρονικήν και διεθνικήν διάστασιν της απηχήσεώς του.
Ο Σεφέρης, διά της λογοτεχνικής του δημιουργίας, της οποίας επί μέρους πτυχαί θα εξετασθούν εν συνεχεία, αποδεικνύει ότι κατά βάσιν αι ουσιώδεις αγωνίαι, οι προβληματισμοί και αι αναζητήσεις των ανθρώπων είναι κοιναί δι᾿ όλας τας εποχάς και τα έθνη, διότι εκπορεύονται εκ του βάθους της ανθρωπίνης υπάρξεως και ανακαλούν την συγγένειαν πάντων των απογόνων του Αδάμ μεταξύ των, αλλά και μετά του Θεού.
Τοιουτοτρόπως επιβεβαιούται η πραγματικότης ότι η τέχνη ενώνει τους ανθρώπους, διότι συνιστά έκφρασιν κοινών βιωμάτων, οραματισμών και ανησυχιών και εγγίζει τας ευαισθήτους χορδάς της ανθρωπίνης ψυχής, η οποία, πλασμένη κατ᾿ εικόνα του Θεού, είναι κοινωνική· επιδιώκει την έξοδον εκ του ατόμου και ολοκληρούται διά της επικοινωνίας και αγαπητικής περιχωρήσεως μετά των αδελφών της και μετά του Δημιουργού, σχέσις η οποία τείνει εν τέλει να συμπεριλάβη και αυτήν την άλογον κτίσιν.
Η αναφορά εις τον συγκεκριμένον λογοτέχνην τυγχάνει επίκαιρος και δύναται να μας προσφέρη διδάγματα ζωής, ακόμη και διά την παρούσαν θρυλουμένην κρίσιν, διότι και ούτος έζησεν εις μίαν κρίσιμον, αν μη και τραγικήν περίοδον, εβίωσε την φρίκην των δύο Παγκοσμίων πολέμων, του Δευτέρου μάλιστα εκ της υπευθύνου θέσεως του διπλωμάτου, και κατώρθωσε να αντιμετωπίση τας διαφόρους δυσχερείς καταστάσεις εμβαθύνων εις τα ανθρώπινα και αντλών δυνάμεις και ερείσματα εκ της μελέτης της ιστορίας.
Ως θα είπουν αναλυτικώτερον οι ειδήμονες, με τον Σεφέρην σημειούται ανανέωσις εις τα Γράμματα διότι εις το πνεύμα της απελπισίας και της διαλύσεως της προηγουμένης λογοτεχνικής γενεάς αντιτάσσεται η στοχαστική ενατένισις της ζοφεράς πραγματικότητος, στηριζομένη εις το σταθερόν αντίβαρον το οποίον παρέχει η ιστορική κληρονομία. Ημπορούμεν δε και εκ τούτου να συμπεράνωμεν ότι η κοινωνία του ανθρώπου μετά των ομοίων του δύναται και είναι σκόπιμον να επεκτείνεται διαχρονικώς διά της εντρυφήσεως εις την ιστορίαν και τας παραδόσεις. Η έξοδος εκ των προσωπικών, και όχι μόνον των τοιούτων, αδιεξόδων ευρίσκεται πρωτίστως διά της διευρύνσεως του «εγώ» εις το «ημείς».
Κατακλείοντες τον σύντομον χαιρετισμόν μας, κηρύσσομεν εν ευλογίαις την έναρξιν του μαθητικού τούτου συνεδρίου, διά του ποιήματος του τιμωμένου «Αλληλεγγύη», ευχόμενοι η κοινή μελέτη του έργου του Γ. Σεφέρη να αποφέρη πλουσίους καρπούς όχι απλώς διανοητικής γνώσεως, αλλά κυρίως πνευματικής καλλιεργείας και σφυρηλατήσεως ενός υψηλού ήθους, εδραιουμένου εν τη συνειδήσει της ανθρωπίνης κοινωνικότητος και της βιώσεως των πλουσίων παραδόσεων του Γένους:
Αλληλεγγύη
Είναι εκεί δεν μπορώ ν᾿ αλλάξω
με δυό μεγάλα μάτια πίσω απ᾿ το κύμα
από το μέρος που φυσά ο αγέρας
ακολουθώντας τις φτερούγες των πουλιών
είναι εκεί με δυό μεγάλα μάτια
μήπως άλλαξε κανείς ποτέ του.
Τι γυρεύετε; τα μηνύματά σας
έρχουνται αλλαγμένα ως το καράβι
η αγάπη σας γίνεται μίσος
η γαλήνη σας γίνεται ταραχή
και δεν μπορώ να γυρίσω πίσω
να ιδώ τα πρόσωπά σας στ᾿ ακρογιάλι.
Είναι εκεί τα μεγάλα μάτια
κι όταν μένω καρφωμένος στη γραμμή μου
κι όταν πέφτουν στον ορίζοντα τ᾿ αστέρια
είναι εκεί δεμένα στον αιθέρα
σα μια τύχη πιο δική μου απ᾿ τη δική μου.
Τα λόγια σας συνήθεια της ακοής
βουίζουν μέσα στα ξάρτια και περνάνε
μήπως πιστεύω στην ύπαρξή σας
μοιραίοι σύντροφοι, ανυπόστατοι ίσκιοι.
Έχασε το χρώμα του πιά αυτός ο κόσμος
καθώς τα φύκια στ᾿ ακρογιάλι του άλλου χρόνου
γκρίζα ξερά στο έλεος του ανέμου.
Ένα μεγάλο πέλαγο δυό μάτια
ευκίνητα και ακίνητα σαν τον αγέρα
και τα πανιά μου όσο κρατήσουν, κι ο θεός μου.
Ενδιαφέρουσες εισηγήσεις και σημαντικές παρουσίες
Στην έναρξη του συνεδρίου παρέστησαν ο Πρέσβης Νικόλαος Ματθιουδάκης, Γενικός Πρόξενος της Ελλάδας στην Κωνσταντινούπολη, ο οποίος χαιρέτησε τις εργασίες του, Συνοδικοί Ιεράρχες, Πανεπιστημιακοί δάσκαλοι, καθηγητές και πλήθος συμμετεχόντων. Κατά τη διάρκεια των εργασιών του θα πραγματοποιηθούν εισηγήσεις από διακεκριμένους επιστήμονες και μαθητές, συζητήσεις, τοποθετήσεις, μουσικές παραστάσεις και θεατρικά δρώμενα για τις θεματικές ενότητες:
Ο Ίωνας ποιητής, Η «αίσθηση της Ιστορίας» στην ποίηση του Γ. Σεφέρη, Μυθιστόρημα του Γ. Σεφέρη, Παρελθόν και παρόν στον Γ. Σεφέρη, Μύθοι και μορφές στην ποίηση του Γ. Σεφέρη, Γ. Σεφέρης: Γλώσσα και σάτιρα, Μορφή και περιεχόμενο στην ποίηση του Σεφέρη, Από το Ημερολόγιο Καταστρώματος, Β΄ στο Ημερολόγιο Καταστρώματος, Γ΄, Ο Σεφέρης ως μεταφρασεολόγος και μεταφραστής, Ο ποιητικός λόγος του Σεφέρη και οι νέοι σήμερα, Η μελοποιημένη ποίηση του Σεφέρη, Σεφέρης εν πλω.
Στο συνέδριο συμμετέχουν 15 σχολεία (δημόσια και ιδιωτικά) καθώς και περισσότεροι από 150 μαθητές και εκπαιδευτικοί, από Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Ιωάννινα, Χανιά, Βόλο, Λευκωσία, από την Πόλη και για πρώτη φορά φέτος από την Ομογένεια της Αμερικής.
Την εναρκτήρια ομιλία του συνεδρίου με θέμα «Ο Γ. Σεφέρης όπως τον γνώρισα»πραγματόποιησε η Άννα Λόντου, κόρη της Μαρώς Σεφέρη, η οποία και παραχώρησε για το συνέδριο τα αγαπημένα προσωπικά αντικείμενα του ποιητή (το χαρακτηριστικό καπέλο του, το μπαστούνι του και τις πίπες του).
Στις 21 Μαρτίου, τη δεύτερη μέρα του συνεδρίου και Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης, ποιήματα του Γιώργου Σεφέρη θα απαγγείλουν εκλεκτοί εκπρόσωποι των γραμμάτων και των τεχνών σε έξι γλώσσες (ελληνικά, τουρκικά, αγγλικά, γαλλικά, ρωσικά και αρμενικά). Μεταξύ άλλων θα απαγγείλουν και δύο σημαντικές Ελληνίδες ηθοποιοί, η Μαρίνα Ψάλτη και η Κατερίνα Λέχου.
Μελοποιημένα ποιήματα του Γ. Σεφέρη θα ερμηνεύσει ο δημοφιλής ερμηνευτής Βασίλης Λέκκας, ενώ μελοποιημένη ποίηση του νομπελίστα ποιητή θα παίξει στο πιάνο η μουσικός-πιανίστα Μάρω Θεοδωράκη.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το Μαθητικό Συνέδριο στην Πόλη διοργανώνεται για τρίτη συνεχόμενη χρονιά. Στην προηγούμενη διοργάνωση το θέμα του συνεδρίου ήταν «150 χρόνια Κ. Π. Καβάφης», ενώ το πρώτο συνέδριο διοργανώθηκε τον Μάρτιο του 2012 και είχε θέμα «100+1 χρόνια Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης».
 |
 |
 |
){kind=link}