ΑΝΩΤΑΤΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΑΚΑΔΗΜΙΑ – «Παράθυρο» ανοιχτό για την επαναλειτουργία της Ανώτατης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Βελλάς αφήνει – όπως υποστηρίζουν απόφοιτοι της ιστορικής και με κύρος Σχολής, που είχε διαδρομή 110 και πλέον χρόνων εκπαιδευτικής προσφοράς (με διάφορες μορφές) – η πρόσφατη απόφαση (1955/2023) του Γ΄ Τμήματος του Συμβουλίου Επικρατείας, που αφορά στην Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Θεσσαλονίκης.
Αν θεωρηθούν τελικά αντισυνταγματικές από την Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας, μετά από προσφυγή φοιτητή, οι διατάξεις, με τις οποίες καταργήθηκε η Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Θεσσαλονίκης, ουσιαστικά η εξέλιξη αυτή θα επηρεάσει και την Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Βελλάς. Είτε θα έχει ως απόρροια, καθώς θα ακυρωθεί συνολικά ο νόμος, την επαναλειτουργία της Σχολής Βελλάς ή θα γίνει προσφυγή προς αυτή την κατεύθυνση, η οποία θα δικαιωθεί, αφού θα υπάρχει το δεδικασμένο.
Μάλιστα στην εν λόγω απόφαση υπογραμμίζεται ότι η υποβάθμιση της εκκλησιαστικής εκπαίδευσης στη Βόρεια Ελλάδα, δεν αντισταθμίζεται με την μεταλυκειακή Σχολή Μαθητείας Υποψηφίων Κληρικών, η οποία από τον Σεπτέμβριο του 2024 θα αρχίσει να λειτουργεί στη Μονή Βελλάς, ενώ η γεωγραφική απόσταση προς τις Ανώτατες Εκκλησιαστικές Ακαδημίες Αθηνών και Κρήτης, τόσο για τους Βορειοελλαδίτες, όσο και για τους Ηπειρώτες ενδιαφερόμενους, είναι μεγάλη και ασύμφορη.
Αντισυνταγματικές οι διατάξεις…
Ειδικότερα το Γ΄ Τμήμα του Συμβουλίου Επικρατείας έκρινε αντισυνταγματικές τις διατάξεις με τις οποίες αποφασίστηκε η κατάργησης της Ακαδημίας. Έκανε, δηλαδή, δεκτή την προσφυγή για την κατάργηση και τη συγχώνευσή της, όπως συνέβη και με την Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Βελλάς, στην Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Αθηνών, που με αυτή της Κρήτης, είναι οι μόνες, οι οποίες πλέον λειτουργούν. Και παρέπεμψε στην Ολομέλεια του Συμβουλίου Επικρατείας το θέμα της ακυρότητας του νόμου.
Στην απόφαση, που πάρθηκε κατά συντριπτική πλειοψηφία (ένας μόνο δικαστής δεν συμφώνησε) επισημαίνεται, μεταξύ άλλων ότι δεν υπάρχουν συγκεκριμένοι λόγοι για την παύση λειτουργίας της Σχολής, η οποία προέκυψε από το σχετικό νόμο του 2021 (άρθρο 241 του ν. 4823/2021), με τον οποίο, να σημειωθεί, καταργήθηκε και η Σχολή Βελλάς, ενώ απουσιάζει, πάντα σύμφωνα με το Συμβούλιο Επικρατείας, η τεκμηριωμένη και εξορθολογημένη, βάσει κριτηρίων, αξιολόγηση των Ανώτατων Εκκλησιαστικών Ακαδημιών.
Ιδιαίτερα τονίζεται ότι ο συγκεκριμένος νόμος υποβαθμίζει την προσφερόμενη από το κράτος Εκκλησιαστική Εκπαίδευση και επιφέρει επιπτώσεις στη στελέχωση με ιερείς της Ορθόδοξης Εκκλησίας, η οποία είναι η επικρατούσα στην Ελλάδα, ενώ απορρίπτει τον ισχυρισμό ότι η κατάργηση ήταν αποτέλεσμα έλλειψης ζήτησης υποψηφίων και απορρόφησής τους, καθώς δεν παρατίθενται αναλυτικά και ειδικά στοιχεία περί αυτού.
Αντιδράσεις
Για το κλείσιμο της Σχολής Βελλάς και τη μεταβίβαση της περιουσίας της είχαν διαμαρτυρηθεί ο Μητροπολίτης Μάξιμος, ο Περιφερειάρχης Ηπείρου Αλέξανδρος Καχριμάνης, ο δήμαρχος Πωγωνίου Κώστας Καψάλης.
Εξάλλου αξίζει να υπογραμμιστεί ότι δύο Σύλλογοι Αποφοίτων Βελλαϊτών στα Ιωάννινα και στην Αθήνα με ψήφισμα – διαμαρτυρία προς όλες τις τοπικές αρχές, τους βουλευτές της Ηπείρου, το υπουργείο Παιδείας και τη Βουλή, είχαν εκφράσει την αντίθεσή τους στην απόφαση του υπουργείου Παιδείας να κλείσει η Σχολή και η κινητή και ακίνητη περιουσία της να περιέλθει στην Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Αθηνών, με το φόβο μήπως μείνει ανεκμετάλλευτη, όπως και συμβαίνει.
Είχαν, τότε καλέσει, τους αρμόδιους φορείς να ζητήσουν την ίδρυση άλλου ισότιμου αντισταθμιστικού ιδρύματος ή Πανεπιστημιακού επιπέδου Σχολής και υποστήριζαν: «Το διπλό τούτο πλήγμα της Πολιτείας (κατάργηση Βελλάς – μεταβίβαση περιουσίας της), πέραν των άλλων, αποδυναμώνει έτι περαιτέρω την κατά τα άλλα «εύανδρο» αποκαλούμενη Ήπειρο, η οποία τίθεται και πάλι στο περιθώριο από την αδιαφορούσα απέναντί της Πολιτεία, παρότι έχει προσφέρει τα πάντα στην Πατρίδα διά των μεγάλων αυτής ευεργετών και έχει κοσμήσει την Αθήνα και όχι μόνον αυτήν με τα γνωστά σε όλους περίτεχνα ευαγή ιδρύματα και τα λοιπά περικαλέστατα κοινωφελή κτήρια και μνημεία. Ουδέποτε όμως ζήτησε να καταργηθούν αυτά και να μεταβιβαστούν οι όποιες περιουσίες τους στην Ήπειρο».
Καταλήγοντας επισήμαιναν ότι «δεν θα επιτρέψουμε αυτό το τελειωτικό χτύπημα της Πολιτείας, απέναντι στη βούληση και στην παρακαταθήκη του ιδρυτή της και απέναντι στην αποστέρηση της Ηπείρου από ένα καθόλα ευκλεές καθίδρυμα», αλλά θα αγωνιστούν με όλα τα νόμιμα μέσα, προς την κατεύθυνση αποκατάστασης του κύρους και της ιστορικής διαδρομής της Σχολής, έχοντας και όραμα και υλοποιήσιμες προτάσεις!
Η ιστορία της Σχολής Βελλάς
Μετά από 111 χρόνια συνεχούς λειτουργίας, με εκπαιδευτική και εθνική προσφορά, μπήκαν τίτλοι τέλους στην Εκκλησιαστική Σχολή Βελλάς το 2022, που τα 16 τελευταία χρόνια λειτουργούσε ως Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία, καθώς αυτή και εκείνη της Θεσσαλονίκης καταργήθηκαν, σύμφωνα με απόφαση του υπουργείου Παιδείας, και έμειναν της Αθήνας και της Κρήτης.
Από το 1911, που πρωτοξεκίνησε, μέχρι και που καταργήθηκε, υπήρξε ένας χώρος διδαχής, ο ζωντανός λύχνος, ο νους και η καρδιά της Ορθόδοξης παιδείας στην ευρύτερη περιοχή.
Λειτουργούσε στους χώρους της περιώνυμης Μονής Βελλάς, που ιδρύθηκε τον 11ο αιώνα μ.Χ. και ανακαινίστηκε σε μεγάλο βαθμό το έτος 1745 μ.Χ., όπως μαρτυρεί η επιγραφή πάνω ακριβώς από την είσοδο του καθολικού της.
Στο ναό της Μονής – που είναι τρίκλιτη βασιλική με υπερυψωμένο το κεντρικό κλίτος – δεσπόζει η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Βελλαϊτίσσης, που είναι η προστάτης της Βελλάς.
Ξεχωριστό επίσης, είναι το ξυλόγλυπτο επίχρυσο τέμπλο, καλλιτεχνημένο αριστουργηματικά, ενώ κοσμείται ο ναός από αγιογραφίες αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων και ιστορικών, όπως του Πλάτωνα, του Αριστοτέλη, του Πλουτάρχου κλπ.
Η Μονή Βελλάς πρόσφερε σημαντικό πνευματικό έργο την περίοδο της Τουρκοκρατίας στην περιοχή της Ηπείρου, ενώ την εποχή του Αλή πασά ερημώθηκε και απαλλοτριώθηκε μεγάλο μέρος της περιουσίας της, για να ξανανθίσει στις αρχές του 20ου αι. ως Εκκλησιαστική Σχολή.
Και η φωνή του παρελθόντος και η παράδοση και η λαμπρή πορεία του εκπαιδευτικού ιδρύματος, θα διαφυλάσσουν τις περγαμηνές του, παρά την παύση της λειτουργίας του.
Η Εκκλησιαστική Σχολή Βελλάς Ιωαννίνων δημιουργήθηκε από το Μητροπολίτη Βελλάς και Κονίτσης, μετέπειτα Μητροπολίτη Ιωαννίνων και κατόπιν Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος Σπυρίδωνα Βλάχο και λειτούργησε αρχικά ως Ιεροδιδασκαλείο, με σκοπό τη μόρφωση ιερέων και διδασκάλων για την εξυπηρέτηση, κατά κύριο λόγο, των περιοχών της Ηπείρου.
Διένυσε τα 111 χρόνια ύπαρξής της, τις εξής φάσεις:
– Ιερατική Σχολή από το 1911 ως το 1924, με τετραετές πρόγραμμα σπουδών (τύπος Ιεροδιδασκαλείου).
– Αγροτικό Ιεροδιδασκαλείο από το 1927 ως το 1939, με πενταετές πρόγραμμα σπουδών.
– Ιεροδιδασκαλείο από το 1939 ως το 1977, με εξαετές πρόγραμμα σπουδών.
– Εκκλησιαστική Παιδαγωγική Ακαδημία από το 1977 ως το 1989, με τριετές πρόγραμμα σπουδών.
– Ανωτέρα Εκκλησιαστική Σχολή Βελλάς από το 1993 ως το 2006, με τριετές πρόγραμμα σπουδών (και από το 2001 ως το 2006, με έξι εξάμηνα σπουδών, επιπέδου Τ.Ε.Ι.).
– Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Βελλάς Ιωαννίνων από το 2006 ως το 2022, με οκτώ εξάμηνα σπουδών πανεπιστημιακού επιπέδου και με δύο κατευθύνσεις: Πρόγραμμα Ιερατικών Σπουδών και Πρόγραμμα Εκκλησιαστικής Μουσικής και Ψαλτικής.
Η προσφορά Δημ. Αργυρού
Και στις δύο αυτές τελευταίες φάσεις της καθοριστικής σημασίας ήταν ο ρόλος και το επίμοχθο έργο του τότε αρχιμανδρίτη, σήμερα Μητροπολίτου Κεφαλληνίας, Δημητρίου Αργυρού, που είχε διατελέσει, εκτός από διακεκριμένος καθηγητής, Διευθυντής στην Ανωτέρα Εκκλησιαστική Σχολή Βελλάς και πρόεδρος του Ακαδημαϊκού Συμβουλίου της Ανωτάτης Εκκηλσιαστικής Ακαδημίας. Αφιέρωσε με μεράκι και αληθινό ενδιαφέρον και ανιδιοτελή αγάπη προς τους νέους πολλές ώρες, μεγάλο αγώνα και αρκετή αγωνία για να αναβαθμιστεί και να αναζωογονηθεί η Σχολή.
***
Η Εκκλησιαστική Σχολή Βελλάς ως εκπαιδευτικό ίδρυμα, διέγραψε λαμπρή ιστορία, που, ανεξάρτητα από τη μελλούμενη ροή των πραγμάτων, δεν πρόκειται ούτε να ξεχαστεί, ούτε να διαγραφεί, γιατί σημάδεψε και είναι φωλιασμένη στις καρδιές αμέτρητων ανθρώπων, που πέρασαν από εκεί στο διάβα του χρόνου και έγιναν στη συνέχεια επίλεκτα στελέχη είτε της Εκκλησίας είτε της κοινωνίας, ανελισσόμενοι σε διάφορους επαγγελματικούς τομείς.
