Εορτάστηκε με κάθε εκκλησιαστική λαμπρότητα και σύμφωνα με το μοναστηριακό τυπικό, το διήμερο του Σαββάτου, 15 και Κυριακής 16 Ιουνίου 2024, η μνήμη των Αγίων 318 Θεοφόρων Πατέρων της εν Νικαία Α’ Οικουμενικής Συνόδου στην ομώνυμη Ιερά Μονή Αγίων Πατέρων στην Νικιάνα Λευκάδος.
Το απόγευμα του Σαββάτου και ώρα 7.00 μ.μ. εψάλη ο Μέγας Πανηγυρικός Εσπερινός μετ’ αρτοκλασίας, με την συμμετοχή κληρικών των Αρχιερατικών περιφερειών Λευκάδος και Καρυάς – Σφακιωτών και την παρουσία πλήθους ευσεβών προσκυνητών οι οποίοι προσήλθαν από νωρίς το μεσημέρι στην Ιερά Μονή για να λάβουν την ευλογία των Αγίων Πατέρων. Τον θείο λόγο κήρυξε ο εφημέριος Ενορίας Αγίου Σπυρίδωνος Καρυάς, Πανοσιώτατος Αρχιμανδρίτης π. Μακάριος Κτενάς αναφερόμενος μεταξύ άλλων στις αρετές και την δογματική διδασκαλία των Αγίων θεοφόρων Πατέρων.
Το πρωί της Κυριακής τελέσθηκε Πανηγυρική Αρχιερατική Θεία Λειτουργία, προεξάρχοντος του Μητροπολίτη Λευκάδος και Ιθάκης κ. Θεοφίλου, πλαισιωμένου από κληρικούς των Αρχιερατικών Περιφερειών Λευκάδος, Νυδριού και Καρυάς – Σφακιωτών. Τον θείο λόγο κήρυξε ο εφημέριος της Ενορίας Λαζαράτων και Πρόεδρος της Διαχειριστικής Επιτροπής της Ιεράς Μονής, Οικονόμος π. Παναγιώτης Λάζαρης αναφερόμενος μεταξύ άλλων στο πνευματικό και θεολογικό ανάστημα των εορταζομένων Αγίων Πατέρων.
Ο π. Παναγιώτης δεν παρέλειψε να αναφερθεί μεταξύ άλλων στις προσπάθειες που καταβάλλονται ούτως ώστε να ολοκληρωθούν τα έργα αποκατάστασής και επαναλειτουργίας της Ιεράς Μονής. Με τη σειρά του ο Μητροπολίτης απηύθυνε ευχαριστίες στον Πρόεδρο και τα Μέλη της Διαχειριστικής Επιτροπής της Ιεράς Μονής και σε όλους όσους συνέβαλαν στην άριστη διεξαγωγή της Ιεράς Πανηγύρεως κι ευχήθηκε σε κλήρο και λαό έτη πολλά κι ευλογημένα. Στη συνέχεια μοίρασε το αντίδωρο και τον άρτο στους ευσεβείς προσκυνητές.
Το απόγευμα της ίδιας ημέρας και ώρα 7.00 μ.μ. εψάλη ο μεθέορτος Εσπερινός, η Ιερά Παράκληση των Αγίων και στη συνέχεια το Κτιτορικό Μνημόσυνο με τη συμμετοχή του Ηγουμένου της Ιεράς Μονής Αγίου Ιωάννου Προδρόμου Λιβαδίου Καρυάς Αρχιμανδρίτου π. Χριστοφόρου Αραβανή, ο οποίος και κήρυξε τον θείο λόγο και κληρικών της Ιεράς Μητροπόλεως.
Από τους σπουδαιότερους προσκυνηματικούς τόπους της τοπικής Εκκλησίας, το ασκητήριο των Αγίων Πατέρων είναι ριζωμένο για αιώνες σε μια σπηλιά, 5 χλμ. πάνω από το τουριστικό χωριό Νικιάναπρος τον ερημωμένο πια Αλέξανδρο, στο βουνό των (Σ)κάρων.
Κατά την παράδοση, το μονύδριο αυτό ίδρυσαν τρεις από τους 318 Θεοφόρους Πατέρες της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου (Νίκαια Βιθυνίας, 325 μ.Χ.), στην οποία συμμετείχε και ο επίσκοπος Λευκάδος Αγάθαρχος, ως εκπρόσωπος της Εκκλησίας της Παλαιάς Ηπείρου. Στην επιστροφή του στη Λευκάδα, τον ακολούθησαν πέντε από τους Θεοφόρους Πατέρες, σαγηνευμένοι από την αγιότητα του βίου του και τη χαριτωμένη προσωπικότητά του. Οι δύο από τους Πατέρες ασκήτευσαν στο σημερινό μοναστήρι της Φανερωμένης, ενώ οι τρεις διάλεξαν αυτή τη σπηλιά, όπου έμειναν για το υπόλοιπο της ζωής τους, με νηστεία, αγρυπνία και προσευχή. Το τέλος τους ήταν ειρηνικό.
Θάφτηκαν μέσα στο σπήλαιο εκεί που σήμερα είναι ο μικρός ναός. Η Αγία Τράπεζα είναι πάνω από τον τάφο του ενός από τους Πατέρες. Ο δεύτερος είχε ταφεί στο σημείο όπου σήμερα καίει μεγάλο καντήλι. Από τον τάφο του τρίτου από τους Πατέρες αναβλύζει συνεχώς αγίασμα, του οποίου η στάθμη δεν ελαττώνεται χειμώνα – καλοκαίρι, ανεξάρτητα από τις καιρικές συνθήκες και τον αριθμό των προσκυνητών που θα αντλήσουν απ’ αυτό.
Δυστυχώς δε γνωρίζουμε τα ονόματα των Αγίων Πατέρων. Η αγιότητά τους όμως φανερώνεται με τα θαύματά τους, σε όσους με πίστη τους επικαλούνται.
Στο ησυχαστήριο ανήκει η «σφραγίδα των Αγίων Πατέρων», μολύβδινη, κυκλική, με χαραγμένες τις τρεις μορφές των Αγίων.
Τους τελευταίους αιώνες το μοναστήρι λειτουργούσε ως μετόχι της Ι. Μονής Αγ. Γεωργίου στους Σκάρους. Εγκαταβιούσαν εκεί μοναχές ως το 1978, όταν και η τελευταία μοναχή Μαρία «αναπαύθηκε εκ των κόπων της». Είναι όλες θαμμένες στο προαύλιο της Μονής.
