Μεγάλη Εβδομάδα! Μεγάλη όχι για τη διάρκειά της – αυτή είναι ίδια –, αλλά γιατί όσα συντελούνται ξεπερνούν τα ανθρώπινα μέτρα και όρια· Μεγάλη Εβδομάδα, γιατί πάσχει ο απαθής Θεός για το Πάσχα των εμπαθών ανθρώπων, τουτέστιν για το πέρασμά τους από τον θάνατο στην αιώνια ζωή, από τη φθορά στην αφθαρσία, από τη γη στον ουρανό!
Της Ευαγγελίας Μπίτου, φιλολόγου.
Ακατάληπτα και άφραστα όσα συμβαίνουν· δεν τα χωράει ο ανθρώπινος νους, και η γλώσσα δυσκολεύεται να τα εκφράσει. Είναι όμως συγκλονιστικά, ιδιαίτερα τη Μεγάλη Πέμπτη και τη Μεγάλη Παρασκευή, όπου το Θείο Δράμα κορυφώνεται.
Παρακολουθούμε τα γενόμενα από τις σχετικές περικοπές των Ευαγγελίων και τους ύμνους θεόπνευστων υμνωδών, που συγκινούν βαθύτατα τον πιστό του Θεού λαό. Στ’ αλήθεια, δεν ξέρει κανείς ποιον να διαλέξει και που να εστιάσει. Επιλέγεται αντιπροσωπευτικά το ΙΒ΄ Αντίφωνο της Μεγάλης Πέμπτης (κατ’ ακρίβειαν του Όρθρου της Μ. Παρασκευής). Μιλάει ο Χριστός προς τους Ιουδαίους:
«Τάδε λέγει Κύριος τοις Ιουδαίοις· Λαός μου, τι εποίησά σοι η τι σοι παρηνώχλησα;
τούς τυφλούς σου εφώτισα, τους λεπρούς σου εκαθάρισα, άνδρα όντα επί κλίνης ηνωρθωσάμην.
Λαός μου, τι εποίησά σοι, και τι μοι ανταπέδωκας; Αντί του μάννα χολήν∙
αντί του ύδατος όξος· αντί του αγαπάν με σταυρώ με προσηλώσατε…»
Συγκλονιστικό ως περιεχόμενο! Ο Χριστός, και μετά την καταδίκη Του στον δια Σταυρού θάνατον -«Άρον άρον, σταύρωσον αυτόν» ( Ιω.. 19, 15) -, απευθύνεται στους Ιουδαίους με αγάπη. Δεν παύει να τους θεωρεί δικούς του· Λαέ μου, τους προσφωνεί, και με το παράπονο αυτού που αγαπάει τους ρωτάει: Τι έκανα για σας; σε τι σας ενόχλησα;
Και αριθμεί τα έργα Του προς αυτούς: Έδωσα το φως σε τυφλούς, γιάτρεψα λεπρούς, παραλύτους τους έκανα να περπατήσουν… Όλα ευεργεσίες!
Και συ, λαέ μου, πως μού ανταπέδωσες τις ευεργεσίες; τους ερωτά. Σε πότισα στην έρημο, αλλά εσύ στη δίψα μου μού έδωσες ξύδι· την αγάπη μου για σένα μού την ανταπέδωσες με θάνατο ατιμωτικό· με καρφώσατε στον σταυρό!
«Σήμερον τώ σταυρώ προσήλωσαν, Ιουδαίοι τον Κύριον, τον διατεμόντα, την θάλασσαν ῥάβδω, και διαγαγόντα, αυτούς εν ερήμω»· ήτοι σήμερα κάρφωσαν στον Σταυρό οι Ιουδαίοι τον Κύριον, που με τη ράβδο χώρισε στα δύο τη θάλασσα και τους πέρασε από την Αίγυπτο στην έρημο. Όλα γίνονται σήμερα, αλλά ο χρόνος των ρημάτων είναι παρελθοντικός! Στην αιωνιότητα δεν υπάρχουν παρελθόν, παρόν και μέλλον. «Σήμερον τη λόγχη, την πλευράν αυτού εκέντησαν, του πληγαίς μαστίξαντος, υπέρ αυτών την Αίγυπτον, και χολήν επότισαν, τον μάννα τροφήν αυτοίς ομβρήσαντα»· σήμερα κέντησαν με τη λόγχη την πλευρά Αυτού, που για χάρη τους έστειλε τις επτά πληγές στους Αιγυπτίους, και πότισαν με χολή Αυτόν που στην έρημο τους έθρεψε με το μάννα, ακούμε στο ΣΤ΄Αντίφωνο. Με τις αντιθέσεις παρουσιάζεται από τη μια η ευεργεσία και από την άλλη η αχαριστία!
Η ευεργεσία του Χριστού και η αχαριστία των ευεργετηθέντων, τονίζεται και στο ΙΑ΄ Αντίφωνο· «Αντί αγαθών, ών εποίησας Χριστέ, σταυρωθήναί σε κατεδίκασαν, όξος και χολήν σε ποτίσαντες»· αντί των καλών που τους έκανες, Χριστέ, σε καταδίκασαν στον σταυρικό θάνατο και σε πότισαν ξύδι και χολή.
Ποιον δίκασαν, καταδίκασαν και βασάνισαν; Αυτόν που ιμάτιο του είναι το φως, Αυτόν που είναι ντυμένος με φως· «φως εκ φωτός, Θεόν αληθινόν…», τον ομολογούμε. Αυτός στέκεται γυμνός στο κριτήριο! «Εξέδυσάν με τα ιμάτιά μου, και ενέδυσάν με χλαμύδα κοκκίνην. Αυτός ραπίζεται από το χέρι ανθρώπων που έπλασε! «Ο αναβαλλόμενος φως ως ιμάτιον, γυμνός εις κρίσιν ίστατο, και εν σιαγόνι ῥάπισμα εδέξατο, υπό χειρών ών έπλασεν· …». (Αντίφωνον Ι´).
Αυτόν που όλα μπροστά του τρομάζουν και τρέμουν και τον οποίο υμνεί κάθε γλώσσα, τον Χριστόν, τη δύναμη και σοφία του Θεού, Αυτόν ράπισαν οι ιερείς και του έδωσαν χολή! «Όν πάντα φρίσσει και τρέμει, και πάσα γλώσσα υμνεί, Χριστόν, Θεού δύναμιν, και Θεού σοφίαν, οι ιερείς ερῥάπισαν, και έδωκαν αυτώ χολήν·».
Είχαν μάλιστα την ευκαιρία να τον αφήσουν ελεύθερο, μια και ο Πιλάτος τους είπε «εν αυτώ ουδεμίαν αιτίαν ευρίσκω» (Ιω. 19,4). Εκείνοι όμως προτίμησαν να αφεθεί ελεύθερος ο Βαρραβάς. «Το άθροισμα των Ιουδαίων, τώ Πιλάτω ητήσαντο, σταυρωθήναί σε Κύριε· αιτίαν γάρ εν σοί μη ευρόντες, τον υπεύθυνον Βαραββάν ηλευθέρωσαν, και σε τον Δίκαιον κατεδίκασαν,…»· οι συγκεντρωμένοι Ιουδαίοι ζήτησαν από τον Πιλάτο να θανατωθείς, Κύριε. Και μη ευρόντες σε σένα αιτία, ζήτησαν να ελευθερωθεί ο Βαραββάς, και καταδίκασαν Εσένα τον Δίκαιο. «Δύο και πονηρά εποίησεν, ο πρωτότοκος υιός μου Ισραήλ· …εμέ επί ξύλου εσταύρωσε, τον δε Βαραββάν, ητήσατο και απέλυσεν·» , ακούμε στο πρώτο ιδιόμελο των Αίνων.
Σήμερα δεν αποδεικνύεται αχάριστος μόνον ο ευεργετηθείς λαός, αλλά και ο μαθητής Ιούδας, ο οποίος «αλλοτριούται του χαρίσματος· υπάρχων μαθητής, γίνεται προδότης·» (Αντίφωνον Δ΄, 2ο τροπάριο)· αποξενώνεται δηλαδή από το χάρισμά του και, ενώ είναι μαθητής, γίνεται προδότης λόγω της φιλαργυρίας του. «Έσπευδε πωλήσαι τον ατίμητον», βιαζόταν να πωλήσει αυτόν του οποίου η τιμή είναι αδύνατον να υπολογισθεί, και εκείνοι, οι οποίοι από φθόνο ζητούσαν να τον θανατώσουν, «Έστησαν τα τριάκοντα αργύρια, την τιμήν του τετιμημένου,…»· (Αντίφωνον Ε΄) του μέτρησαν τριάντα αργύρια. Τόσο υπολόγισαν την αξία Αυτού που ήταν άξιος κάθε τιμής. Για τριάντα αργύρια πώλησε τον Διδάσκαλο και Τον παρέδωσε φιλώντας τον με δόλο.«Ο μαθητής του Διδασκάλου, συνεφώνει την τιμήν, και τριάκοντα αργυρίοις, πέπρακε τον Κύριον, φιλήματι δολίω παραδούς αυτόν, τοις ανόμοις εις θάνατον». Αντίφωνον Θ´.
Και ο καθένας μαζί με τον υμνωδό διερωτάται : Ποια συμπεριφορά, Ιούδα, σε έκανε προδότη του Σωτήρα; Μήπως σε ξεχώρισε από τους άλλους Αποστόλους; Μήπως σου στέρησε το χάρισμα των ιαμάτων που έδωσε στους άλλους; Μήπως σε παραγκώνισε στο Τραπέζι, όταν δειπνήσατε όλοι μαζί για τελευταία φορά; Μήπως έπλυνε τα πόδια των άλλων και τα δικά σου τα περιφρόνησε; Ω, πόσα καλά ξέχασες!
«Ποίός σε τρόπος Ιούδα, προδότην του Σωτήρος ειργάσατο; μη του χορού σε, των Αποστόλων εχώρισε; μη του χαρίσματος, των ιαμάτων εστέρησε; μη συνδειπνήσας εκείνοις, σε της τραπέζης απώσατο; μη των άλλων νίψας τους πόδας, τους σούς υπερείδεν; ώ πόσων αγαθών αμνήμων εγένου».
Και έρχεται η ώρα που όλοι οι πιστοί συγκλονίζονται καθώς ακούνε:
Σήμερον κρεμάται επί ξύλου, ο εν ύδασι την γην κρεμάσας.
Στέφανον εξ ακανθών περιτίθεται, ο των Αγγέλων Βασιλεύς.
Ψευδή πορφύραν περιβάλλεται, ο περιβάλλων τον ουρανόν εν νεφέλαις.
Ῥάπισμα κατεδέξατο, ο εν Ιορδάνη ελευθερώσας τον Αδάμ.
Ήλοις προσηλώθη, ο Νυμφίος της Εκκλησίας.
Λόγχη εκεντήθη, ο Υιός της Παρθένου.
… Αντίφωνον ΙΕ´.
Όλα τα μέλη της αγίας σαρκός Του υπέστησαν ατιμία. Έκαστον μέλος της αγίας σου σαρκός, ατιμίαν δι᾿ ημάς υπέμεινε· τας ακάνθας η κεφαλή· η όψις τα εμπτύσματα· αι σιαγόνες τα ῥαπίσματα· το στόμα την εν όξει, κερασθείσαν χολήν τη γεύσει· τα ώτα τας δυσσεβείς βλασφημίας· ο νώτος την φραγγέλωσιν, και η χείρ τον κάλαμον· αι του όλου σώματος εκτάσεις εν τώ σταυρώ· τα άρθρα τους ήλους· και η πλευρά την λόγχην· ο παθών υπέρ ημών, και παθών ελευθερώσας ημάς·
Πόσο σκοτίζει τον άνθρωπο ο φθόνος («διά φθόνον παρέδωκαν αυτόν»), η φιλαργυρία («ώ της πηρωτικής φιλαργυρίας» (της φιλαργυρίας που σε κάνει ανάπηρο) , ο φόβος των ανθρώπων και η αγνωμοσύνη! Ευόλισθος (γλιστράει εύκολα και πέφτει ο άνθρωπος) και τρεπτός, εύκολα αλλάζει γνώμη και διάθεση.
Η Σωτηρία πάντως του ανθρωπίνου γένους, η σωτηρία του καθένα μας, είναι ακριβά πληρωμένη. Αυτό συνοψίζεται στο Απολυτίκιο της ημέρας:
Εξηγόρασας ημάς, εκ της κατάρας του νόμου, τώ τιμίω σου Αίματι· τώ Σταυρώ προσηλωθείς, και τη λόγχη κεντηθείς, την αθανασίαν επήγασας ανθρώποις· Σωτήρ ημών δόξα σοι».
Συνειδητοποιώντας αυτό οι πιστοί κλίνουν αυθόρμητα γόνυ καρδίας και με συντριβή λέγουν:
«Προσκυνούμέν σου τα Πάθη Χριστέ. Δείξον ημίν, και την ένδοξόν σου Ανάστασιν».
aktines.blogspot.com
