ΟΠΕΚΕΠΕ: Η ελληνική ύπαιθρος βρίσκεται σε αναβρασμό. Οι ζημιές από τους ανοιξιάτικους παγετούς του 2025 έχουν αφήσει πίσω τους ένα τοπίο καταστροφής σε δενδρώδεις καλλιέργειες και κηπευτικά, με τον ΕΛΓΑ να προσπαθεί να «τρέξει» την εκτιμητική διαδικασία, αλλά ταυτόχρονα να βρίσκεται αντιμέτωπος με τεράστια ερωτήματα ρευστότητας.
Ρεπορτάζ: Γιώργος Θεοχάρης
News: Την ίδια ώρα, ο ΟΠΕΚΕΠΕ δείχνει καθηλωμένος, με πάνω από 600 εκατ. ευρώ απλήρωτες ενισχύσεις και με τα βιολογικά προγράμματα να παραμένουν στον αέρα.
Οι αγρότες βλέπουν τις καλλιέργειές τους να χάνονται και την τσέπη τους να αδειάζει, την ώρα που η πολιτεία αδυνατεί να τους δώσει σαφείς απαντήσεις.
Ο ΕΛΓΑ υπό πίεση – Σεπτέμβριο οι εκτιμήσεις, Οκτώβριο οι διασταυρώσεις, Νοέμβριο οι προκαταβολές
Σύμφωνα με τον προγραμματισμό, ο ΕΛΓΑ έχει δεσμευτεί να ολοκληρώσει μέσα στον Σεπτέμβριο την εξατομικευμένη εκτίμηση ζημιών από τους δύο παγετούς (Μάρτιο και Απρίλιο). Ακολούθως, στις αρχές Οκτωβρίου θα τραβηχτεί το αρχείο των δηλώσεων από τον ΟΠΕΚΕΠΕ, ώστε να γίνουν οι απαραίτητες διασταυρώσεις, με στόχο να ξεκινήσει η καταβολή προκαταβολών εντός 25–30 ημερών. Αυτό σημαίνει ότι οι πρώτες πληρωμές δεν πρέπει να αναμένονται πριν τις αρχές Νοεμβρίου.
Το μεγάλο ερώτημα, όμως, είναι αν ο ΕΛΓΑ έχει τα χρήματα. Οι εκτιμήσεις κάνουν λόγο για συνολικές αποζημιώσεις που θα ξεπεράσουν τα 100 εκατ. ευρώ. Οι ζημιές αγγίζουν το 60% στα πυρηνόκαρπα, το 40% στα ακτινίδια και πάνω από 70% στις πρώιμες αμυγδαλιές. Το οικονομικό βάρος είναι τεράστιο και οι αγρότες περιμένουν με αγωνία να δουν αν οι υποσχέσεις του υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης, Κώστα Τσιάρα, θα γίνουν πράξη.
Η μνήμη του 2021 και η ανησυχία για το 2025
Οι αγρότες φέρνουν στη μνήμη τους το προηγούμενο μεγάλο πλήγμα, τον παγετό του 2021, όταν ο ΕΛΓΑ χρειάστηκε να καταβάλει πάνω από 120 εκατ. ευρώ σε δύο μεγάλες δόσεις. Τότε υπήρξε κρατική παρέμβαση για να ενισχυθεί η ρευστότητα. Σήμερα, όμως, στελέχη του Οργανισμού παραδέχονται ότι τα έσοδα από τα ασφάλιστρα δεν επαρκούν και πως χωρίς στήριξη από τον κρατικό προϋπολογισμό, δύσκολα θα υπάρξει δυνατότητα άμεσης πληρωμής.
Η ίδια η διοίκηση του ΕΛΓΑ έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι χρειάζεται θεσμική θωράκιση απέναντι στην κλιματική κρίση. Οι ζημιές αυξάνονται σε ένταση και έκταση, ενώ η οικονομική αντοχή του οργανισμού φθίνει. Εδώ και μήνες τίθεται το ερώτημα εάν το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης θα παρέμβει έγκαιρα, ή αν θα αφήσει τους αγρότες να βυθιστούν σε νέες καθυστερήσεις.
ΟΠΕΚΕΠΕ: Απλήρωτα βιολογικά και καμία δέσμευση
Σαν να μην έφτανε η αγωνία για τις αποζημιώσεις του ΕΛΓΑ, οι παραγωγοί βρίσκονται αντιμέτωποι και με την πλήρη ακινησία του ΟΠΕΚΕΠΕ. Τα απλήρωτα βιολογικά, που αφορούν χιλιάδες αγρότες και κτηνοτρόφους, παραμένουν στο συρτάρι, παρά τις αλλεπάλληλες διαβεβαιώσεις. Το ύψος των εκκρεμοτήτων σε κοινοτικές ενισχύσεις και εθνικές πληρωμές ξεπερνά τα 600 εκατ. ευρώ, σύμφωνα με στοιχεία που διέρρευσαν τις τελευταίες εβδομάδες.
Ο νέος προσωρινός πρόεδρος του Οργανισμού εμφανίζεται να αποφεύγει να αγγίξει την «καυτή πατάτα», ενώ ακόμη και ο ίδιος ο πρωθυπουργός, από το βήμα της ΔΕΘ, δεν ανέλαβε συγκεκριμένη δέσμευση για το πότε θα πληρωθούν οι παραγωγοί. Η σιωπή αυτή έχει εξοργίσει την αγροτική κοινωνία, που αισθάνεται εγκαταλελειμμένη.
Αγρότες στο όριο – ύπαιθρος σαν πυριτιδαποθήκη
Η κατάσταση στα χωριά είναι εκρηκτική. Οι καθυστερήσεις πληρωμών οδηγούν σε έλλειψη ρευστότητας, οι υποχρεώσεις τρέχουν και η φτώχεια γίνεται ολοένα πιο ορατή. «Η φτώχεια φέρνει πλημμελή φροντίδα και η πλημμελής φροντίδα φέρνει ακόμα μεγαλύτερη φτώχεια», σχολιάζουν χαρακτηριστικά εκπρόσωποι συνεταιρισμών.
Αγρότες μιλούν ανοιχτά για «κοροϊδία» από την πλευρά του κράτους. «Μας ζητούν να κρατήσουμε όρθια τα χωράφια μας, αλλά χωρίς χρήματα και χωρίς στήριξη, δεν μπορούμε να επιβιώσουμε», τονίζουν. Η εικόνα που μεταφέρεται από την ύπαιθρο μοιάζει με πυριτιδαποθήκη έτοιμη να εκραγεί.
Το βλέμμα στην Ευρώπη – θα υπάρξει στήριξη;
Την ίδια στιγμή, αγωνία υπάρχει και για το αν θα δοθούν επιπλέον πόροι από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ήδη προειδοποιήσει για τους περιορισμούς στον προϋπολογισμό της νέας ΚΑΠ, την ώρα που οι φυσικές καταστροφές αυξάνονται. Στελέχη της αγοράς επισημαίνουν ότι χωρίς ευρωπαϊκή παρέμβαση, η Ελλάδα δύσκολα θα καλύψει τις ανάγκες αποζημιώσεων και ενισχύσεων ταυτόχρονα.
Οι φορολογικές εκκρεμότητες βαραίνουν ακόμη περισσότερο
Μέσα σε αυτό το τοπίο, οι αγρότες καλούνται να τακτοποιήσουν και τις φορολογικές τους υποχρεώσεις. Η ΑΑΔΕ δεν έχει προχωρήσει σε κάποια διευκόλυνση, με αποτέλεσμα πολλοί να κινδυνεύουν με κατασχέσεις για απλήρωτους φόρους. Η αντίθεση είναι κραυγαλέα: από τη μία, το κράτος καθυστερεί να πληρώσει τις δικές του υποχρεώσεις, από την άλλη απαιτεί από τους πολίτες να είναι συνεπείς στο ακέραιο.
Ο λογαριασμός της κλιματικής κρίσης
Η κλιματική κρίση, που αποτυπώνεται σε ακραία φαινόμενα όπως οι φετινοί παγετοί, έχει μετατρέψει την αγροτική παραγωγή σε ένα παιχνίδι επιβίωσης. Ο ΕΛΓΑ καλείται να αποζημιώσει ολοένα και περισσότερους παραγωγούς, με ολοένα λιγότερους πόρους. Οι αγρότες αισθάνονται ότι πληρώνουν ασφαλιστικές εισφορές χωρίς αντίκρισμα.
Η αγωνία κορυφώνεται: αν οι προκαταβολές παγετού καθυστερήσουν, και τα βιολογικά δεν πληρωθούν άμεσα, η ύπαιθρος θα βρεθεί μπροστά σε πρωτοφανή κρίση. Όπως λένε χαρακτηριστικά συνεταιριστές στη Θεσσαλία, «ο χειμώνας δεν θα είναι μόνο δύσκολος για τις καλλιέργειες, αλλά και για τα ίδια τα νοικοκυριά».
Τι μέλλει γενέσθαι;
Το επόμενο δίμηνο θα κρίνει πολλά. Εάν οι εκτιμήσεις του ΕΛΓΑ ολοκληρωθούν εντός Σεπτεμβρίου και οι προκαταβολές ξεκινήσουν τον Νοέμβριο, ίσως υπάρξει μια μικρή ανάσα. Ωστόσο, χωρίς λύση στα απλήρωτα βιολογικά και χωρίς πρόσθετη χρηματοδότηση, ο κίνδυνος κοινωνικής έκρηξης είναι ορατός.
Οι αγρότες περιμένουν πράξεις και όχι λόγια. Περιμένουν από το κράτος να αποδείξει ότι δεν τους θεωρεί πολίτες δεύτερης κατηγορίας. Περιμένουν από το ΕΛΓΑ να βρει τον τρόπο να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων και από τον ΟΠΕΚΕΠΕ να δώσει τέλος στις ατελείωτες εκκρεμότητες.
Η ύπαιθρος δεν μπορεί να περιμένει άλλο.
