ΟΥΕΛΜΠΕΚ: Μπορούμε να είμαστε περήφανοι για τον δυτικό πολιτισμό μας;

ΟΥΕΛΜΠΕΚ: Ο Μισέλ Ουελμπέκ δεν καταφεύγει στον Βολταίρο ή τον Ρουσώ για τα αίτια παρακμής της πατρίδας του, και της Δύσης γενικότερα, αλλά στις Σκέψεις του Μπλαίζ Πασκάλ (Michel Houellebecq © REX/SIPA)

« Κοιτάζω γύρω μου και βλέπω μόνο σκοτάδι ».

Χρησιμοποιώ αυτό το απόσπασμα από τον Πασκάλ ( Σκέψεις, 229) επειδή δεν προσπαθώ να διεκδικήσω θετικές αλήθειες ή να υπερασπιστώ απόψεις. Βλέπω μια κατάσταση που – όπως γράφει πάλι ο Πασκάλ – ” προσφέρει μόνο λόγους αμφιβολίας και ανησυχίας “.

Ζητώντας να διατυπώσω την άποψή μου για την περίφημη πλέον «Επιστολή των Στρατηγών», σωστά σημειώνει ο Will Lloyd του UnHerd: « Αυτό που εντυπωσιάζει από την οργή που επακολούθησε είναι ότι τόσο λίγοι αμφισβήτησαν το αξίωμα της επιστολής – δηλαδή ότι η Γαλλία βρίσκεται στα πρόθυρα της κατάρρευσης».

Είναι πράγματι εκπληκτικό. Γιατί η Γαλλία; Γιατί η Γαλλία και όχι μια άλλη ευρωπαϊκή χώρα όταν οι άλλες φαίνονται να βρίσκονται σε λίγο – πολύ παρόμοια και μερικές φορές χειρότερη κατάσταση;

Θα μπορούσα επίσης να παραδεχτώ αμέσως ότι δεν έχω καμία λύση σε αυτό το μυστήριο (παρόλο που γνωρίζω καλά τη Γαλλία και είμαι Γάλλος). Θα προσπαθήσω να αποφύγω να χαθώ σε μπερδεμένες έννοιες του τύπου « ψυχολογία των εθνών »· αλλά θα είναι δύσκολο.

Ισλαμική τρομοκρατία

Από την άποψη της ισλαμικής τρομοκρατίας, είναι αλήθεια ότι, για μια στιγμή, η Γαλλία αποτέλεσε ιδιαίτερο στόχο του Ισλαμικού Κράτους, το οποίο πίστευε (όχι χωρίς λόγο) ότι η Γαλλία τους είχε επιτεθεί επεμβαίνοντας στη Συρία και το Ιράκ. Αλλά εκείνοι οι καιροί είναι πίσω μας, και αν κοιτάξουμε τις τελευταίες δεκαετίες διαπιστώνουμε ότι η Βρετανία, η Ισπανία, το Βέλγιο και, σε μικρότερο βαθμό, η Γερμανία υπέστησαν επίσης θανατηφόρες τρομοκρατικές επιθέσεις. Αυτό που θα ήταν δύσκολο, στην πραγματικότητα, είναι να βρούμε μια χώρα στον κόσμο που απέφυγε την ισλαμική βία.

Η εγκληματικότητα και η βία, είτε σχετίζονται με τα ναρκωτικά είτε όχι, προκαλούν περισσότερες καταστροφές στη Γαλλία από ό, τι σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες; Δεν ξέρω, αλλά αυτό θα εξέπληττε λίγο. Εάν συνέβαινε, οι Γάλλοι δημοσιογράφοι δεν θα παρέλειπαν να το υπογραμμίσουν.

Υπάρχει μια αόριστη και διαδεδομένη ατμόσφαιρα αυτο-φραγγέλωσης στη Γαλλία, κάτι που αιωρείται σαν αέριο. Όποιος επισκέπτεται τη Γαλλία και παρακολουθεί τηλεόραση δεν μπορεί παρά να εντυπωσιαστεί από την εμμονή των παρουσιαστών, δημοσιογράφων, οικονομολόγων, κοινωνιολόγων και άλλων ειδικών: περνούν το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου τους συγκρίνοντας τη Γαλλία με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, απαράλλαχτα για να η μειώσουν.

Γενικά, αρκεί να αναφέρω τη Γερμανία· αλλά μερικές φορές η Γερμανία δεν έχει τόσο καλό ισολογισμό, οπότε αναφέρονται στη Σκανδιναβία, στην Ολλανδία και, πιο σπάνια, στη Βρετανία. Όποιο και αν είναι το θέμα, είναι φυσικά πάντα δυνατό να ανακαλύψετε μια χώρα που είναι ανώτερη από εμάς· αλλά μια τέτοια ακραία ευχαρίστηση στον μαζοχισμό είναι εκπληκτική.

Δημογραφική παρακμή

Αυτή είναι μόνο μια λεπτομέρεια. Ένα πολύ πιο σημαντικό θέμα, δεδομένου ότι δεν είναι μόνο σύμπτωμα παρακμής, αλλά η ίδια η παρακμή – η παρακμή στην ίδια της την ουσία – είναι φυσικά η δημογραφία. Πρόσφατα, οι πολιτικοί και οι σχολιαστές ανησύχησαν όταν έμαθαν ότι το « συνθετικό ποσοστό γονιμότητας » (δηλαδή ο αριθμός των παιδιών ανά γυναίκα) έχει μειωθεί στη Γαλλία σε 1,81.

Ένας τέτοιος αριθμός θα έκανε τις χώρες της Νότιας Ευρώπης να ονειρεύονται: Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία και Ελλάδα, όπου ο ρυθμός είναι 1.3 ή 1.2. Η κατάσταση είναι ακόμη χειρότερη στην Ασία, σε περιοχές του κόσμου τόσο εξελιγμένες τεχνολογικά όσο και μακρινές, αλλά γενικά θαυμάζονται. Το ποσοστό στη Σιγκαπούρη και την Ταϊβάν είναι 1,2.

Στη Νότια Κορέα, είναι μόνο 1,1. Αυτή η χώρα κινδυνεύει να χάσει το ένα δέκατο του πληθυσμού της έως το 2050. Εάν συνεχιστεί, θα έχει μόνο μία πιθανότητα επιβίωσης: προσάρτηση στη Βόρεια Κορέα, η οποία είναι στο 1,9. Απλά αστειεύομαι, αλλά ελάχιστα· με δισταγμό.

Με ποσοστό 1,4, οι Ιάπωνες τα βγάζουν πέρα έτσι και έτσι, κάτι που προκαλεί έκπληξη, διότι οι πιο αστείες ειδήσεις σχετικά με τη μείωση των ποσοστών γεννήσεων προέρχονται συνήθως από την Ιαπωνία. Αυτή η είδηση είναι τόσο τρελή που διστάζω να την επαναλάβω (αλλά το απίθανο είναι μερικές φορές αλήθεια):

§ Οι ηλικιωμένοι είναι προφανώς τόσοι πολλοί στην Ιαπωνία που αδυνατούν να βρουν κατοικία, οπότε πρέπει να βρουν έναν τρόπο να παραβιάσουν το νόμο για να βρουν στέγη στη φυλακή.

§ Η ιαπωνική κυβέρνηση λέγεται ότι θα αναγκαστεί να μεταδίδει σε ώρες μεγάλης τηλεθέασης πορνογραφικά βίντεο στη δημόσια τηλεόραση προκειμένου να τονώσει τη σεξουαλική όρεξη των ιαπωνικών ζευγαριών. Σε τελική ανάλυση, η συνεύρεση καταλήγει να παράγει μερικά παιδιά.

Στη Γαλλία, είναι σαφές ότι δεν έχουμε φτάσει στο επίπεδό της, τουλάχιστον όχι εξ ολοκλήρου. Η αλήθεια είναι ότι η γαλλική εμμονή με την ιδέα της παρακμής δεν είναι καθόλου νέα. Ο Ζακ-Ζακ Ρουσώ λέει κάπου (ή είναι Βολταίρος; Είμαι πολύ τεμπέλης για να το επαληθεύσω · αυτοί οι συγγραφείς είναι κουραστικοί στην ανάγνωση. Σε κάθε περίπτωση, ένας από τους δύο), ότι αργά ή γρήγορα – «το πράγμα είναι σίγουρο»: θα υποδουλωθούμε στους Κινέζους.

Η Γαλλία μερικές φορές μου θυμίζει γέροντα υποχονδριακό που συνέχεια διαμαρτύρεται για την υγεία του· το είδος που λέει συνεχώς ότι αυτή τη φορά έχει πραγματικά το ένα πόδι στον τάφο. Οι άνθρωποι συνήθως απαντούν σαρκαστικά: «Θα δείτε, θα μας θάψει όλους».

Κατά τον Ουελμπέκ «η αναπόφευκτη συνέπεια αυτού που αποκαλούμε πρόοδο – σε όλα τα επίπεδα – είναι η αυτοκαταστροφή»

Οι ΗΠΑ, από την άλλη πλευρά, φαίνεται να έχουν κάνει την αισιοδοξία αρχή της ύπαρξης. Μπορούμε να αμφισβητήσουμε την εγκυρότητα αυτής της στάσης. Όταν ο Τζο Μπάιντεν ισχυρίζεται ότι «η Αμερική είναι έτοιμη να κυριαρχήσει ξανά στον κόσμο » (πάλι, είμαι πολύ τεμπέλης για να βρω το ακριβές απόσπασμα. Ο Μπάιντεν είναι ακόμη πιο βαρετός από τον Βολταίρο), το ερμηνεύω αμέσως ως εξής:

Η Αμερική δεν θα καθυστερήσει να ξεκινήσει σύντομα έναν νέο πόλεμο.
Όπως πάντα, θα καταλήξει να συμπεριφέρεται σαν σκατά.
Θα σπαταλήσει πολλά χρήματα, ενισχύοντας παράλληλα την σχεδόν παγκόσμια αηδία της οποίας είναι ο στόχος· αυτό θα επιτρέψει στην Κίνα να ενισχύσει τη θέση της.
Όχι, δεν πρόκειται πραγματικά για μια ” γαλλική αυτοκτονία ” – για να θυμίσουμε τον τίτλο του βιβλίου του Eric Zemmour – αλλά για μια δυτική αυτοκτονία ή μάλλον μια αυτοκτονία της νεωτερικότητας, καθώς οι ασιατικές χώρες δεν θίγονται. Αυτό που είναι ειδικότερα, αυθεντικά Γαλλικό, είναι η επίγνωση αυτής της αυτοκτονίας. Αν όμως συμφωνήσουμε να αφήσουμε για λίγο κατά μέρος τη συγκεκριμένη περίπτωση της Γαλλίας (και θα ήταν πραγματικά σοφό να το κάνουμε), το συμπέρασμα καθίσταται σαφές: η αναπόφευκτη συνέπεια αυτού που αποκαλούμε πρόοδο (σε όλα τα επίπεδα, οικονομική, πολιτική, επιστημονική, τεχνολογική) είναι η αυτοκαταστροφή.

Με την άρνηση οποιασδήποτε μορφής μετανάστευσης, οι ασιατικές χώρες επέλεξαν απλή αυτοκτονία, χωρίς επιπλοκές ή διαταραχές. Οι χώρες της νότιας Ευρώπης βρίσκονται στην ίδια κατάσταση, αλλά είναι αμφίβολο εάν το επέλεξαν συνειδητά. Φυσικά, οι μετανάστες αποβιβάζονται στην Ιταλία, την Ισπανία και την Ελλάδα, αλλά περνούν μόνο, χωρίς να συμβάλλουν στη δημογραφική εξισορρόπηση, ενώ οι γυναίκες σε αυτές τις χώρες είναι συχνά πολύ επιθυμητές. Όχι, οι μετανάστες προσελκύονται ακαταμάχητα από τα μεγαλύτερα και πιο παχιά «τυριά», τις χώρες της Βόρειας Ευρώπης.

Θα ήθελα να αναφέρω την άποψη του αριστερού / προοδευτικού / ουμανιστικού ρεύματος: δεν έχουμε να κάνουμε με αυτοκτονία αλλά με αναγέννηση. Βεβαίως, η εθνοτική σύνθεση τροποποιείται, αλλά στα βασικά, όλα τα άλλα παραμένουν αμετάβλητα: η δημοκρατία μας (ή μάλλον στην Ευρώπη, κυρίως η μοναρχία μας) ο πολιτισμός μας, οι αξίες μας, το «κράτος δικαίου», όλα αυτά τα πράγματα. Ακούω μερικές φορές αυτή την άποψη να προβάλεται (αν και όλο και πιο σπάνια).

Το 45% των Γάλλων που πιστεύουν, από την άλλη, στον επικείμενο εμφύλιο πόλεμο βοηθούν να δείξουν (και είναι σχεδόν γλυκό) ότι η Γαλλία παραμένει έθνος καυγατζήδων.

Χρειάζονται δύο για να πολεμήσουν. Οι Γάλλοι θα πάρουν τα όπλα για να υπερασπιστούν τη θρησκεία τους; Δεν έχουν θρησκεία εδώ και αρκετό καιρό· και σε κάθε περίπτωση, στην προηγούμενη θρησκεία τους ο πιστός προσέφερε το λαιμό του στη λεπίδα του σφαγέα.

Θα ήταν λοιπόν ένας πόλεμος για να υπερασπιστούν τον πολιτισμό τους, τον τρόπο ζωής τους, το σύστημα αξιών τους; Γιατί ακριβώς μιλάμε; Και υποθέτοντας ότι υπάρχει, αξίζει να παλέψουμε γι’ αυτόν; Ο «πολιτισμός» μας έχει ακόμα κάτι για να είμαστε υπερήφανοι;

Η Ευρώπη μου φαίνεται ότι βρίσκεται σε σταυροδρόμι. Η ανάγνωση του Πασκάλ με βοηθάει πολύ: και, όπως και αυτός, έτσι και εγώ, δεν βλέπω «τίποτα άλλο από αιτίες αμφιβολίας και άγχους».

Μετάφραση: Ευάγγελος Δ. Νιάνιος – aktines.blogspot.com