Γράφει ο Σταύρος Φανφάνης
Σαράντα αξιωματικοί και υπαξιωματικοί του Ρωσικού ναυτικού που έφτασαν με στρατιωτικό πλοίο στην Αλεξανδρούπολη, είχαν την ευκαιρία στο διήμερο της παραμονής τους να επισκεφθούν χριστιανικά κι άλλα μνημεία και να αναχωρήσουν χθες ενθουσιασμένοι.
Πληροφορήθηκαν ότι η πολεοδομική συγκρότηση και η νοικοκυροσύνη της πόλης οφείλεται σε Ρώσο μηχανικό που σχεδίασε την Αλεξανδρούπολη το 1878-79. Δοκίμασαν ψάρια Θρακικού πελάγους σε παραλιακές ταβέρνες και με οδηγό τον επαγγελματία ξεναγό Αντώνη Ιωαννίδη, επισκέφθηκαν την Παναγία Κοσμοσώτειρα των Φερών, το μνημείο των Ρώσων πεσόντων στρατιωτών στην Αλεξανδρούπολη, το μουσείο της Μητρόπολης, το γυναικείο μοναστήρι στην Κορνοφωλιά, την Παναγία Πορταϊτισσα, αλλά και το μουσείο τέχνης μεταξιού Σουφλίου με ενημέρωση από τον Γιώργο Τσιακίρη. Ιστορικά στοιχεία Υπενθυμίζουμε ότι κατά τη διάρκεια του Ρωσοτουρκικού πολέμου του 1877-1878, οι ρωσικές δυνάμεις κατέλαβαν το Δεδέαγατς και εγκαταστάθηκαν σε αυτό.
Οι επικεφαλής αξιωματικοί σχεδίασαν το ρυμοτομικό σχέδιο της πόλης που βασίζονταν σε φαρδιούς, παράλληλους δρόμους αποφεύγοντας τις αδιεξόδους ώστε να διευκολύνεται η γρήγορη μετακίνηση στρατευμάτων. Το σχέδιο αυτό έρχονταν σε αντίθεση με χαρακτηριστικά Οθωμανικών πόλεων της περιόδου εκείνης όπως στενά δρομάκια, καλντερίμια και αδιέξοδους.
Η πόλη επέστρεψε στην κατοχή των Οθωμανών με το τέλος του πολέμου αλλά η σύντομη παρουσία των Ρώσων είχε σημαντική συμβολή. Ορισμένοι Ρώσοι στρατιώτες πέθαναν στην πόλη το 1878 από επιδημία τύφου. Προς τιμήν των Ρώσων στρατιωτών ανεγέρθηκε μνημείο στον προαύλιο χώρο του μητροπολιτικού ναού του Αγίου Νικολάου. Τα αποκαλυπτήρια του μνημείου έγιναν την 28η Οκτωβρίου 2011 μετά από την κοινή παρέλαση Ελλήνων και Ρώσων στρατιωτών. Ένα άλλο μνημείο που τους εντυπωσίασε ήταν η Παναγία Κοσμοσώτειρα των Φερών.
Θεμελιωμένη το 1152 μΧ. στο λόφο που ο Θουκυδίδης περιέγραφε ως πέρασμα για όλους τους κατακτητές, προερχόμενους από Ανατολή ή Δύση, η Παναγία Κοσμοσώτειρα αποτελεί δημιούργημα του πρίγκιπα του Βυζαντίου Ισαάκιου Κομνηνού, ο οποίος έλαβε τον τίτλο του Καίσαρα από τον πατέρα του και εκείνον του Σεβαστοκράτορα από τον αδελφό του. Επισκέπτες απ’ όλον τον κόσμο έχουν θαυμάσει ως σήμερα όχι μόνο την εξαιρετική αρχιτεκτονική της, αλλά και τις υπέροχες τοιχογραφίες της –όσες σώθηκαν από τη μετατροπή του χώρου σε τζαμί κατά την οθωμανική περίοδο- που διαφέρουν από τα συνήθη δείγματα της βυζαντινής αγιογραφίας.
Οι Ρώσοι επισκέπτες δεν είχαν συναντήσεις με εκπροσώπους τοπικών αρχών, γιατί η παρουσία τους είχε ιδιωτικό χαρακτήρα. Απόλαυσαν τη διήμερη παραμονή τους στον Έβρο και αναχώρησαν για άγνωστο προορισμό.
