Ο Ναυπάκτου Ιερόθεος για την ταινία “Ο Άνθρωπος του Θεού”

Ι.Μ. ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ: Παρηκολούθησα μέ ενδιαφέρον τήν κινηματογραφική ταινία «ο άνθρωπος τού Θεού» πού αναφέρεται στόν άγιο Νεκτάριο Μητροπολίτη Πενταπόλεως, Ιδρυτή τής Ιεράς Μονής τής Αγίας Τριάδος Αιγίνης, στήν παραγωγή τής οποίας συνέβαλε σημαντικά η Ιερά Μονή Βατοπαιδίου τού Αγίου Όρους.

Η ζωή καί η πολιτεία τού αγίου Νεκταρίου, αλλά καί τό θαυματουργικό χάρισμα πού τού έδωσε ο Θεός είναι θαυμαστά, καθώς επίσης θαυμαστή είναι καί η θεο­λογική πατερική κατάρτισή του.

Στά κείμενά του φαίνεται η συνάντηση θεολογίας καί ποιμαντικής.

Παρακολουθώντας τήν συγκεκριμένη κινηματογραφική ταινία η πρώτη σκέψη πού μού γεννήθηκε είναι ότι οι δικοί μας σκηνοθέτες καί παραγωγοί δέν ασχολούνται μέ τήν προβολή καί παρουσίαση τών στοιχείων τής Ορθοδόξου παραδόσεως, αλλά αρκούνται στό νά παρουσιάζουν τά άρρωστα στοιχεία τών ανθρώπων τής καθημερινότητας, μέ τά ποικίλα πάθη, τούς έρωτες, τίς αντιζηλίες, τούς βιασμούς, τά διαζύγια, τούς φόνους.

Έπρεπε νά έλθη μιά Σέρβα σκηνοθέτις, η Yelena Popovic, γιά νά μάς δείξη ότι ο λαός έχει ανάγκη νά δή υγιή πρότυπα πού τά συναντά στό ορθόδοξο εκκλησιαστικό περι­βάλλον του.

Βέβαια, είμαι υποχρεωμένος νά επισημάνω τίς σημαντικές προσπά­θειες τής Μαίρης Παπαλιού, η οποία μέ δικά της έξοδα καί προσωπικούς αγώνες, χωρίς ουσιαστική υποστήριξη, παρου­σίασε τήν σημαντική σειρά «δέν είσαι μόνος», όπως καί τήν ζωή τής αγίας Φιλοθέης τής Αθηναίας.

Πάντως, μόλις τελείωσε τό έργο πού παρουσιάζει τμήματα τής ζωής τού «ανθρώπου τού Θεού» εκείνο πού παρατήρησα από τούς παρευρισκόμενους εκεί, ήταν ότι η ταινία ήταν καθηλωτική. Μιά γνωστή μου επιστήμονας μού είπε αυθόρμητα: «Έμεινα άφωνη».

Δέν έχω γνώσεις σκηνοθετικές γιά νά αποφανθώ γιά τόν τρόπο πού στήθηκε η ταινία, αλλά παρετήρησα ότι ο ηθοποιός πού υποδύθηκε τόν ρόλο τού αγίου Νεκταρίου ανέδειξε κυρίως τήν σύννοια τού Αγίου, τίς ποικίλες δοκι­μασίες καί συκοφαντίες πού δέχθηκε στήν ζωή του, αλλά καί τόν τρόπο μέ τόν οποίον τίς αντιμετώπισε ως πράγματι ένας «άνθρωπος τού Θεού».

Επίσης, κατά τρόπον αφαι­ρετικό, παρουσίασε τό όλο έργο τού αγίου Νεκταρίου, ήτοι τό λειτουργικό, τό κηρυκτικό, τό διδασκαλικό καί τό συγγραφικό.

Τό­σο η σκηνοθέτις, όσο καί οι ηθοποιοί ήθελαν νά παρουσιάσουν, εκτός από τίς συκοφαντίες πού δέχθηκε ο άγιος Νεκτάριος, τήν υπομονή, τήν σιωπή, τήν ταπείνωση καί τήν εσω­τερική μεγαλωσύνη του, αυτό πού εκφράζεται μέ τόν τίτλο «ο άνθρωπος τού Θεού».

Ασφαλώς, όσοι είδαν τήν ταινία αυτή καί όσοι θά τήν δούν θά καταλήξουν σέ διάφορα συμπεράσματα. Τό γεγονός είναι ότι ακόμη καί στήν μικρή πόλη τής Ναυπάκτου υπήρξε ενδιαφέρον καί κοσμοσυρροή, οπότε υποθέτω ότι αυτό θά γίνη καί σέ άλλες πόλεις, αλλά καί στό εξωτερικό, ιδίως σέ Ορθόδοξες χώρες όπου θά προβληθή, καί καθένας θά καταλήξη σέ διάφορα συμπεράσματα.

Στήν συνέχεια θά προσπαθήσω, μέ συντομία, νά εκθέσω τίς σκέψεις μου γιά τό πώς είδα αυτήν τήν ταινία, καί πώς είδα τήν ζωή καί τό έργο τού αγίου Νεκταρίου όπως παρουσιάζεται σέ αυτήν, καί σέ αυτό βλέπω τήν επικαιρότητά του.

Νομίζω ότι τό επίκαιρο μήνυμα πού εξάγεται από τήν παραγωγή αυτή είναι όντως ότι ο άγιος Νεκτάριος ήταν «άνθρωπος τού Θεού», ζώντας μέσα στήν Εκκλησία, καί κυρίως φαίνεται τό πώς εκφράζεται η ενότητα μεταξύ ιερού θεσμού τής Εκκλησίας καί τών χαρισμάτων τών μελών της.

Ο άγιος Νεκτάριος μεγάλωσε μέσα στόν ιερό θεσμό τής Εκκλησίας, έλαβε τό μοναχικό χάρισμα καί χειροτονήθηκε Διάκονος, Ιερεύς καί Επίσκοπος, γιά νά λειτουργή, νά διδάσκη καί νά ζή μοναχικά καί χριστιανικά, από Αρχιερείς πού είχαν τό χάρισμα τής ιερωσύνης.

Όμως, βρέθηκαν Κληρικοί καί Επίσκοποι οι οποίοι τόν συκοφάντη­σαν στόν Πατριάρχη Αλεξανδρείας Σωφρόνιο ή αποδέχθηκαν τίς συνωμοσίες καί τίς διαβολές τών άλλων, μέ αποτέλεσμα νά «πληγωθή» σέ όλη τήν υπόλοιπη ζωή του.

Παρά ταύτα ο ίδιος, έχοντας τό χάρισμα τής Αρχιερω­σύνης, τής μοναχικής ζωής, τής προσευχής, τής ταπεινώσεως δέν εστράφη εναντίον τού ιερού θεσμού τής Εκκλησίας, πού εκπρο­σωπούνταν στήν περίπτωσή του από Επισκόπους πού έκαναν λάθη, αλλά υπέμεινε ταπεινά καί σιωπηλά τίς εσφαλμένες συνο­δικές αποφάσεις εναντίον του.

Ζώντας ο ίδιος ταπεινά μέσα στήν Εκκλησία, χωρίς νά στρέφεται εναντίον τών ιερών θεσμών της, ακόμη καί τότε πού οι εκφραστές αυτών τών θεσμών έκαναν λάθη, συνάντησε άλλα μέλη τής Εκκλησίας, πού αναζητούσαν τήν ησυχαστική καί μο­να­χική ζωή.

Εννοώ, ότι όντας ο ίδιος Επίσκοπος καί μοναχός-ησυχαστής, προ­σήλκυσε τό ενδιαφέρον νεανίδων πού αναζητούσαν αυτήν τήν εσωτερική καί μυστική πλευρά τής εκκλησιαστικής ζωής καί ίδρυσαν Μοναστήρι μέ βάση τά πατερικά πρότυπα, πού νά έχη κέντρο τήν θεία Λειτουργία καί τήν προσευχή.

Έτσι, στήν νέα αυτή προσπάθεια στήν κινηματογραφική ταινία καταγράφεται σέ μερικά σημεία μιά εξωτερική αντίθεση μεταξύ τών Κληρικών πού εκπροσωπούσαν τήν θεσμική δομή τής εκκλησιαστικής ζωής, οι οποίοι δέν καταλάβαιναν τήν εσωτερική χαρισματική κατάσταση τής Εκκλησίας.

Όμως, καί αυτήν τήν εξωτερική πειρασμική κατάσταση ο άγιος Νεκτάριος τήν αντιμετώπισε μέ τήν δική του εσωτερική χαρισματική ζωή. Τελικά οι Κληρικοί πού εκπροσωπούν τόν θεσμικό ρόλο τής Εκκλη­σίας, τόν ιερό θεσμό τής Εκκλησίας, ανεγνώρισαν τήν εσωτερική χαρισμα­τική ζωή τού αγίου Νεκταρίου, τήν αγιότητά του, καί μέ Συνοδική Πράξη τού Οικουμενικού Πατριαρχείου τό 1961 τόν συγκαταρίθμησαν μεταξύ τών αγίων Επισκόπων καί Πατέρων τής Εκκλησίας.

Επίσης, τό Πατριαρχείο Αλεξανδρείας τήν 15η Ιανουαρίου 1998 κατά τήν διάρκεια τών εργασιών τής Συνόδου του ζήτησε συγγνώμη από τόν Άγιο ενώπιον τής εικόνας του γιά τήν άδικη ποινή η οποία τού είχε επιβληθή καί τήν ακύρωσε, όπως φαίνεται στό ανακοινωθέν τής ημέρας εκείνης:

«Τήν Α.Θ.Μ. από μακρού απησχόλησε τό θέμα τής αδίκου ποινής αποπομπής εκ τής δικαιοδοσίας καί τού κλίματος τής Αλεξανδρινής Εκκλησίας, τού εν Αγίοις πατρός ημών Νεκταρίου Πενταπόλεως τού Κεφαλά. Τό γεγονός τούτο ήγαγεν Αυτήν νά εισηγηθή εις τήν Αγίαν καί Ιεράν Σύνοδον, όπως αυτή επιληφθή τού σοβαρού τούτου θέματος. Μετά προσοχής πολλής η Αγία καί Ιερά Σύνοδος διασκεψαμένη, εν φόβω Θεού, καί τής εικόνος τού Αγίου ευρισκομένης εν τή Συνοδική Αιθούση, απεφήνατο διά τήν αποκατάστασιν τής διαλευθείσης κανονικής τάξεως καί εξητήσατο τήν συγχώρησιν παρά τού Αγίου Πατρός ημών Νεκταρίου διά τόν διωγμόν καί τήν αδικώτατην κατ αυτού μήνιν, επηρεία τού πονηρού».

Επομένως, παρατηρώντας τήν ζωή τού αγίου Νεκταρίου, όπως παρουσιάζεται έκδηλα καί στήν ταινία αυτή, φαίνεται τό πώς λειτουργεί τό χάρισμα τού ιερού θεσμού τής Εκκλησίας σέ συνδυασμό μέ τό χάρισμα τής εσωτερικής ζωής τών μελών της. Τά δύο αυτά χαρίσματα (ιερός θεσμός-εσωτερική ζωή μελών) στήν αρχή ήταν ενωμένα, στήν συνέχεια φάνηκε ότι αποκλίνουν μεταξύ τους καί τελικά συνέκλιναν πάλι.

Αυτή η φαινομενική απόκλιση γίνεται γιατί κατά καιρούς μέσα στόν ιερό θεσμό τής Εκκλησίας εκδηλώ­νονται μερικά πάθη τών μελών της, καί η σύγκλιση γίνεται γιατί η ταπεί­νωση, η προσευχή, η σιωπή, η υπακοή τών αδικημένων μελών, βοηθούν στήν ενότητα μεταξύ τού χαρί­σματος τού ιερού θεσμού τής Εκκλησίας καί τών χαρισμάτων τών μελών της.

Έτσι, καταλαβαίνουμε ότι η Εκκλησία εκφράζεται μέ τούς θεού­μενους-χαρισματούχους Χριστιανούς καί Κληρικούς, καί οι θεούμενοι χαρισματού­χοι ζούν στήν Εκκλη­σία καί τρέφονται καί αυξάνονται από αυτήν. Αυτό σημαίνει νά είναι κανείς «άνθρω­πος τού Θεού».

Αυτό τό μήνυμα είναι επίκαιρο καί ειδικότερα στίς ημέρες μας, στίς οποίες μερικοί επιχειρούν, μέ τήν διδασκαλία τους καί τήν ζωή τους νά διασπάσουν τήν σχέση μεταξύ τού χαρίσματος τής θεσμικής οργάνωσης τής Εκκλησίας καί τών χαρισμάτων τών μελών της. Καί αυτό τό κάνουν μέ έναν δαιμονιώδη καί εωσφορικό τρόπο, όπως φαίνεται στά κείμενα καί τίς ενέργειές τους.

Γι αυτό όλοι μας, Κληρικοί, μοναχοί καί λαϊκοί πρέπει νά ζούμε ταπεινά καί προσευχητικά στήν Εκκλησία, μέ υπακοή στά θεσμικά όργανά της.

Όταν χρειάζεται νά εκφρά­σουμε τίς απόψεις μας, πρέπει νά τό κάνουμε μέ (καί σέ) αναφορά στήν Ιερά Σύνοδο, χωρίς νά διασπούμε τόν σύνδεσμο μεταξύ χαρισματικής δομής τής Εκκλησίας καί τών επί μέρους χαρισμάτων τών μελών της, γιατί έτσι δημιουργούνται σχίσματα καί διαιρέσεις μέσα στήν Εκκλησία.

Αυτή η αίσθηση μού έμεινε από τήν κινηματογραφική ταινία γιά τόν άγιο Νεκτάριο «ο άνθρωπος τού Θεού», αλλά καί από όλες τίς μελέτες πού έκανα στό μεγάλο συγγραφικό καί πατερικό έργο τού Αγίου.

Ήταν ένας θεούμενος Επίσκοπος πού ζούσε ταπεινά μέσα στήν Εκκλησία, καί ο Θεός διά τής Εκκλησίας, παρά τά λάθη μερικών κατά καιρούς εκφραστών της, τόν δόξασε.