I.M. ΜΑΝΗΣ: Στίς 19 Φεβρουαρίου, εορτάζει η Εκκλησία μας, τιμά καί υμνεί τήν «Αρχόντισσα τών Αθηνών», τήν μεγάλη διδασκάλισσα τού Γένους, τήν οσιομάρτυρα Αγία Φιλοθέη.
Καί όλως ιδιαιτέρως, λαμπρύνει τήν αγία μνήμη της, ο Καθεδρικός Ναός τών Αθηνών, όπου φυλάσσεται, ως εξαιρετική ευλογία, τό τίμιον λείψανόν της.
*
Αξίζει νά προσεγγίσουμε τήν αγία αυτή προσωπικότητα τού 16ου αιώνα. Η Αγία Φιλοθέη, υπήρξε τέκνον τού δημογέροντος τών Αθηνών Αγγέλου καί τής Συρίγης ή Συργιανής Μπενιζέλου, παλαιάς αρχοντικής οικογένειας τού κλεινού άστεως.
Κατά δέ τόν περιφανή ιστοριοδίφη Δημ. Καμπούρογλου ή Καμπούρογλους, ο μέν πατέρας της, ήταν εγγονός τού Αγγέλου Μπενιζέλου, ακμάσαντος περί τό 1420, η δέ μητέρα της είλκε τήν καταγωγή από τήν βυζαντινή οικογένεια τών Παλαιολόγων.
Ως γνωστόν, τό έτος 1552, ότε εγεννήθη η αρχοντοπούλα τών Αθηνών, η κατάσταση σ ολόκληρο τό Ελληνικό Γένος υπήρξε δεινοτάτη. Είχε προηγηθεί καί η άλωσις τών Αθηνών υπό τών Τούρκων καί τά χρόνια υπήρξαν πικρότατα γιά τόν Ελληνισμό.
Μάλιστα, η άλλοτε ένδοξος Αθήνα εταλαιπωρείτο από φοβερές επιδημίες, από εξισλαμισμούς, από ληστείες, αγριότητες, πολλή αγραμματοσύνη καί τό φοβερό βέβαια «παιδομάζωμα».
Περιηγητής τού έτους 1546, έγραφε χαρακτηριστικώς, ότι «η Αθήνα είναι τόσο ερημωμένη, πού φαίνεται απίστευτο ότι υπήρξε κάποτε ένδοξη. Δέν είδα πουθενά φοβερώτερο τόπο. Ερημιά, ξεραίλα, αγκαθιές καί βάλτους». Καί όμως η Αγία, μέσα σ όλες αυτές τίς δύσκολες συνθήκες, έλαμψε, δημιούργησε, στήριξε, ενίσχυσε τό Γένος.
Τήν άνοιξη τού έτους 1523, στό Ι. Ναό τής Παναγίας τής Γοργοεπηκόου («μικράς Μητροπόλεως») εβαπτίσθη καί ανετράφη στήν αρχοντική οικογένειά της, «εν παιδεία καί νουθεσία Κυρίου», λαμβάνοντας αρίστη μόρφωση, ελληνική καί χριστιανική.
Μετά τήν χηρεία της, μόλις εις ηλικία τών 17 ετών, εκ γάμου διαρκείας τριών ετών, ως καί μετά τόν θάνατο τών γονέων της κατά τό έτος 1547, η Ρεγγούλα (ήταν τό κοσμικό της όνομα), απεφάσισε τήν ολοκληρωτική αφιέρωση στό Θεό.
Γράφει σχετικώς ο Καμπούρογλου: «Πρώτον μέν δι εν οράματι επιταγής τού Αγίου Ανδρέου τού Πρωτοκλήτου οικοδομεί Παρθενώνα, επ ονόματι τούτου τούτον τιμήσαντα, μέ ικανά κελλία καί άλλα αναγκαία οικοδομήματα καί περιοχάς καί τόν επροικοδότησε μέ μετόχια καί υποστατικά ικανά πρός αναγκαίαν ζωοτροφίαν τών εν αυτώ μοναζουσών». Εκάρη μοναχή καί έλαβε τό μοναχικό όνομα Φιλοθέη.
*
Τό μοναστήρι, τό οποίον ίδρυσε η ιδία καί μέ χρήματά της εις τό σημείον, όπου σήμερα βρίσκεται τό Μέγαρο τής Ι. Αρχιεπισκοπής Αθηνών, κατέστη αληθινό πνευματικό κέντρο λατρείας τού Θεού καί εξαίσιο πανδιδακτήριο παιδείας, τεχνών καί αγάπης γιά τόν πονεμένο λαό.
Στό μοναστήρι τούτο μετ αυτής, ήλθαν καί οι θεραπαινίδες τού αρχοντικού της, τίς οποίες είχε κατηχήσει καί ελευθέρως είχαν δεχθεί νά καρούν καί αυτές μοναχές, όπως καί άλλες νέες τών Αθηνών από πλούσιες οικογένειες.
Εκτός τής συστηματικής λατρείας, τών αγρυπνιών, τής ασκήσεως καί τής προσευχής, η Αγία Φιλοθέη προχώρησε στό μοναστικό της αυτό κέντρο καί στήν οργανωμένη φιλανθρωπία γιά τήν ανακούφιση τών πτωχών, τών χηρών, τών ορφανών, τών αστέγων καί τών ασθενών. Έγινε η ίδια «διακόνισσα τής αγάπης»!
Γνώριζε καλά, ότι ο Ηγαπημένος Νυμφίος τής ψυχής της, ο Χριστός, «ουκ ήλθε διακονηθήναι, αλλά διακονήσαι καί δούναι τήν ψυχήν αυτού λύτρον αντί πολλών» (Ματθ. κ, 28). Ήξερε, ότι ο Κύριος είχε ενδυθεί τό «λέντιον» τής διακονίας, τότε στόν Μυστικό Δείπνο.
Ότι ο Απόστολος Παύλος «διηκόνει τοίς αγίοις» (Ρωμ. ιε, 25) καί ότι ο Μέγας Βασίλειος διηκόνησε τούς πτωχούς καί τούς ασθενείς στή «Βασιλειάδα» του καί ο Ι. Χρυσόστομος εγένετο γιά τούς συνανθρώπους του καί βοηθός καί συνήγορος καί τροφεύς καί πατέρας.
«Διακονία», ήταν η μεγάλη λέξη, μέ όλο της τό περιεχόμενο, πού δονούσε τό είναι της. Διακονία: ως άνοιγμα στόν πλησίον, ως εξυπηρέτηση τού άλλου, ως γλυκειά παρηγορία τού πονεμένου, ως ανακούφιση τού δυστυχισμένου, ως από κοινού άρση τού φορτίου τών δυσκολιών, ως ξεχύλισμα τής αγάπης.
Κάποτε μάλιστα, όταν η πείνα ήταν μεγάλη μάστιγα, η αγία Φιλοθέη δέν δίστασε νά ανοίξει τίς αποθήκες τού μοναστηριού καί νά προσφέρει τά τρόφιμα καί όλο τό λάδι γιά τόν πεινασμένο λαό.
*
Προσέτι, προέβη στήν ανέγερση, λόγω τών ηυξημένων αναγκών, πλησίον τού κεντρικού κτιρίου τής Μονής καί άλλων κτισμάτων. Έτσι δημιούργησε νοσοκομείο, γηροκομείο, ορφανοτροφείο, ξενώνα, αίθουσα συσσιτίου.
Τό σημαντικότερο έργο ήταν η ίδρυση τού «Διδακτηρίου» γιά τίς νέες όπου καί τίς προστάτευε εκ τής εξαχρειώσεως εκ μέρους τών Τούρκων. Ειδικότερα, μερίμνησε γιά τήν εκμάθηση τών ελληνικών γραμμάτων αλλά καί τεχνών, όπως πλεκτικής, υφαντικής, ραπτικής, κεντημάτων, κ.ά.
Είναι η πρώτη περίπτωση μετά τήν άλωσιν τής Κωνσταντινουπόλεως, όπου ιστορείται εις Αθήνας, επαγγελματική σχολή γιά νεάνιδες.
Παράλληλα, η Αγία προστάτευσε άγαμες μητέρες, κατόρθωσε καί εξαγόρασε αιχμαλώτους καί τούς ελευθέρωσε, επλήρωσε φόρους πολλών πτωχών ραγιάδων, απελευθέρωσε κρατουμένους καί ιδία προφύλαξε πολλούς χριστιανούς από τούς φοβερούς εξισλαμισμούς.
Δικαίως, συνεπώς, δυνάμεθα νά ισχυρισθούμε, ότι τόν 16ο αιώνα, είχαμε μία «καινούργια Βασιλειάδα» στήν σκλαβωμένη Αθήνα, ένα σπουδαιότατο κατόρθωμα πολιτισμού, αγάπης καί προνοίας.
Τό ίδιο πνεύμα αγάπης επικρατούσε καί στά Μετόχιά της (Πατήσια Καλογρέζα-Σαλαμίνα-Αίγινα-Κέα) όπου κατέστησαν καί αυτά καταφύγια στοργής γιά πολλές ψυχές τού δούλου Γένους.
Η ονομασία «Καλογρέζα», είναι από τήν εκεί ύπαρξη τού Μετοχίου της, η «καλή γραία», η «καλογριά». Καί τό Ψυχικό, φέρει τήν ονομασία από τό «ψυχικό» πού έκαμνε μέ τό πηγάδι πού είχε σέ κτήμα της εκεί στήν περιοχή καί έπιναν νερό οι διαβάτες.
*
Καί όλα αυτά τά επέτυχε, γιατί έμεινε πιστή άχρι θανάτου, πιστή στόν Κύριό της, στόν Ηγαπημένο Νυμφίο τής ψυχής της, μέχρι τό βράδυ εκείνο, πού οι Τούρκοι κατακτητές τήν συνέλαβαν, τήν έδειραν καί τήν βασάνισαν.
Ήταν τό βράδυ τής αγρυπνίας γιά τόν έτερο μεγάλο Άγιο τών Αθηνών, τόν Διονύσιο τόν Αρεοπαγίτη. Καί σ εκείνη τήν αγρυπνία τήν άφησαν λιπόθυμη, αναίσθητη, γιά νά παραδώσει μετά από λίγους μήνες τό πνεύμα της στόν Κύριο, στίς 19 Φεβρουαρίου τού έτους 1589. Αυτό, πού δονούσε τήν εκλεκτή ψυχή τής οσιομάρτυρος Φιλοθέης ήταν: «Όλα γιά τόν Χριστό»!
Η οσιομάρτυς, η αγία Φιλοθέη, δέν είναι τυχαία μορφή, αναξία μελέτης καί άνευ προσφοράς στόν εν γένει Ελληνικό πολιτισμό. Υπέροχη φυσιογνωμία πού ακτινοβολεί στό πνευματικό στερέωμα τών αγίων γυναικών τής Εκκλησίας μας.
Πολύτιμο μαργαριτάρι τής Ορθοδόξου Πίστεώς μας, τής αρετής καί τών έργων. Πρόκειται γιά μία ισχυρά μαρτυρία τού πνεύματος καί τού πολιτισμού.
Θεωρούμε καί εμείς, οι σύγχρονοι νεοέλληνες καί ιδία οι Αθηναίοι, ιερότατο τό χρέος, όχι μόνο νά τιμούμε τήν μεγάλη αυτή Αγία μεθ υψηλού πνευματικού φρονήματος, αλλά καί νά εμπνεόμεθα, καθ ότι, η μοναχή, η διδασκάλισσα, η «Κυρά τών Αθηνών», η Αγία Αρχόντισσα, η Οσία καί Μάρτυς, Αγία Φιλοθέη η Αθηναία, πράγματι, είναι ένας ατίμητος αληθινός θησαυρός, ένα πρότυπο διακονίας γιά τόν σύγχρονο άνθρωπο, ένα διαμάντι τών υψηλών οραμάτων καί ιδανικών. Τώ όντι, «τό κλέος τό μακάριον κέρδισε», η Αγία Φιλοθέη, η Αθηναία.
-120x86.jpg)
