Ο μακαριστός Μητροπολίτης Γόρτυνος Ιερεμίας ο Ναυπάκτιος

Γόρτυνος Ιερεμίας: Η κοίμηση τού μακαριστού Μητροπολίτου Γόρτυνος καί Μεγα­λοπόλεως Ιερεμίου μού προκάλεσε μεγάλη λύπη, γιατί στερούμαστε τήν επί γής παρουσία του ανάμεσά μας, αλλά καί χαρά, γιατί έφυγε από τήν επί γής Εκκλησία καί πορεύθηκε στήν ουράνια Εκ­κλησία, τήν οποία ποθούσε καί γιά τήν οποία ζούσε καί πολι­τευό­ταν.

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καί Αγίου Βλασίου Ιεροθέου

Τά τελευταία χρόνια η υγεία του ήταν επισφαλής, αλλά εκείνος, ως ευγενής πού ήταν προσπαθούσε νά μή τό φανερώνη.

Γνωριζόμασταν από πολλά χρόνια, τόν ήξερα από τότε πού ήταν διάκονος καί Ιεροκήρυξ καί κατά καιρούς επικοινωνούσαμε, στήν αρχή κάπως αραιά καί στήν συνέχεια πιό συχνά, ιδιαίτερα από τότε πού ήλθα ως Μητροπολίτης στήν γενέτειρά του, τήν Ναύπακτο.

Θά γράψω κάποιες πρώτες εντυπώσεις μου από μακαριστό Μη­τρο­πολίτη Γόρτυνος κυρό Ιερεμία.

1. Γεννήθηκε στήν Ναύπακτο, όπου καί μαθήτευσε στήν στοι­χειώδη καί μέση εκπαίδευση. Δέν γνώρισε τόν πατέρα του, ο οποίος σκοτώθηκε στόν ελληνοϊταλικό πόλεμο καί ζούσε μέ τήν αγαπημένη του μητέρα, τήν Ιωάννα (Γιαννούλα), η οποία γιά νά επιζήση εργαζόταν ως ευπρεπίστρια στό Σχολείο.

Οι παλαιοί Ναυπάκτιοι τόν θυμούνται ως ευλαβέστατο νέο, άριστο μαθητή, από μικρό στούς Ιερούς Ναούς καί τό Ψαλτήρι νά ψέλνη, από τότε πού Μητροπολίτης ήταν ο μακαριστός Χριστοφόρος, τόν οποίο ευλαβείτο πολύ.

Πνευματικός του πατέρας ήταν ο π. Αρσένιος Κομπούγιας, στόν οποίο εξομολογείτο μέχρι πού ο π. Αρσένιος εκοιμήθη.

Ο πόθος του από τά μικρά του χρόνια ήταν νά γίνη θεολόγος καί Ιερεύς, καί μαζί μέ άλλους τόν ενέπνεε ο τότε Ιεροκήρυξ τής Ναυ­πάκτου Αρχιμ. Χαράλαμπος Δέδες.

Έτσι, εισήλθε στήν Θεολογική Σχολή Αθηνών καί παρέμενε στό Οικοτροφείο τού τότε Αρχιμ. π. Αυγουστίνου Καντιώτη, ο οποίος θαύμαζε τήν ασκητική του ζωή, τήν νηστεία του καί τόν επέπληξε πολλές φορές γιά τίς υπερβολές του στήν νηστεία.

Ήταν επιμελής καί άριστος φοιτητής μέ προτίμηση στήν Παλαιά Διαθήκη, εκτιμώντας τόν Καθηγητή Βασίλειο Βέλλα, όπως φάνηκε καί στήν μετέπειτα κατεύθυνσή του στά επιστημονικά του ενδιαφέροντα.

Εισήχθη στήν τάξη τής Ιερωσύνης μέ ζήλο καί αγάπη γιά τήν θεία Λειτουργία καί τόν Ιερό Άμβωνα. Ήταν όντως κατανυκτικός Ιερέας καί ζηλωτής Ιεροκήρυξ.

Μέ τήν πάροδο τού χρόνου απομακρύνθηκε από διάφορες ζηλωτικές τάσεις πού είχε στήν αρχή καί προσχώρησε στήν ορθόδοξη ησυχαστική καί πατερική παράδοση, στήν ορθόδοξη εκκλησιολογία, μέ σεβασμό στόν εκάστοτε Επίσκοπό του, χωρίς νά αφήση τόσο τό θυσιαστήριο όσο καί τόν άμβωνα, πού τά αγάπησε συνδεδεμένα μαζί, μέχρι τό τέλος τής ζωής του.

2. Ασχολήθηκε μέ τήν επιστήμη στόν τομέα τής Παλαιάς Δια­θήκης, αναδεικνυόμενος δεινός ερμηνευτής της. Πρόφθασε νά ολοκληρώση τήν ερμηνεία τής Πεντατεύχου καί άλλων βιβλίων καί εργαζόταν άοκνα πρός τόν σκοπόν αυτό.

Ως Καθηγητής τής εισαγωγής καί τής ερμηνείας τών Ο΄ (Εβδομήκοντα) στήν Θεολογική Σχολή τού Πανεπιστημίου Αθηνών ακολούθησε τήν πατερική ερμηνεία, προσθέτοντας συγχρόνως καί στοιχεία από τήν επιστημονική έρευνα τών δυτικών θεολόγων, καθώς επίσης καί χρησιμοποιώντας καί άλλα στοιχεία πού συνδέονται μέ τήν γεωγραφία τής Παλαιάς Διαθήκης, τά ήθη καί τά έθιμα τών ανθρώπων τής εποχής, τήν γλώσσα καί τόν πολιτισμό τών κατοίκων τής εγγύς Ανατολής.00 30a

Θεωρούσε δέ ότι είναι απαραίτητο ο ερμηνευτής τής Παλαιάς Διαθήκης νά γνωρίζη τήν εβραϊκή γλώσσα γιά νά τήν μελετά από τό Μασοριτικό κείμενο, ο ίδιος, εκτός από άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες, γνώριζε καί τήν εβραϊκή γλώσσα, πράγμα σπάνιο γιά Κληρικούς.

Στά ερμηνευτικά του βιβλία στήν Παλαιά Διαθήκη, ακολούθησε τήν σύνθετη μέθοδο. Στό πρώτο μέρος (γιά τόν λαό) παρέθετε τό κείμενο, τήν μετάφραση καί τήν ανάλυση, στηριζόμενος στήν πατερική ερμηνεία τής Ορθοδόξου Εκκλησίας, μέ ευσύνοπτο τρόπο, καί στό δεύτερο μέρος (γιά τούς θεολογούντας) έκανε έναν επιστημονικό ερμηνευτικό σχολιασμό, παρουσιάζοντας καί τά συμπεράσματα τής «ιστορίας τής κριτικής», καί εκεί φαίνεται καί η γνώση τής εβραϊκής γλώσσης πού είχε.

Καί ενώ στήν ερμηνεία τής Παλαιάς Διαθήκης ακολουθούσε αυτήν τήν μικτή-σύνθετη μέθοδο, στά ευρύτερα θεολογικά κείμενά του καί στά κηρύγματά του ακολουθούσε πλήρως τήν παράδοση τής Εκκλησίας, όπως διατυπώθηκε από τούς Πατέρας τής Εκκλησίας, ιδίως τούς λεγομένους ησυχαστές.

Μιλούσε καί έγραφε γιά τήν προσευχή, τήν προσευχή τού Ιησού, τήν νήψη, τήν μετάνοια, τήν κάθαρση τής καρδιάς, τόν φωτισμό τού νού, τήν αγάπη γιά τόν Θεό, τήν θεία Λειτουργία καί τήν μυστηριακή ζωή κ.ο.κ. Δηλαδή, η πανεπιστημιακή επαγγελματική του σταδιοδρομία δέν τόν αποξέ­νωσε από τήν ζωή τής Εκκλησίας καί τήν ποιμαντική καθοδήγηση τών Χριστιανών.

Στά ευρύτερα θεολογικά θέματα εγκολπώθηκε τήν διδασκαλία τού π. Ιωάννου Ρωμανίδη, τήν οποία παρουσίαζε μέ πολύ αναλυτικό καί απλό τρόπο, τόσο γιά τά θεολογικά όσο καί γιά τά ιστορικά θέματα, χωρίς νά τόν έχη ποτέ διδάσκαλό του, αλλά ενθουσιαζόταν από όσα άκουγε γι αυτόν.

3. Η εκλογή του σέ Μητροπολίτη Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως τόν «ευχαρίστησε πολύ, γιατί τό αισθανόταν ως πλήρωση» τής Ιερω­σύνης. Εκλέχθηκε από τήν Ιεραρχία επί Αρχιεπισκοπίας τού μακαριστού Χριστοδούλου, ο οποίος τόν πρότεινε στήν Ιεραρχία καί τόν χειροτόνησε.

Πρέπει νά αποκαλύψω ότι πρός τόν σκοπό αυτό εργάσθηκα καί εγώ μεθοδικά, μάλιστα δέ έστειλα επιστολή στόν μακαριστό Χριστό­δουλο μέ ένθερμη υποστήριξη, εκτός από τίς προφορικές παρεμ­βάσεις πού έκανα γι αυτόν.

Ως Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως εργάσθηκε μέ ζήλο, αυταπάρνηση, μέ προφητικό καί πατερικό πνεύμα, όπως φαίνεται καθαρά στίς Εγκυκλίους πού απέστειλε στούς Ιερείς του καί στό Χριστεπώνυμο πλήρωμα.

Είχε τό χάρισμα νά παρουσιάζη τά πιό υψηλά θεολογικά ζητήματα μέ πολύ απλό τρόπο. Αυτό είναι αποτέλεσμα ενός πεπειραμένου Καθηγητού τής Θεολογικής Σχολής καί Ιεροκήρυ­κος Θεολόγου.

Καθώς παρατηρούσα τήν επισκοπική του διακονία, έβλεπα καθαρά ότι συνέχιζε τήν προφητική, αποστολική καί πατερική παράδοση, ήταν ένας Επίσκοπος εκκλησιαστικών προδιαγραφών. Αυτό δέν σημαίνει ότι δέν έκανε λάθη, αλλά γνώριζε καί τόν τρόπο νά τά αποκαθιστά μέ τήν υπερβολική αυτομεμψία πού είχε καί τήν δημόσια μετάνοιά του.

4. Όπως είπα στήν αρχή γνωριζόμασταν από τότε πού ήμασταν διάκονοι καί κατά καιρούς επικοινωνούσαμε μέ επιστολές καί προφορική τηλεφωνική επικοινωνία.

Μέ αγαπούσε καί τόν αγαπούσα καρδιακά, ακόμη καί σέ μερικές συναισθηματικές μεταπτώσεις πού είχε, φυρικά ως άνθρωπος, γιατί γνώριζα τό άδολο τού χαρακτήρος του, τήν εσωτερική καρδιακή του ειλικρίνεια, τήν αγάπη του γιά τήν Εκκλησία καί τήν επιθυμία του νά ευρεθή στήν Βασιλεία τού Θεού.

Όταν έκανε κάποιο λάθος ήταν έτοιμος νά πέση πραγματικά στά πόδια τού άλλου καί νά ζητήση συγχώρεση. Ήταν ταπεινότερος από όλους τούς ταπεινούς.

Ιδιαίτερα, ήρθαμε πιό κοντά μετά τήν χειροτονία μου σέ Επίσκοπο καί Μητροπολίτη Ναυπάκτου καί Αγίου Βλασίου, στήν γενέτειρά του πόλη. Μέ θεωρούσε καί Επίσκοπο τού ιδίου ως Ναυπάκτιου τήν καταγωγή.

Καί, βέβαια, επειδή μέ αγαπούσε πολύ, γι αυτό υπήρξε ένθερμος υποστηρικτής μου στίς διάφορες ποιμαντικές δυσκολίες πού συνάντησα, καί αυτό τό έκανε μέ θαρραλέο καί σαφή τρόπο, μέ τό νά αποστέλη επι­στολές σέ διαφόρους, στηρίζοντας τό κανονικό δίκαιο καί νά διαχωρίζη τήν θέση του από πρώην φίλους του.

Τού χρωστώ ευγνωμοσύνη αιώνια γιά τό εκκλησιαστικό του φρόνημα καί τήν αγάπη του στήν Εκκλησία καί τούς θεσμούς της, αλλά καί στό πρόσωπό μου.

Έχω στήν διάθεσή μου πολλές επιστολές του καί μηνύματα, τά οποία κάποτε θά δημοσιευθούν γιά νά φανή ακόμη περισσότερο τό ποιός ήταν ο μακαριστός Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ιερεμίας καί ποιό ήταν τό εκκλησιαστικό του φρόνημα.

Απλώς θά παραθέσω τό τελευταίο μήνυμα πού τού έστειλα καί τήν απάντησή του. Τού έγραφα τόν Μάρτιο τού 2020. «Άγιε Γόρτυνος συγχα­ρη­τήρια γιά τήν Εγκύκλιό σας πού είναι υπόδειγμα επισκοπικού λόγου. Επίσης, χάρηκα πάρα πολύ πού μνημονεύσατε τόν όντως άγιο Καλλίνικο (πρίν τήν αγιοκατάταξή του). Νά προσέχετε τώρα πιό πολύ από τόν νέο ιό».

Καί εκείνος μού απάντησε, ως Ναυπάκτιος, πολύ συγκινητικά πού είναι έκφραση τής εκκλησιατικής ζωής του: «Σάς ευχαριστούμε άγιε ποιμενάρχα μας, διά τάς ευχάς σας καί τά καλά σας λόγια. Ευχαριστούμε τήν Υπεραγία Θεοτόκο, διότι σάς έφερε στόν τόπο μας, γιά νά μάς κατηχήσετε μέ ορθόδοξο λόγο, τόν οποίο εστερούμεθα. Όμως, μέ τόν ακατήχητό μας τρόπο ως λαός σάς πονέσαμε πολλάκις, αλλά σάς ζητάμε ειλικρινά συγγνώμη. Νά μάς ζήσετε πάμπολλα έτη πολυαγαπημένε μας πνευματικέ πατέρα καί γιά τήν ιδική μας προκοπή καί γιά τό καλό όλης τής Εκκλησίας μας. Μέ βαθύτατο σεβασμό, ένας Ναυπακτιώτης, πρόβατο τής ποίμνης σας. Υστερόγραφο. Εις ιδικόν σας βιβλίο είδα τόν ωραίο χαρακτηρισμό τού αγίου Καλλινίκου περί τής θείας Λειτουργίας ως “γλέντι τών ορθοδόξων”».

Αυτό τό μήνυμα δείχνει τήν βαθύτατή του ταπείνωσή του, τήν εσω­τερική του ευαισθησία, τήν απλότητα καί ειλικρίνεια τού χαρακτήρος του, καί τήν αγάπη του στήν θεία Λειτουργία καί τήν Εκκλησία.

Θεωρούσε καί εκείνος τήν θεία Λειτουργία «ως γλέντι τών ορθοδόξων», ως μέθεξη τής ουράνιας Λειτουργίας στήν οποία ήδη έχει πορευθή γιά νά συμμετάσχη στό «γλέντι» τών αγίων.

Σέ μιά από τίς τελευταίες Εγκυκλίους του πρός τούς Ιερείς του, αφού τούς έγραφε πώς πρέπει νά τελούν τήν θεία Λειτουργία, επεσήμανε:

«Εύχομαι πατέρες, νά θελχθείτε από τόν γλυκασμό τής θείας Λειτουργίας καί τότε θά νοήσετε μόνοι σας πώς πρέπει, ευλαβώς καί ιεροπρεπώς, νά τήν τελείτε.

Προσωπικώς, χθές τήν νύχτα (Σάββατο πρός Κυριακή 23 Αυγούστου) πού διά λόγους υγείας ετέλεσα μόνος μου μέ ένα πιστό τήν θεία Λειτουργία, θυμήθηκα τήν παλιά μου ως ιερεύς συνήθεια, πού λειτουργούσα συχνά καί μάλιστα πολλές φορές καθημερινά.

Μακάρι νά μπορούσα καί τώρα ως Αρχιερεύς νά τό εφαρμόσω αυτό, γιά νά κοινωνώ καθημερινά τό Σώμα καί τό Αίμα τού Χριστού, γιά τήν άφεση τών αμαρτιών μου καί γιά τήν ευλογία τής Ιεράς Μητροπόλεως, πού μού έδωσε ο Θεός νά ποιμαίνω.

Η ασθένειά μου, γιά τήν οποία ακούσατε, είναι καρδιάς ασθένεια καί μπορεί απότομα νά απέλθω τού ματαίου τούτου βίου. Γι αυτό ζητώ μέ ειλικρίνεια συγγνώμη από όλους. Άν ποτε ήλθα σέ διενέξη μαζί σας, ομολογώ ταπεινά ότι τό φταίξιμο ήταν δικό μου. Γι αυτό καί πάλι σάς ζητώ ειλικρινά συγγνώμη.

Τόν αγώνα μου κάνω καί εγώ, σεβαστοί πατέρες. Άλλοτε τά καταφέρνω, άλλοτε δέν τά καταφέρνω.

Ο Ιησούς Χριστός μας, διά πρεσβειών τής καλής μας Παναγίας, άς μάς συγχωρήσει όλους καί άς μή μάς στερήση τήν επουράνιό Του Βασιλεία. Συγχωρέστε με καί ο Θεός άς συγχωρήσει καί όλους εσάς.

Εύχομαι τήν ευλογία τής Παναγίας στήν οικογένειά σας καί τήν ιερά σας ποίμνη.

Μέ πολλή αγάπη καί σεβασμό

Επίσκοπος Ιερεμίας»

Αυτός ήταν ο Μητροπολίτης Γόρτυνος Ιερεμίας, ο Ναυπάκτιος!!

Αιωνία σου η μνήμη μακάριε, εύλογημένε καί πολυπόθητε αδελφέ μου.