Ι.Μ. ΒΕΡΟΙΑΣ: Την Τρίτη 10 Ιουνίου στην αίθουσα «Μητροπολίτης Σταυροπηγίου Αλέξανδρος» στην Ιερά Μονή Παναγίας Δοβρά Βεροίας πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της 7ης Ιατρικής Εβδομάδος προς τιμήν του Αγίου Λουκά του Ιατρού και των «ΛΑ’ Παυλείων» η Ημερίδα των πνευματικών με θέμα: «Βιοηθικά προβλήματα και εξομολόγηση».
Την ημερίδα προλόγισε και παρουσίασε ο Γραμματέας της Ιεράς Μητροπόλεως και Αρχιερατικός Επίτροπος Ειρηνουπόλεως Αρχιμ. Αρσένιος Χαλδαιόπουλος και συμμετείχαν οι κληρικοί που διακονούν με την άδεια και την ευλογία του Ποιμενάρχου μας το μυστήριο της Ιεράς Εξομολογήσεως.
Κεντρικός ομιλητής της ημερίδος ήταν ο Μητροπολίτης Σύρου, Τήνου, Άνδρου, Κέας, Μήλου και Μυκόνου κ. Δωρόθεος, ο οποίος ανέπτυξε το θέμα: «Βιοηθική και ορθόδοξη ηθική», ενώ μετά το πέρας της εισηγήσεως του πραγματοποιήθηκε εκτενής συζήτηση.
Ο Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμων, εξέφρασε λόγους ευχαριστίας προν τον Μητροπολίτη Σύρου κ. Δωρόθεο που αποδέχθηκε την πρόσκληση της Ιεράς μας Μητροπόλεως και ανέφερε χαρακτηριστικά: Η Ιερά μας Μητρόπολη, όπως κάθε χρόνο έτσι και φέτος, διοργάνωσε στο πλαίσιο των ΛΑ΄ Παυλείων την Ημερίδα των πνευματικών της, στην οποία έχουμε την ιδιαίτερη χαρά να είναι ομιλητής ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Σύρου, Τήνου, Άνδρου, Κέας, Μυκόνου και των λοιπών νήσων κύριος Δωρόθεος, προσφιλής και σεβαστός εν Χριστώ αδελφός. Ο Άγιος Σύρου είναι γνωστός σε όλους σας και είναι ένας εκ των λογίων ιεραρχών της Εκκλησίας μας.
Τον καλωσορίζω εγκάρδια και τον ευχαριστώ θερμότατα, διότι παρά τις πολλές υποχρεώσεις στη δική του μεγάλη νησιωτική Ιερά Μητρόπολη με πολλή προθυμία ανταποκρίθηκε στην πρόσκλησή μας και έτσι τον έχουμε σήμερα ανάμεσά μας.
Η εξομολόγηση είναι ένα πολύ σημαντικό μυστήριο για τη σωτηρία του κάθε ανθρώπου. Είναι όμως συγχρόνως και μία εξαιρετικά υπεύθυνη διακονία για την Εκκλησία και τους αδελφούς μας. Γι’ αυτό και όπως γνωρίζετε, ενώ ο ιερέας μπορεί να τελεί όλα τα άλλα μυστήρια, για το μυστήριο της ιεράς εξομολογήσεως χρειάζεται ειδική άδεια και ευχή και ευλογία του οικείου Επισκόπου.
Ο πνευματικός αναλαμβάνει προσωπικά την ευθύνη της κάθε ψυχής και της σωτηρίας της και καλείται να ανταποκριθεί στην ευθύνη αυτή με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Γι’ αυτό και είναι ανάγκη να φροντίζουμε να καταρτίζουμε τον εαυτό μας, ώστε να διακονούμε με συνέπεια και φυσικά με φόβο Θεού το υψηλό λειτούργημα της πνευματικής πατρότητας, το οποίο μας έχει εμπιστευθεί ο Χριστός και η Εκκλησία και να μην το αντιμετωπίζουμε επιπόλαια ή αδιάφορα.
Για να ανταποκριθούμε στη διακονία αυτή το πρώτιστο είναι να ενδιαφερόμαστε για προσωπική μας πνευματική κατάρτιση, με τη μελέτη, την προσευχή και τον προσωπικό μας αγώνα. «Καθαρθῆναι δεῖ καὶ εἶτα καθᾶραι, φωτισθῆναι καὶ εἶτα φωτίσαι», μας συστήνει ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος.
Αυτό βεβαίως δεν σημαίνει ότι η αναξιότητα ενός πνευματικού παρακωλύει τη χάρη του Αγίου Πνεύματος. Ασφαλώς όχι. Ο εξομολογούμενος με ειλικρίνεια και με συναίσθηση μετανοίας θα λάβει τη συγχώρηση και τη χάρη και το Άγιο Πνεύμα θα τον καθοδηγήσει μυστικά στη ζωή του. Το θέμα είναι όμως η δική μας ευθύνη και ο τρόπος με τον οποίο διακονούμε εμείς το μυστήριο της ιεράς εξομολόγησης.
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι ένας πνευματικός που αγωνίζεται, που προσεύχεται, που μελετά, που προσέχει τον εαυτό του, έχει περισσότερη πνευματική εμπειρία και περισσότερη χάρη για να βοηθήσει τον αδελφό του που πλησιάζει το μυστήριο και ζητά την άφεση αλλά και τη χάρη για να συνεχίσει τον αγώνα του.
Καθώς όμως όλοι ζούμε και διακονούμε στον κόσμο, σε έναν κόσμο ο οποίος εξελίσσεται ταχύτατα, σε έναν κόσμο στον οποίο πράγματα τα οποία αγνοούσαμε πριν από λίγα μόλις χρόνια, αποτελούν σήμερα συστατικό στοιχείο της καθημερινότητάς μας, είναι φυσικό να ερχόμαστε όλοι αντιμέτωποι με νέες τάσεις, με νέες συνήθειες, με νέα δεδομένα και με νέα πολλές φορές διλήμματα.
Παλαιότερα ίσως είχαμε την εντύπωση ότι όσα συμβαίνουν στον κόσμο ή όσα αλλάζουν στην κοινωνία μας δεν μας αφορούν και ιδιαιτέρως, γιατί συχνά συνέβαιναν σε κάποιο τμήμα της κοινωνίας το οποίο δεν είχε σχέση με την Εκκλησία ή με τους αδελφούς μας, που είναι συνειδητά μέλη της Εκκλησίας, εκκλησιάζονται και εξομολογούνται. Στις ημέρες μας όμως η ταχύτατη διακίνηση των πληροφοριών μέσα από το διαδίκτυο και τα διάφορα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μας φέρνει όλους σε επαφή με όλες τις εξελίξεις και τις αλλαγές, και τις φέρνει, ας μου επιτραπεί να πω, και μέσα στο εξομολογητήριο.
Το ζήσαμε ως ένα σημείο τα προηγούμενα χρόνια με την πανδημία του κορωνοϊού και τη συζήτηση που έγινε σχετικά με τα εμβόλια. Στη συζήτηση αυτή η Εκκλησία μας δεν θα μπορούσε να μείνει αμέτοχη, εφόσον μας αφορούσε όλους και έπρεπε η Εκκλησία να βρει τον τρόπο να τοποθετηθεί, όχι ικανοποιώντας τη μία ή την άλλη πλευρά, αλλά με συναίσθηση ευθύνης ότι ο λόγος της έχει συνέπειες για την ανθρώπινη ζωή και ύπαρξη, αλλά και με τη συνείδηση ότι ο λόγος της πρέπει να ορθοτομεί την αλήθεια του Χριστού.
Και όμως παρά την ενιαία και σώφρονα στάση τόσο της Εκκλησίας της Ελλάδος όσο και του Οικουμενικού μας Πατριαρχείου ακούσθηκαν πολλές και διαφορετικές απόψεις και μέσα στην Εκκλησία, που δίχασαν τους ανθρώπους, που τους σκανδάλισαν, που τους απογοήτευσαν και που ενδεχομένως τους απομάκρυναν από την Εκκλησία, έστω και προσωρινά.
Φυσικά η περίπτωση αυτή δεν είναι η μόνη. Η εξέλιξη της ιατρικής, της γενετικής, της βιολογίας, της βιοτεχνολογίας και άλλων επιστημών που έχουν σχέση με την ανθρώπινη ζωή και το ανθρώπινο σώμα, στην προσπάθειά τους να διερευνήσουν ή και να επιλύσουν διάφορα προβλήματα που αφορούν τον άνθρωπο, του δημιουργούν ερωτήματα και απορίες που μέχρι σήμερα κανείς μας ίσως δεν θα είχε σκεφθεί ούτε φυσικά αντιμετωπίσει.
Είναι όλα εκείνα τα ζητήματα που άπτονται τόσο των επιστημών υγείας με την ευρύτερη έννοια του όρου, όσο και θεμάτων ηθικής, νομιμότητας, ανθρωπίνων δικαιωμάτων κλπ. Κατά πόσο συμπορεύονται και κατά πόσο συγκρούονται μεταξύ τους; Συμβαδίζει με τον νόμο και την ηθική ό,τι μπορεί να ωφελεί τον άνθρωπο ή όχι; Και τι υπερισχύει; Μπορούμε να χρησιμοποιούμε χωρίς εξαίρεση κάθε τι που προτείνει η επιστήμη για τον άνθρωπο ή όχι; Και κατά πόσο η έρευνα για την υγεία παραδείγματος χάριν του ανθρώπου μπορεί να χρησιμοποιεί μεθόδους που δεν είναι σύμφωνοι με τους κανόνες της ηθικής ή έρχονται σε σύγκρουση με δικαιώματα άλλων;
Τέτοια ζητήματα αναφύονται καθημερινά τα τελευταία χρόνια, κατά τα οποία, είναι αλήθεια, παράλληλα με την αλματώδη εξέλιξη της ιατροβιολογικής επιστήμης έχει αυξηθεί και το ενδιαφέρον των ανθρώπων για την τήρηση των ηθικών κανόνων. Όμως πάντοτε υπάρχουν περιθώρια και πάντοτε ανακύπτουν προβλήματα που απασχολούν τους ανθρώπους και για τα οποία καλείται η Εκκλησία να λάβει θέση και να ενημερώσει τους πιστούς αλλά και τους ανθρώπους καλής θελήσεως.
Πέραν όμως των θεμάτων γενικού ενδιαφέροντος υπάρχουν και περιπτώσεις που αφορούν συγκεκριμένα πρόσωπα τα οποία ζητούν από εμάς μία απάντηση, ζητούν καθοδήγηση για τη στάση που θα ακολουθήσουν και για τον δρόμο που θα επιλέξουν. Και χρειάζονται μία σοβαρή και υπεύθυνη γνώμη, μία σοβαρή και υπεύθυνη άποψη, για να μπορέσουν να στηριχθούν αλλά και για να μην απογοητευθούν.
Για να ανταποκριθούμε στις νέες αυτές προκλήσεις είναι ανάγκη πρωτίστως να τις γνωρίζουμε, και φυσικά είναι ανάγκη να μπορούμε να διακρίνουμε εάν η γενική ηθική, στην οποία βασίζεται η βιοηθική, η επιστήμη δηλαδή που ασχολείται με τα ηθικά προβλήματα που ανακύπτουν στην ιατρική, τη βιολογία και την έρευνά τους, ταυτίζεται με την ορθόδοξη ηθική.
Εμείς οι χριστιανοί δεν είμαστε σαν τους άλλους ανθρώπους για τους οποίους γράφει ο πρωτοκορυφαίος απόστολος Παύλος στην προς Ρωμαίους επιστολή του (Ρωμ. 2.14) «όταν γάρ έθνη τα μη νόμον έχοντα φύσει τα του νόμου ποιεί, ουτοι νόμον μη έχοντες εαυτοίς εισιν νόμος». Έχουμε νόμο και μάλιστα θεϊό νόμο, τον οποίο μας αποκάλυψε και μας εγνώρισε ο ίδιος ο Υιός και Λόγος του Θεού, ο Χριστός.
Επομένως, θα πρέπει να εξετάζουμε όλα αυτά τα θέματα, όλα τα ζητήματα που σχετίζονται με τη βιοηθική υπό το πρίσμα της ορθοδόξου πίστεως και ηθικής.
Και επειδή δεν είναι εύκολο να κατανοήσει κανείς όλα τα επιστημονικά θέματα, για τα οποία απαιτούνται και ειδικές γνώσεις, αλλά και επειδή χρειάζεται να υπάρχει κοινή θέση μέσα στην Εκκλησία, η Εκκλησία της Ελλάδος έχει συστήσει από ετών ειδική επιτροπή που τα μελετά και με τη βοήθεια ειδικών επιστημόνων και τη χάρη του Θεού, προσπαθεί να ανταποκρίνεται στον ρόλο της και να ενημερώνει ορθά όλους μας, ώστε να καθοδηγούμε και εμείς με τον ίδιο τρόπο τους ανθρώπους. Διότι δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι οι άνθρωποι οι οποίοι εξομολογούνται σε μας δεν μας ανήκουν για να τους κατευθύνουμε σύμφωνα με τις δικές μας απόψεις. Ο Χριστός και η Εκκλησία μας τους εμπιστεύθηκε, και προς αυτήν πρέπει να τους καθοδηγούμε με την υπακοή σε όσα εκείνη διδάσκει αλλά και εισηγείται σε όλα τα σύγχρονα θέματα που καθημερινά ανακύπτουν και στα οποία θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί.
Με αυτές τις γενικές και εισαγωγικές σκέψεις θα ήθελα να δώσω τον λόγο στον σημερινό ομιλητή μας, τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Σύρου, Τήνου και Μυκόνου κύριο Δωρόθεο, αφού τον ευχαριστήσω και πάλι θερμότατα και από καρδίας για την παρουσία του στην Ιερά μας Μητρόπολη και στην Ιερά Μονή της Παναγίας Δοβρά, για να ακούσουμε όσα σημαντικά και κατατοπιστικά θα μας πει. Το θέμα του είναι «Βιοηθική και ορθόδοξη ηθική».
