Τα πορίσματα της Ημερίδας της Μητροπόλεως Πειραιώς για το Διάταγμα των Μεδιολάνων

Η Ιερά Μητρόπολις Πειραιώς, με την ευλογία του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου μας κ. κ. Σεραφείμ, σε συνεργασία με το Γραφείο επί των Αιρέσεων και Παραθρησκειών και την «Σύναξη Κληρικών και Μοναχών», διοργάνωσε και πραγματοποίησε την Πέμπτη 7 Νοεμβρίου 2013 στην αίθουσα του Πνευματικού Κέντρου του Ιερού Ναού αγίου Νικολάου Πειραιώς Θεολογική Ημερίδα με θέμα: «Το  διάταγμα  των  Μεδιολάνων  (313μ.Χ.). Από την χριστιανική στην αποχριστιανιζόμενη Ευρώπη». Στην Ημερίδα μετείχαν πλήθος κληρικών, οι αρχές του τόπου και ο πιστός λαός της Πειραϊκής Εκκλησίας. Την έναρξη των εργασιών της Ημερίδας κήρυξε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Σεραφείμ.
Στη συνέχεια το θέμα αναπτύχθηκε διεξοδικά από τέσσερις εκλεκτούς ομιλητές: Τον πρωτοπρ. π. Γεώργιο Μεταλληνό, ομότιμο καθηγητή της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, ο οποίος ανέπτυξε το θέμα: «Οι αποφάσεις των Μεδιολάνων και η σημασία τους για τον χριστιανικό κόσμο». Τον πρωτοπρ. π. Θεόδωρο Ζήση, ομότιμο καθηγητή της Θεολογικής Σχολής του   Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης,  ο οποίος ανέπτυξε το θέμα: «Ο σημερινός Ελληνισμός και η κληρονομιά του Μ. Κωνσταντίνου». Τον κ. Δημήτριο Αποστολίδη, Δικηγόρο, Ερευνητή, ο οποίος ανέπτυξε το θέμα: «Η αρνητική κριτική για τον Μέγα Κωνσταντίνο στο παρελθόν και στο παρόν και η αξιοπιστία της». Και τέλος τον κ. Γεώργιο Παπαθανασόπουλο, Δημοσιογράφο, Συγγραφέα, ο οποίος ανέπτυξε το θέμα: «Η ανεξιθρησκεία των Μεδιολάνων και η ανεξιθρησκεία στη σημερινή Ευρώπη». Η Ημερίδα, μετά το πέρας των εισηγήσεων και μετά από εκτενή συζήτηση επ’ αυτών, κατέληξε στα ακόλουθα πορίσματα:

ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ

1)    Το λεγόμενο «Διάταγμα των Μεδιολάνων» (313μ.Χ.) ανήκει στα σημαντικότερα διατάγματα όλων των εποχών. Υπήρξε ουσιαστικά έργο του Μ. Κωνσταντίνου, οφειλόμενο στην από το έτος 312 στροφή του προς τον Χριστό και την χριστιανική πίστη. Με το «Διάταγμα» αυτό ο Μ. Κωνσταντίνος έθεσε τέρμα στους εναντίον των Χριστιανών διωγμούς, κηρύσσοντας γενική ανεξιθρησκεία και ελευθερία λατρείας. Η απόφαση αυτή ήταν ένα σεισμικό γεγονός για τα δεδομένα του αρχαίου κόσμου. Η κρατική θρησκεία δεν ήταν πλέον δεσμευτική για τους πολίτες του κράτους, όλες δε οι θρησκείες, μαζί και ο Χριστιανισμός, είχαν στο εξής ελευθερία υπάρξεως και κινήσεως στην αυτοκρατορία. Ο μεγαλοφυής αυτοκράτορας μπόρεσε, με τη χάρη του Θεού, να διαπιστώσει, ότι η χριστιανική Εκκλησία από τις αρχές του 4ου αιώνα, αν και μειοψηφία, είχε καταστεί σημαντικός παράγων στη μεταμόρφωση του δημοσίου και ιδιωτικού βίου της αυτοκρατορίας. Το απέραντο ρωμαϊκό κράτος δομείται πλέον, χάρις σ’ αυτόν, με τις χριστιανικές αξίες, τις οποίες θα κληροδοτήσει στη συνέχεια σε όλο τον κόσμο και θα θεμελιώσει τον παγκόσμιο πολιτισμό, με θεμέλιο την ανεξιθρησκεία και θρησκευτική ελευθερία.

Το «Διάταγμα των Μεδιολάνων» άνοιξε τον δρόμο για μια νέα μορφή κοινωνίας και φιλανθρώπου πολιτείας, θεμελιωμένες στην ελευθερία της συνειδήσεως των πολιτών της και στις πνευματικές αναζητήσεις τους. Ως βασικές πλευρές της κληρονομίας του Μ. Κωνσταντίνου παρουσιάζονται επίσης η σύγκληση της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου, ως ισχυροποίηση του συνοδικού συστήματος της Εκκλησίας μας, το σχήμα της συναλληλίας στις σχέσεις Εκκλησίας και Πολιτείας, το μεγαλεπήβολο σχέδιο ανοικοδομήσεως ναών στην Κωνσταντινούπολη, στους Αγίους Τόπους και αλλού και οι νομοθετικές ρυθμίσεις, σύμφωνα με τη διδασκαλία του Ευαγγελίου.

2)  Μολονότι ο Ελληνισμός οφείλει πολλά στο έργο του Μ. Κωνσταντίνου, εν τούτοις στα νεώτερα χρόνια αποποιείται την κληρονομία του, ακολουθώντας την εχθρική προς αυτόν στάση της Ευρώπης των Φράγκων και του Πάπα. Η εχθρότητα αυτή φάνηκε, για μεν το παρελθόν από την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως από τους Φράγκους το 1204, για δε το παρόν από την άρνηση των Ευρωπαίων ηγετών στη Νίκαια της Γαλλίας το 2000, σε επίσημο κείμενο, να αναφερθούν στις χριστιανικές ρίζες της Ευρώπης. Ακόμη τα τρία δομικά στοιχεία που έθεσε ο Μ. Κωνσταντίνος στη θεμελίωση του βυζαντινού πολιτισμού, δηλαδή το ρωμαϊκό δίκαιο, η ελληνική παιδεία και η χριστιανική πίστη, δεν λαμβάνονται πλέον υπ’ όψη στην αποχριστιανισμένη Ευρώπη και στην ταχέως αποχριστιανιζόμενη Ελλάδα.

3)  Ο Μέγας Κωνσταντίνος είναι ο μοναδικός ηγέτης, που δέχτηκε, και συνεχίζει να δέχεται μέχρι σήμερα, τις πλέον αστήρικτες συκοφαντίες, πρωτίστως και κυρίως επειδή υπήρξε ο πρώτος πολιτικός ηγέτης, ο οποίος έδωσε ελευθερία στην Εκκλησία και στήριξε την εκκλησιαστική του πολιτική και τις άλλες πολιτικές του επιλογές στις αξίες του Ευαγγελίου.
Η μεταστροφή του στον Χριστιανισμό υπήρξε το αποτέλεσμα βαθιάς εσωτερικής αλλαγής, πού διήρκεσε όλη του τη ζωή και όχι πολιτικός σχεδιασμός. Το «Διάταγμα των Μεδιολάνων», καθώς και η κατάργηση της λατρείας του αυτοκράτορα, κατανοούνται μόνον ως αποτέλεσμα της εσωτερικής του αυτής αλλαγής. Δυστυχώς η ψυχρή και καχύποπτη αρνητική κριτική, άλλοτε αθεϊστικής κι άλλοτε παπικής απόχρωσης, στέρησε από κάποιους τη δυνατότητα να αναγνωρίσουν αυτή την πραγματικότητα. Ενώ δε όλοι σχεδόν οι επικριτές του χρησιμοποιούν ως ιστορική πηγή πληροφοριών τους τον εθνικό ιστορικό Ζώσιμο, παραβλέπουν, έντεχνα το γεγονός, ότι ο τελευταίος δεν καταλόγισε ποτέ στον Μ. Κωνσταντίνο πολιτική σκοπιμότητα.
Η εκκλησιαστική πολιτική του ήταν παράγωγος της θρησκευτικής του συνείδησης και δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πώς απέναντι στην Εκκλησία πολιτεύθηκε με ασυνήθιστη λεπτότητα για τα δεδομένα της εποχής.  Εξάντλησε όλο του το κύρος στην ενίσχυση του πνευματικού και θεσμικού Της ρόλου, ποτέ όμως δεν επενέβη στα εσωτερικά Της, παρά μόνον όπου αυτό ήταν αναγκαίο στη θεσμική Της διαμόρφωση.

4)Το «Διάταγμα των Μεδιολάνων» αποτελεί τη βάση πάνω στην  οποία οικοδομήθηκε, όχι μόνο η ανεξιθρησκεία, αλλά και γενικότερα ο κώδικας ελευθεριών του ανθρώπου. Η Ορθόδοξη Εκκλησία σεβάστηκε απόλυτα τις αρχές του Διατάγματος, διότι αυτές απορρέουν από την ίδια την ευαγγελική και αγιοπατερική διδασκαλία Της. Αντίθετα ο Παπισμός, ο οποίος αποκόπηκε από το εκκλησιαστικό σώμα το 1054, εφάρμοσε στην πράξη την άρνηση της ελευθερίας, τόσο της θρησκευτικής, όσο και της πολιτικής. Χαρακτηριστικό παράδειγμα καταπάτησης των αρχών του «Διατάγματος των Μεδιολάνων» η φοβερή Ιερή Εξέταση, μέσω της οποίας οδηγήθηκαν στα φρικτά βασανιστήρια και την πυρά πάμπολλοι επιστήμονες και χιλιάδες άνθρωποι.

Πρώτη μεγάλη αντίδραση κατά των παπικών θηριωδιών η Διαμαρτύρηση, η οποία τον 16ο αιώνα έκοψε στα δύο την παποσύνη.

Δεύτερη αντίδραση η Γαλλική Επανάσταση, όπου ήρθε στην επιφάνεια το μίσος των ευρωπαίων κατά των παπικών αυθαιρεσιών.

Τρίτη αντίδραση η δημιουργία κοσμικών κυβερνήσεων, οι οποίες αντιτίθενται στην Εκκλησία.

Τέταρτη αντίδραση, η κυριαρχία αθεϊστικών, μηδενιστικών φιλοσοφικών, κοινωνικών και πολιτικών ιδεών (νιτσεϊσμός, μηδενισμός, μαρξισμός). Ο σύγχρονος κόσμος έφτασε στο σημείο να επιθυμεί όχι απλά την ανεξιθρησκεία, την οποία θεωρεί αυτονόητη, αλλά τον θρησκευτικό αποχρωματισμό. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, αν και δημιουργήθηκε σε χριστιανικές βάσεις, στη συνέχεια παρέκλινε στις αρχές του αθέου ευρωπαϊκού διαφωτισμού, επιτρέποντας και επιβάλλοντας σωρεία αντιχριστιανικών θεσμών. Στην Ελλάδα, το ισχύον Σύνταγμά μας προβλέπει την ελευθερία της έκφρασης και της θρησκείας. Παρ’ όλα αυτά όμως σήμερα αθεϊστές και εκκλησιομάχοι, ενώ υπερασπίζονται τις θρησκευτικές ελευθερίες των αιρέσεων και των θρησκειών, αδιαφορούν για τις θρησκευτικές ελευθερίες των Χριστιανών.

5)  Στις μέρες μας, μετά από 1700 χρόνια από την έκδοση του «Διατάγματος των Μεδιολάνων», η θρησκευτική ελευθερία αποτελεί ακόμη ζητούμενο, διότι η έξαρση βίας κατά των Χριστιανών βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, όχι μόνο σε χώρες μη χριστιανικές, αλλά και μέσα στα ευρωπαϊκά σύνορα. Η χριστιανική πίστη καταδιώκεται με σφοδρότητα σε παγκόσμιο επίπεδο. Ιδιαιτέρως   δε σε ισλαμικές και ινδουιστικές χώρες έχουμε φαινόμενα γενοκτονίας των χριστιανικών πληθυσμών.

6)  Θεωρούμε ότι είναι επιτακτική ανάγκη στη σύγχρονη συγκυρία να επικαιροποιήσουμε την κληρονομία του Μ. Κωνσταντίνου και να την προβάλλουμε ως τη μόνη λύση στα τραγικά πνευματικά, πολιτικά και κοινωνικά αδιέξοδα. Να προβάλλουμε τέλος τις αρχές του «Διατάγματος των Μεδιολάνων» στη σύγχρονη θρησκευτική βαρβαρότητα της βίας, της μισαλλοδοξίας και του φανατισμού, εξ’ αιτίας των οποίων πλήττεται ολόκληρη η ανθρωπότητα και κυρίως ο χριστιανικός κόσμος.