του Γιώργου Θεοχάρη
Δεν είναι μόνο η Αγιά-Σοφιά: και η Μονή Στουδίου μετατρέπεται σε τζαμί. Σε κίνδυνο τα χριστιανικά μνημεία της Τουρκίας.
Τα νεοθωμανικά σχέδια Ερντογάν «αλά Ισλαμικό Κράτος» για τον «εξισλαμισμό» των χριστιανικών μνημείων της Κωνσταντινούπολης και όλης της Τουρκίας
Κι ενώ συνεχίζεται ο σάλος και οι διεθνείς αντιδράσεις για τις προσπάθειες της Κυβέρνησης Ερντογάν να ξαναλειτουργήσει την Αγία – Σοφία ως τζαμί, το ΒΗΜΑ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ υπογραμμίζει ότι η προσπάθεια αυτή δεν είναι μεμονωμένη ή «άκακη», όπως με αφέλεια υποστηρίχθηκε ακόμη και στην Ελλάδα. Εντάσσεται μέσα σε ένα οργανωμένο σχέδιο της Κυβέρνησης του ισλαμιστή Ερντογάν για τον «εξισλαμισμό» των χριστιανικών μνημείων όχι μόνο της Κωνσταντινούπολης, αλλά και όλης της Τουρκίας.
Είναι χαρακτηριστικό ότι εδώ και μερικά χρόνια η τουρκική κυβέρνηση έχει κλείσει τη Μονή Στουδίου, ένα από τα σημαντικότερα βυζαντινά μνημεία της Κωνσταντινούπολης, στην περιοχή του Επταπυργίου. Στόχος όμως της ανακαίνισης της Μονής, από την οποία όρθια στέκονται σήμερα μόνο τα ερείπια από τους τοίχους της, δεν είναι η απόδοσή της στην αρχαιολογία και στον τουρισμό, αλλά η μετατροπή της σε τζαμί. Η τουρκική κυβέρνηση έχει ήδη αποχαρακτηρίσει το μνημείο από μουσείο, ανοίγοντας στο δρόμο για την μετατροπή του.
Παράλληλα μετατράπηκαν πάλι σε τζαμιά τα τελευταία χρόνια δύο ακόμη ιστορικές βυζαντινές εκκλησίες, η Αγία Σοφία στην Τραπεζούντα και η Αγία Σοφία στην Νίκαια.
Τα γεγονότα αυτά αποδεικνύουν ότι βρίσκεται σε εξέλιξη συνολική επιχείρηση μετατροπής βυζαντινών ναών, κυρίως εκείνων που έχουν συμβολική αξία, σε τζαμιά, με σκοπό να ικανοποιηθεί η ισλαμιστική βάση του κόμματος του Ρετζέπ Ερντογάν. Από αυτήν την άποψη η πολιτική του Ισλαμιστή ηγέτη δεν διαφέρει από αυτήν του Ισλαμικού Κράτους, το οποίο με μανία καταστρέφει τα μη σουνιτικά θρησκευτικά μνημεία ή τα χρησιμοποιεί για τις δικές του ανάγκες.
Η Κυβέρνηση των Ισλαμιστών εκμεταλλεύεται το γεγονός ότι τα μνημεία αυτά έχουν μία διπλή ιδιοκτησιακή υπόσταση. Από την μία πλευρά αποτελούν κρατικά αρχαιολογικά μουσεία, από την άλλη δεν έπαυσαν να είναι και «βακούφια», δηλαδή κοινωφελή ισλαμικά θρησκευτικά ιδρύματα.
Το ίδιο καθεστώς ισχύει και για την Αγία Σοφία, και είναι φανερό ότι ο Ισλαμιστής πρόεδρος προχωρεί στον αποχαρακτηρισμό τους από μουσεία, γεγονός που μπορεί να εγκυμονεί κινδύνους ακόμη και για την περίφημη «Μονή της Χώρας», ένα από τα πραγματικά θαύματα της βυζαντινής αγιογραφίας, δεδομένου ότι και αυτή είχε μετατραπεί τον 16ο αι. σε τζαμί (Καριγιέ Τζαμί), ενώ από το 1958 λειτουργεί ως μουσείο.
Η Μονή του Αγίου Ιωάννη Στουδίου ή απλά Μονή Στουδίου ήταν από τα σπουδαιότερα μοναστήρια της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, κτισμένη στον έβδομο λόφο της Κωνσταντινούπολης.
Η συμβολή της στη θρησκευτική, πολιτική και πολιτιστική ζωή της Πόλης ήταν σημαντική, καθώς αποτέλεσε επί αιώνες πνευματικό κέντρο της Αυτοκρατορίας και όλου του ορθόδοξου κόσμου. Τρεις αυτοκράτορες αποσύρθηκαν στη μονή, ενώ τρεις Στουδίτες έγιναν Οικουμενικοί Πατριάρχες.
Ιδρύθηκε μάλλον πριν το 454 από τον συγκλητικό Στούδιο. Το πλέον γνωστό μέλος της μονής Στουδίου είναι ο ηγούμενός της άγιος Θεόδωρος ο Στουδίτης (759-826), ο οποίος θεωρείται ως ένας από τους σημαντικότερους πατέρες του Ορθοδόξου Μοναχισμού.
Η Μονή αποτελούσε ένα από τα σημαντικότερα κέντρα αντιγραφής χειρογράφων. Μία μεγάλη καινοτομία στην ιστορία της ελληνικής γραφής, η εισαγωγή της μικρογράμματης γραφής αντί για την κεφαλαιογράμματη, αποδίδεται από τους ειδικούς στους Στουδίτες μοναχούς, οι οποίοι ήθελαν με αυτόν τον τρόπο να εξοικονομήσουν περγαμηνή, η οποία ήταν πολύ ακριβή εκείνη τη εποχή.
Το 1481 η βασιλική της μονής μετετράπη σε τέμενος από τον ιπποκόμο του Σουλτάνου Βαγιαζήτ Β’, Αλβανό Ιμραχόρ Ιλιάς Μπέη και για αυτό ονομάστηκε Ιμραχόρ τζαμί, δηλαδή «Τζαμί του ιπποκόμου». Το 1782 κάηκε, το 1894 επλήγη από το σεισμό και το 1920 κάηκε ξανά. Σήμερα σώζονται μόνο τα ερείπιά της. Σώζεται μοναδικής αξίας ψηφιδωτό δάπεδο του 13ου αιώνα με γεωμετρικά σχήματα και αναπαραστάσεις ζώων.
Τα υπολείμματα του άλλοτε τεράστιου μοναστικού συγκροτήματος που ήταν διασκορπισμένα γύρω από το ναό έχουν χρησιμοποιηθεί αλόγιστα από τους περίοικους ως οικοδομικά υλικά, κυρίως μετά τη μεγάλη πυρκαγιά του 1920.
Τι προσπαθεί να κάνει ο Ερντογάν δεν είναι δύσκολο να καταλάβουμε: Ο στόχος του είναι να δημιουργηθεί στον χειραγωγούμενο απλό και αγράμματο τουρκικό λαό, από τον οποίο κυρίως αντλεί την στήριξή του, μία κοσμοθεωρία «εμείς εναντίον αυτών», όπου “εμείς” είναι οι μουσουλμάνοι, και “αυτοί” είναι όλοι οι «άπιστοι». Από τις διαμαρτυρίες στο Πάρκο Γκεζί το 2013, όπου αυτό ήταν στην πραγματικότητα το κυρίαρχο θέμα στην ερντογανική προπαγάνδα, άλλοτε ρητά, άλλοτε σιωπηρά, μέχρι τις πρόσφατες κατηγορίες που εκτόξευσε ο ίδιος ο Ερντογάν εναντίον των εξεγερμένων Κούρδων για “αθεΐα” ή “Ζωροαστρισμό”.
Αυτή η προπαγάνδα είναι αποτελεσματική. Προωθεί την ιδεολογική κινητοποίηση, αλλά έχει ένα πολύ ανατριχιαστικό αποτέλεσμα: ενσπείρει στην τουρκική κοινωνία το μίσος και την διαίρεση, δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για περισσότερη ένταση, σύγκρουση, ακόμη και ολοκληρωτική βία. Τίποτε καλό δεν μπορεί να βγει από μια τέτοια πολιτική που δεν κάνει τίποτε άλλο, εκτός από το να εμβαθύνει σε μία τόσο επικίνδυνη δυναμική.
Η μόνη αντίδραση που θα μπορούσε ίσως να επηρεάσει τους Ισλαμιστές του Ερντογάν θα ήταν το τουριστικό μποϋκοτάζ της Τουρκίας από την Ελλάδα και τις άλλες Ορθόδοξες χώρες, καθώς αυτά τα μνημεία αποτελούν πόλο έλξης για εκατομμύρια τουρίστες και ήδη ο τουρισμός της Τουρκίας έχει υποστεί βαρύτατα πλήγματα, μετά την κατάρριψη του ρωσικού πολεμικού.
