ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΣΤΟ ΤΜΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΥ ΑΠΘ
Ο μεγάλος αριθμός ορθόδοξων φοιτητών που δήλωσαν στο μηχανογραφικό τους την Εισαγωγική Κατεύθυνση Μουσουλμανικών Σπουδών εξέπληξε ακόμα και το υπουργείο Παιδείας. Τι δηλώνει στο NEWS 247 ο εισηγητής του προγράμματος
Ρεπορτάζ: Μαρίνα Καρπόζηλου
Φέτος, για πρώτη χρονιά στα αποτελέσματα των βάσεων έκανε την εμφάνισή της η Εισαγωγική Κατεύθυνση Μουσουλμανικών Σπουδών (ΕΚΜΣ) με βαθμό εισαγωγής 10,9 –σε ίδιο δηλαδή επίπεδο με το τμήμα Θεολογίας. Η συζήτηση για την ίδρυσή της είχε ξεκινήσει αρκετό καιρό πριν την επίσημη θεσμοθέτησή της και όπως ήταν αναμενόμενο είχε προκαλέσει τις αντιδράσεις ορισμένων ακαδημαϊκών και εκκλησιαστικών παραγόντων.
Ο μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Άνθιμος τάχθηκε εξ αρχής εναντίον της λειτουργίας του προγράμματος, ενώ και μέσα στο τμήμα Θεολογίας υπήρξαν αντίστοιχες αντιδράσεις. Ένα από τα επιχειρήματα που διατυπώθηκαν αφορούσαν τη μεταφορά τους προγράμματος από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης στο πανεπιστήμιο της Θράκης, με τη λογική πως το πρόγραμμα αφορά αποκλειστικά τη μουσουλμανική κοινότητα. Στην πραγματικότητα ένας μεγάλος αριθμός ορθόδοξων φοιτητών δήλωσαν στο μηχανογραφικό τους την ΕΚΜΣ, οδηγώντας τον Γενικό Γραμματέα του Υπουργείου Παιδείας, Γιάννη Παντή, να χαρακτηρίσει το νεοϊδρυθέν πρόγραμμα ως «έκπληξη».
Ο προσανατολισμός του προγράμματος
Συγκεκριμένα οι υποψήφιοι έφτασαν τους 2.800 και όπως φαίνεται όχι μόνο διεκδίκησαν μία από τις 30 προσφερόμενες θέσεις, αλλά σύμφωνα με τον εισηγητή του προγράμματος και απερχόμενο πρόεδρο του τμήματος Θεολογίας, Χρυσόστομο Σταμούλη, απέδειξαν πως η ελληνική κοινωνία είναι έτοιμη να δεχθεί τις μουσουλμανικές σπουδές στον χώρο του πανεπιστημίου.
«Το αποδεικνύει ο αριθμός των ορθόδοξων μαθητών που δήλωσαν την ΕΚΜΣ στο μηχανογραφικό τους. Οι Έλληνες έκαναν αποδεκτή μια τέτοια πρωτοβουλία. Όσοι αντιδρούν προφανώς δεν θέλουν να κατανοήσουν την πραγματικότητα. Εμείς ως ακαδημαϊκό ίδρυμα κάναμε το χρέος μας» σημειώνει στο NEWS 247 o κύριος Σταμούλης. Παράλληλα τονίζει τις δυνατότητες που θα δοθούν στα παιδιά που επέλεξαν την εισαγωγική κατεύθυνση, καθώς το πρόγραμμα θα προσφέρει τη δυνατότητα εκμάθησης συναφών με το αντικείμενο γλωσσών και θα συμβάλλει στη διεύρυνση των μαθησιακών και επαγγελματικών προοπτικών των φοιτητών.
«Η ΕΚΜΣ θα προσφέρεται επίσης ως διεπιστημονική επιλογή σπουδών για ερευνητικούς ή επαγγελματικούς σκοπούς σε άλλους ενδιαφερόμενους, πτυχιούχους και μη, οι οποίοι επιζητούν ειδίκευση στις μουσουλμανικές σπουδές για να ενισχύσουν και διευρύνουν τους μαθησιακούς και επαγγελματικούς τους προσανατολισμούς. Οι πτυχιούχοι αυτοί δεν θα έχουν συναφή επαγγελματικά δικαιώματα με τους αποφοίτους μουσουλμάνους το Θρήσκευμα, αλλά θα είναι καταρτισμένοι επαρκώς σε θέματα Ισλάμ, θρησκείας και πολιτισμού και θα μπορούν να αποτελέσουν μια δεξαμενή επιστημόνων που θα στελεχώσουν κατά ποικίλους τρόπους άλλους οργανισμούς». Οι 30 θέσεις δεν προβλέπεται να αυξηθούν τις επόμενες χρονιές, καθώς σύμφωνα με τον κύριο Σταμούλη καλύπτουν τις ανάγκες του προγράμματος.
Όπως διευκρινίζει σε ανακοίνωσή του το τμήμα Θεολογίας του ΑΠΘ σχετικά με την ακαδημαϊκή φυσιογνωμία και τον προσανατολισμό του προγράμματος σπουδών, μέχρι πρόσφατα η μελέτη του Ισλάμ συμπεριλαμβανόταν κυρίως στις «Σπουδές της Μέσης Ανατολής» ή τις «Οριενταλιστικές Σπουδές». Λόγω, όμως, των ραγδαίων αλλαγών που συντελούνται τόσο στην Ευρώπη όσο και στις Η.Π.Α. και εξαιτίας του συνεχώς αυξανόμενου ενδιαφέροντος αλλά και της ανάγκης για ιστορικο-κριτική μελέτη της θρησκείας και θεολογίας του Ισλάμ και του Κορανίου, η ακαδημαϊκή μελέτη της θρησκείας του Ισλάμ εισάγεται παραλλήλως και σε πολλές Θεολογικές Σχολές, μη ομολογιακές, αλλά και Προτεσταντικές και Καθολικές, δημοσίων ή ιδιωτικών πανεπιστημίων, Ινστιτούτων και Κέντρων.
Η ΕΚΜΣ είναι το πρώτο προπτυχιακό πρόγραμμα Ισλαμικών Σπουδών που φιλοδοξεί να λειτουργήσει στο πλαίσιο του ελληνικού δημόσιου πανεπιστήμιου. Οι πτυχιούχοι της ΕΚΜΣ του Τμήματος Θεολογίας του Α.Π.Θ. θα έχουν δικαίωμα, σύμφωνα με το άρθρο 53 του ν. 4115/2013, να διδάξουν το Κοράνιο σε δημόσια σχολεία της Θράκης, σε μαθητές μέλη της μουσουλμανικής μειονότητας. Σύμφωνα με τη σχετική νομοθεσία αλλά και τη συναφή βούληση της Γ. Σ. του Τμήματος Θεολογίας δεν θα έχουν τη δυνατότητα να διορισθούν ως καθηγητές και να διδάξουν το μάθημα των θρησκευτικών σε σχολεία της ελληνικής επικράτειας εκτός της Θράκης.
Ο κύριος Σταμούλης ξεκαθαρίζει πως όποια προσφυγή για κατάργηση της ΕΚΜΣ δεν θα έχει καμία τύχη, καθώς το πρόγραμμα πληρεί όλα τα τυπικά κριτήρια και τηρεί τη νομοθεσία. Συγκεκριμένα, και σύμφωνα με την υπ αριθμόν 85/2016 γνωμοδότησή του ΣτΕ η ίδρυση της Κατεύθυνσης Μουσουλμανικών Σπουδών «συναρτάται με τη διευκόλυνση των αποφοίτων των μουσουλμανικών ιεροσπουδαστηρίων της Θράκης να ολοκληρώσουν τις θεολογικές σπουδές τους στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση και με την ανάγκη ενός διαθρησκευτικού διαλόγου».
Εβραϊκές, Ποντιακές και Ρωσικές σπουδές στο ΑΠΘ
Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης έχει από το παρελθόν δείξει δείγματα πρωτοπορίας. Προηγήθηκε, το 2014, η ίδρυση έδρας Εβραϊκών Σπουδών στη Φιλοσοφική Σχολή του ΑΠΘ. Χρόνιο αίτημα της Ισραηλιτικής Κοινότητας της πόλης, ως ελάχιστο φόρο τιμής, όπως συχνά αναφέρουν, στους χιλιάδες Εβραίους Θεσσαλονικείς, θύματα του Ολοκαυτώματος. Πρόκειται για την πρώτη επώνυμη έδρα που ιδρύθηκε στο ΑΠΘ και χρηματοδοτείται από την Ισραηλιτική Κοινότητα, φορέα δηλαδή εκτός Δημοσίου. Τον περασμένο Μάιο επίσης το ΑΠΘ υπέγραψε σύμφωνο συνεργασίας με τη μη κερδοσκοπική οργάνωση «Φιλανθρωπικό Ίδρυμα Ιβάν Σαββίδη». Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης τύπου ανακοινώθηκε και ο σχεδιασμός της ίδρυσης δύο επώνυμων εδρών στη Φιλοσοφική Σχολή του ΑΠΘ, με τη στήριξη πάντα του Ιδρύματος. Η μια έδρα θα αφορά στις Ποντιακές Σπουδές και η δεύτερη στη Ρωσική Γλώσσα και τον Πολιτισμό. Ειδικότερα για την έδρα ποντιακών σπουδών, όπως είχε δηλώσει ο Ιβάν Σαββίδης, στόχος είναι να μετατραπεί, σταδιακά, σε Επιστημονικό Κέντρο Ποντιακών Μελετών.
Όσον αφορά την έδρα Ρωσικής Γλώσσας και τον Πολιτισμού, στόχοι είναι η ενίσχυση των ήδη υφιστάμενων δεσμών της Ελλάδας με τη Ρωσία, η ανάπτυξη διδακτικού και ερευνητικού έργου με σκοπό τη μελέτη και διδασκαλία της ρωσικής ιστορίας, γλώσσας και πολιτισμού. Απώτερος σκοπός είναι η δημιουργία και συστηματική ανάπτυξη ενός πυρήνα ρωσικών σπουδών στη Θεσσαλονίκη. Αξίζει να σημειωθεί πως το ΣτΕ με την υπ΄ αριθμ. 84/2016 γνωμοδότησή του είχε κρίνει τον περασμένο Απρίλιο ως μη νόμιμο το Προεδρικό Διάταγμα που αφορούσε τη μετονομασία του Τμήματος Σλαβικών Σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών σε Τμήμα «Ρωσικής Γλώσσας και Φιλολογίας και Σλαβικών Σπουδών» και παράλληλα προέβλεπε την ίδρυση δύο εισαγωγικών κατευθύνσεων: α) της Ρωσικής Γλώσσας και Φιλολογίας και β) των Σλαβικών Σπουδών, καθώς δεν πληρούσε τις απαραίτητες προϋποθέσεις.
Η χρηματοδότηση επώνυμων εδρών αποτελεί οπωσδήποτε μια καινοτομία, ταυτόχρονα όμως είναι ένα θέμα που παραμένει ανοιχτό προς συζήτηση. Το βασικότερο ερώτημα στις συγκεκριμένες περιπτώσεις είναι το κατά πόσο μπορούν αυτά τα προγράμματα να αντέξουν στον χρόνο, αλλά και να συνεχίσουν να ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες της κοινωνίας. Και μπορεί το βασικό τους αντικείμενο να συσχετίζεται με τη μελέτη του παρελθόντος, η απάντηση όμως σε αυτό το ερώτημα θα δοθεί στο μέλλον.
