ΣΕΙΣΜΟΙ: Ο χθεσινός σεισμός των 8,8 Ρίχτερ στην Καμτσάκα της Ρωσίας ήρθε να θυμίσει την ανεξέλεγκτη δύναμη του πλανήτη μας και να εντείνει τις ανησυχίες για τον σεισμικό κίνδυνο που απλώνεται σαν σκιά σε όλο τον Ειρηνικό και όχι μόνο.
Ρεπορτάζ: Γιάννης Παπανικολάου
Το Αμερικανικό Γεωλογικό Ινστιτούτο (USGS) ανακοίνωσε ότι ο σεισμός καταγράφηκε στις 30 Ιουλίου 2025 με επίκεντρο την υποθαλάσσια περιοχή της ανατολικής Καμτσάκα, πυροδοτώντας προειδοποιήσεις για τσουνάμι από τη Διεθνή Υπηρεσία Προειδοποίησης Ειρηνικού για Ιαπωνία, Αλάσκα και Χαβάη.
Παρότι δεν αναφέρθηκαν θύματα, ο ισχυρότατος σεισμός φέρνει στη μνήμη προηγούμενες καταστροφές που στοίχισαν ζωές και προκάλεσαν παγκόσμια ανησυχία. Οι επιστήμονες καταγράφουν φαινόμενα όπως αλλαγές στη μυρωδιά του νερού, ασυνήθιστες κινήσεις ζώων και απότομες αυξομειώσεις του υπόγειου αέρα πριν από μεγάλες δονήσεις — με το φαινόμενο να εντείνει τον δημόσιο διάλογο γύρω από τη δυνατότητα πρόβλεψης σεισμών.
Οι 5 ισχυρότεροι σεισμοί στην ιστορία
Οι παρακάτω σεισμοί συγκαταλέγονται στους ισχυρότερους που έχουν καταγραφεί επιστημονικά και άλλαξαν τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τη γεωλογική ισορροπία της Γης.
1. Χιλή – 22 Μαΐου 1960 – 9,5 Ρίχτερ
Ο πιο ισχυρός σεισμός που έχει καταγραφεί στην ανθρώπινη ιστορία. Σύμφωνα με το Geophysical Journal International, προκάλεσε ένα από τα μεγαλύτερα τσουνάμι που έφτασε στη Χαβάη, την Ιαπωνία και τις Φιλιππίνες. Τουλάχιστον 5.700 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, ενώ ολόκληρες περιοχές του Μπιόμπιο καταστράφηκαν.
2. Αλάσκα – 27 Μαρτίου 1964 – 9,2 Ρίχτερ
Γνωστός ως ο «Μεγάλος Σεισμός της Αλάσκας», προκάλεσε 139 θανάτους και τεράστιες υποδομές καταστροφής, με κύματα τσουνάμι που χτύπησαν ακόμη και τις ακτές της Καλιφόρνιας. Ήταν ο πιο ισχυρός σεισμός στις Ηνωμένες Πολιτείες.
3. Σουμάτρα – 26 Δεκεμβρίου 2004 – 9,1 Ρίχτερ
Ένας από τους πιο φονικούς σεισμούς του αιώνα, με πάνω από 230.000 νεκρούς σε 14 χώρες. Τα κύματα τσουνάμι που ακολούθησαν έφτασαν τα 30 μέτρα και αφάνισαν ολόκληρα παραλιακά χωριά. Το UNDRR χαρακτηρίζει την καταστροφή ως «άσκηση παγκόσμιας θλίψης».
4. Ιαπωνία – 11 Μαρτίου 2011 – 9,1 Ρίχτερ
Η περιοχή Τοχόκου επλήγη από σεισμό που προκάλεσε καταστροφικό τσουνάμι και το γνωστό πυρηνικό δυστύχημα στη Φουκουσίμα. Οι νεκροί ξεπέρασαν τους 18.000. Ο σεισμός μείωσε τη διάρκεια της ημέρας κατά 1,8 μικροδευτερόλεπτα, σύμφωνα με τη NASA.
5. Καμτσάκα – 4 Νοεμβρίου 1952 – 9,0 Ρίχτερ
Ο σεισμός έπληξε την ίδια περιοχή με τον χθεσινό των 8,8 Ρίχτερ, προκαλώντας τσουνάμι με κύματα ύψους 7 μέτρων και εκτεταμένες ζημιές, ακόμη και στη Χαβάη. Η Ρωσική Ακαδημία Επιστημών το θεωρεί ιστορικό γεγονός με μεγάλη επιστημονική σημασία.
12 εκπλήξεις για τον Εγκέλαδο – Τι ίσως δεν ξέρατε
1. Η Γη “τρέμει” συνεχώς
Καταγράφονται περίπου 1,3 εκατομμύρια σεισμοί τον χρόνο παγκοσμίως, σύμφωνα με το USGS, αν και οι περισσότεροι είναι αδιόρατοι.
2. Το νερό αλλάζει μυρωδιά πριν τον σεισμό
Η απελευθέρωση μεθανίου και άλλων αερίων μπορεί να προκαλέσει έντονη οσμή σε λίμνες και κανάλια λίγο πριν από ισχυρές δονήσεις. Πρόκειται για φαινόμενο που έχει επιβεβαιωθεί σε αρκετές περιπτώσεις, όπως στην Ιταλία το 2009.
3. Τα ζώα… ξέρουν πρώτα
Βάτραχοι, σκυλιά και πουλιά φέρονται να αντιδρούν περίεργα λίγο πριν τον σεισμό. Στην Ινδονησία το 2004, πολλά είδη άγριας ζωής κινήθηκαν σε ασφαλέστερες περιοχές προτού φανεί κανένα σεισμικό κύμα.
4. Το Σαν Φρανσίσκο και το Λος Άντζελες πλησιάζουν
Η κίνηση της ρηγματώδους ζώνης San Andreas οδηγεί τις δύο πόλεις σε απόσταση… σύγκρουσης μέσα σε μερικά εκατομμύρια χρόνια.
5. Οι Ίνκας πρωτοπόροι στην αντισεισμική δόμηση
Τα οικοδομήματα στο Μάτσου Πίτσου έχουν αλληλοσυμπληρούμενες πέτρες χωρίς κονίαμα, ανθεκτικά στους σεισμούς της Ανδικής περιοχής.
6. Το «seiche» σείει το νερό χωρίς προειδοποίηση
Μετά από σεισμό, το φαινόμενο seiche προκαλεί κυματισμούς σε κλειστές δεξαμενές και λίμνες, ακόμη και σε μεγάλες αποστάσεις.
7. Το Έβερεστ “έχασε” ύψος
Σύμφωνα με Κινέζους γεωλόγους, μετά τον σεισμό στο Νεπάλ το 2015, η κορυφή του Έβερεστ μειώθηκε κατά 2,5 εκατοστά.
8. Η μυθολογία εξηγεί τον Εγκέλαδο με γατόψαρα
Στην Ιαπωνία, οι σεισμοί προκαλούνται από τον Namazu, ένα τεράστιο γατόψαρο. Οι αρχαίοι Έλληνες απέδιδαν το φαινόμενο στον Ποσειδώνα και την τρίαινά του.
9. Το 90% των σεισμών συμβαίνει στον Ειρηνικό
Η «Ζώνη του Πυρός» αποτελεί το πιο ενεργό σεισμικά σημείο του πλανήτη, κυκλώνοντας τον Ειρηνικό Ωκεανό.
10. Σεισμοί μικραίνουν τη μέρα
Η μετατόπιση της γήινης μάζας αλλάζει την ταχύτητα περιστροφής του πλανήτη. Ο σεισμός του 2011 στην Ιαπωνία είναι το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα.
11. Πόλεις μετατοπίζονται
Η Κονσεπσιόν στη Χιλή το 2010 μετακινήθηκε σχεδόν 3 μέτρα μετά από τον σεισμό, όπως κατέγραψαν δορυφορικά δεδομένα.
12. Η πρόβλεψη είναι (ακόμα) αδύνατη
Παρά τις τεχνολογικές προόδους, δεν υπάρχει αξιόπιστο σύστημα πρόβλεψης σεισμών — μόνο εκτίμηση πιθανότητας. Το έργο ερευνώνεται διεθνώς, με προγράμματα όπως το EU Seismology.
Το μήνυμα των επιστημόνων: επαγρύπνηση, όχι πανικός
Η ισχυρή σεισμική δόνηση στην Καμτσάκα λειτουργεί ως ηχηρό καμπανάκι, με τους ειδικούς να επισημαίνουν την ανάγκη ενίσχυσης της αντισεισμικής παιδείας. Ο συντονισμός μεταξύ φορέων, η τακτική άσκηση ετοιμότητας και η δημόσια ενημέρωση είναι κρίσιμες. Όπως τονίζει ο Έλληνας σεισμολόγος Ευθύμης Λέκκας, «οι σεισμοί είναι το τίμημα της ζωής πάνω σε έναν ζωντανό πλανήτη – δεν τους σταματάς, τους προλαβαίνεις».
