Με αφορμή τη συμπλήρωση 300 ετών από τη γέννηση του φωτισμένου διδάχου της ορθοδόξου πίστεως και ισαποστόλου Αγίου Κοσμά του Αιτωλού (1714-1779), η Θεολογική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης σε συνεργασία με την Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου και υπό την αιγίδα του Παναγιωτάτου Μητροπολίτου Θεσσαλονίκης κ. Ανθίμου, διοργάνωσαν Θεολογικό Επιστημονικό Συνέδριο με τίτλο: «Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός: Ο Αγιορείτης Φωτιστής του Γένους», στις 9 και 10 Δεκεμβρίου 2014, στο Αμφιθέατρο της «Διακονίας» στην Πυλαία Θεσσαλονίκης.
Στο Συνέδριο αυτό παρουσιάσθηκε αναλυτικά το ιεραποστολικό έργο και σκιαγραφήθηκε η προσωπικότητα του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού ως διδασκάλου του Γένους και ως Αγιορείτη.
Παράλληλα έγινε αναφορά στο εκκλησιαστικό του φρόνημα και τη θεολογική του συγκρότηση, ερευνήθηκε η διδασκαλία του για την ιερωσύνη και τις ποιμαντικές αρχές της εκκλησιαστικής ακρίβειας και της οικονομίας. Ακόμη έγινε λόγος για το παιδαγωγικό του παράδειγμα, τη διαχείριση της ετερότητας στις Διδαχές του, ενώ ήλθαν στο φως και εκτέθηκαν άγνωστες εικόνες του Αγίου από την ημέρα του μαρτυρίου του μέχρι την αγιοκατάταξή του. Σε ιδιαίτερες ενότητες εξετάσθηκαν οι σχέσεις του Αγίου Κοσμά με τον Αλή Πασά και την Ευρώπη και εκτέθηκαν μαρτυρίες των Βενετικών αρχών για τη δράση του.
Γενικότερα, επισημάνθηκε η εξέχουσα θέση μεταξύ των Νεομαρτύρων που κατέχει ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, ως μία σπουδαία εκκλησιαστική προσωπικότητα που εργάσθηκε με προφητικό ζήλο, αποστολική ανιδιοτέλεια, εκκλησιαστικό φρόνημα και μαρτυρική συνείδηση. Μέσα από τη δράση και τις διδαχές του, πρόσφερε στον απλό λαό το αυθεντικό περιεχόμενο της πίστης του και κράτησε αναμμένο το εκκλησιαστικό του φρόνημα.
Η έναρξη των εργασιών του Συνεδρίου κηρύχθηκε από τον Παναγιώτατο Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης κ. Άνθιμο. Εισηγητές των επιμέρους θεμάτων ήταν: ο Μητροπολίτης Προικοννήσου κ. Ιωσήφ, ο Καθηγούμενος της Ιεράς Μονής Βατοπαιδίου Αρχιμ. Εφραίμ, ο οποίος έξεφώνησε και την εναρκτήρια εισήγηση, αναπτύσσοντας θέμα με τίτλο: «Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός ως αγιορείτης», οι Ομότιμοι Καθηγητές Θεολογίας, Πρωτοπρ. Γεώργιος Μεταλληνός, Γεώργιος Μαντζαρίδης και Χρήστος Βασιλόπουλος, οι Καθηγητές της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ., Πρωτοπρ. Βασίλειος Καλλιακμάνης, Μιχαήλ Τρίτος, Βασίλειος Τσίγκος, Συμεών Πασχαλίδης και Παναγιώτης Υφαντής, ο Πρόεδρος της Ανωτάτης Εκκλησιαστικής Σχολής Βελλάς Ιωαννίνων Αρχιμ. Δημήτριος Αργυρός και ο Φιλόλογος – Ερευνητής κ. Μιχαήλ Παντούλας.
Το ενδιαφέρον των συνέδρων παρέμεινε αμείωτο και τις εισηγήσεις ακολούθησαν ζωηρές και ενδιαφέρουσες συζητήσεις. Όλες οι εργασίες μεταδόθηκαν ζωντανά από την ιστοσελίδα της Πεμπτουσίας και βρίσκονται εκεί αποθηκευμένες για κάθε ενδιαφερόμενο.
Την πρώτη ημέρα του Συνεδρίου, μαθητές Γυμνασίου και Λυκείου των Εκπαιδευτηρίων «Απόστολος Παύλος» του Ισθμού Κορίνθου παρουσίασαν το θεατρικό έργο: «Κοσμάς ο Αιτωλός, ο άγιος που σκόρπιζε φως κι ελπίδα». Το πρωί της δεύτερης ημέρας, σήμερα, τελέσθηκε συλλείτουργο με τον Γέροντα Εφραίμ, Καθηγούμενο της Ι.Μονής Βατοπαιδίου, και άλλους ιερείς, στον Ι. Ναό Πάντων των εν Θεσσαλονίκη Αγίων στο χώρο της «Διακονίας», όπου έψαλλε ο χορός των «Θεσσαλονικέων Υμνωδών» με χοράρχη τον κ. Ιωάννη Λιάκο.
