Επιμέλεια: ΒΗΜΑ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: Μεγάλη γιορτή η σημερινή ημέρα για τη Θεσσαλονίκη, η οποία εορτάζει διπλά. Η πόλη τιμά τον Πολιούχο Άγιο Δημήτριο αλλά και την επέτειο της απελευθέρωσης την 26η Οκτωβρίου του 1912.
Οι εκδηλώσεις άρχισαν με την επίσημη έπαρση της ελληνικής σημαίας στις 8:00 στο μνημείο του Λευκού Πύργου με μέριμνα του Γ’ Σώματος Στρατού και του Δήμου Θεσσαλονίκης, παρουσία της Α.Ε. Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου.
Στις 11:30 πραγματοποιήθηκε η επίσημη δοξολογία για την εορτή του Πολιούχου της Θεσσαλονίκης Αγίου Δημητρίου και την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης (1912), στον Ιερό Ναό του Πολιούχου Αγίου Δημητρίου, χοροστατούντος του Παναγιωτάτου Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης κ.κ. Ανθίμου, παρουσία της Α.Ε Προέδρου της Δημοκρατίας κυρίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου.
Το ανακοινωθέν από την Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης
Κορυφώθηκαν χθες και σήμερα στον πάνσεπτο Ιερό Ναό του Αγίου Δημητρίου Πολιούχου Θεσσαλονίκης οι λατρευτικές εκδηλώσεις για την εορτή του Μεγαλομάρτυρος και Μυροβλύτου Αγίου.
Ο άγιος Δημήτριος γεννήθηκε περί το 280 – 284 μ.Χ. και μαρτύρησε επί των αυτοκρατόρων Διοκλητιανού και Μαξιμιανού περί το 303 μ.Χ.. Σε μια εποχή πλούσια σε ψεύτικους Θεούς και αρκετά δύσκολη για το χριστιανισμό, ο «σοφώτατος εν διδαχαίς» άγιος Δημήτριος κήρυττε και μαρτυρούσε την πραγματική πίστη στο πρόσωπο του Χριστού ως τον μόνο αληθινό Θεό βυθίζοντας «των ειδώλων την πλάνην, εις χάος».
Ακολουθώντας πιστά την προτροπή του αποστόλου Παύλου «κήρυξον τον λόγον, επίστηθι ευκαίρως ακαίρως, έλεγξον, επιτίμησον, παρακάλεσον, εν πάση μακροθυμία και διδαχή» (Β ́ Τιμ. 4,2) κήρυττε, “απτοήτω γλώσση”, το μυστήριο της παρουσίας του Χριστού μέσα στον κόσμο, βοηθώντας με αυτό τον τρόπο πολλούς ανθρώπους να επιστρέψουν από την λατρεία των ειδώλων στην αληθινή πίστη του Χριστού.
Εχθές Τρίτη, 25 η Οκτωβρίου, παραμονή της Εορτής, τελέσθηκε ο Μέγας πανηγυρικός Εσπερινός, στον οποίο, χοροστάτησε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως κ. Βαρνάβας και συμμετείχαν επίσης οι Σεβ. Μητροπολίτες Μετρών και Αθύρων κ. Δημήτριος, Ιερισσού, Αγίου Όρους και Αρδαμερίου κ.
Θεόκλητος, Νέας Κρήνης και Καλαμαριάς κ. Ιουστίνος, Τρίκκης, Γαρδικίου και Πύλης κ. Χρυσόστομος, Φιλίππων, Νεαπόλεως και Θάσου κ. Στέφανος, Λήμνου και Αγίου Ευστρατίου κ. Ιερόθεος, Λαγκαδά, Λητής
και Ρεντίνης κ. Πλάτων, Πολυανής και Κιλκισίου κ. Βαρθολομαίος, Θήρας, Αμοργού και Νήσων κ. Αμφιλόχιος, ο καθηγούμενος της Ιεράς Πατριαρχικής και Σταυροπηγιακής Μονής των Βλατάδων, Επίσκοπος
Αμορίου κ. Νικηφόρος και ο σεπτός Ποιμενάρχης μας, Παναγιώτατος Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης κ. Άνθιμος.
Στην ομιλία του ο χοροστατών Αρχιερεύς, με γλαφυρό, παραστατικό και ποιητικό λόγο, αναφέρθηκε στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του βίου του Αγίου, που τον καθιστούν αιώνιο πρότυπο ζωής, ομολογίας, ελπίδος και πίστης.
Το βράδυ τελέσθηκε ιερά Αγρυπνία, ενώ το διήμερο της κορύφωσης των εορταστικών εκδηλώσεων συνεχίσθηκε σήμερα το πρωί με την τέλεση πανηγυρικής πολυαρχιερατικής Θείας Λειτουργίας στην οποία
προεξήρχε ο Παναγιώτατος Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης κ. Άνθιμος και συνιερούργησαν οι Σεβασμιώτατοι Μητροπολίτες Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως κ. Βαρνάβας, Μετρών και Αθύρων κ. Δημήτριος, Ιερισσού, Αγίου Όρους και Αρδαμερίου κ. Θεόκλητος, Γρεβενών κ. Δαβίδ, Τρίκκης, Γαρδικίου και Πύλης κ. Χρυσόστομος, Φιλίππων, Νεαπόλεως και Θάσου κ. Στέφανος, Λήμνου και Αγίου Ευστρατίου κ. Ιερόθεος, Λαγκαδά, Λητής και Ρεντίνης κ. Πλάτων, Πολυανής και Κιλκισίου κ. Βαρθολομαίος, Θήρας, Αμοργού και Νήσων κ. Αμφιλόχιος και ο Επίσκοπος Αμορίου κ. Νικηφόρος.
Ακολούθως, στις 11:30 π.μ. τελέσθηκε η επίσημη Δοξολογία για την απελευθέρωση της πόλης, παρουσία της εξοχοτάτης Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας κ. Αικατερίνης Σακελλαροπούλου και των πολιτικών και στρατιωτικών αρχών.
Οι εορταστικές εκδηλώσεις συνεχίζονται τις επόμενες ημέρες και θα ολοκληρωθούν την προσεχή Κυριακή 30 Οκτωβρίου, το πρωί με την αναχώρηση της ιεράς Εικόνος της Παναγίας «Γεροντίσσης», εκ της ιεράς Μονής Παντοκράτορος του αγίου Όρους και το απόγευμα με την ακολουθία του καθαγιασμού του Μύρου του Αγίου Δημητρίου.
Ο Θεσσαλονικεύς και Μακεδόνας άγιος Δημήτριος, ένας από τους ενδοξότερους και λαοφιλέστερους αγίους της Ορθοδοξίας, δίδαξε και διδάσκει πάντοτε πολλαπλώς, με την ζωή, το μαρτύριό, τα θαύματα και
τη μνήμη του. Ο βίος του αγίου Δημητρίου αποτελεί ιδιαίτερη πρόσκληση και πρόκληση για όλους τους χριστιανούς, που, ακολουθώντας το παράδειγμά του, οφείλουν να είναι απόστολοι του Χριστού μέσα στον
κόσμο και στην κοινωνία που ζούν με την μαρτυρία προσωπικής ζωή και έργων αγαθών, ως απόδειξη της εν Χριστώ ανακαίνισης των πάντων.
Με αφορμή την εορτή του αγίου Δημητρίου, καλούμαστε να συνεχίσουμε την «λειτουργία μετά την Λειτουργία» και να δίνουμε καθημερινά την μαρτυρία περί της αληθείας της πίστεως ενώπιον του Θεού και των ανθρώπων.
Νωρίτερα, την έπαρση της ελληνικής σημαίας στην κορυφή του Λευκού Πύργου πραγματοποίησαν, με την ευκαιρία της εορτής του Πολιούχου Αγίου Δημητρίου και της επετείου απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης, ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης Κωνσταντίνος Ζέρβας κι ο Διοικητής του Γ’ Σώματος Στρατού, αντιστράτηγος Σωτήριος Κωστάκογλου, παρουσία του υφυπουργού Εσωτερικών, αρμόδιου για θέματα Μακεδονίας – Θράκης Σταύρου Καλαφάτη.
«Αποτελεί ύψιστη τιμή για μένα να συμμετέχω στην έπαρση του συμβόλου μας, της ελληνικής σημαίας, στον Λευκό Πύργο. Εκατόν δέκα χρόνια μετά την απελευθέρωση της πόλης, τιμούμε όλους όσοι αγωνίστηκαν, για να γίνει η Θεσσαλονίκη -η Μακεδονία- ελεύθερη αλλά και για να βρισκόμαστε σήμερα σε αυτό το επίπεδο ακμής και περηφάνιας. Υποσχόμαστε, δεσμευόμαστε να τιμήσουμε την παρακαταθήκη τους και να φροντίσουμε, ώστε πάντα η Θεσσαλονίκη μας να είναι μια κορυφαία πόλη, ένα σύμβολο στην ιστορία», δήλωσε ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης Κωνσταντίνος Ζέρβας.
Από την πλευρά του, ο αρμόδιος για θέματα Μακεδονίας – Θράκης υφυπουργός Εσωτερικών, Σταύρος Καλαφάτης, σημείωσε: «Η έπαρση της σημαίας μας σήμερα έχει έναν ιδιαίτερο χαρακτήρα. Μας γυρίζει 110 χρόνια πίσω, στην ημέρα κατά την οποία η προέλαση του ελληνικού στρατού ανάγκασε τους Οθωμανούς να παραδώσουν τη Θεσσαλονίκη σε εκείνους στους οποίους πράγματι ανήκει. Μας γεμίζει ταυτόχρονα με περηφάνια για ό,τι συνοψίζει από το πέρασμα των αιώνων. Μας εμπνέει πάνω από όλα πίστη στις δυνάμεις και στις δυνατότητες του ελληνισμού ότι ενωμένοι μπορούμε να αποτρέψουμε και, αν χρειαστεί, να αποκρούσουμε οποιαδήποτε απόπειρα τετελεσμένων σε βάρος της κυριαρχίας και των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων».
Παρόντες στην τελετή ήταν οι αρχηγοί ΓΕΕΘΑ, αντιστράτηγος Κωνσταντίνος Φλώρος, ΓΕΣ, αντιστράτηγος Χαράλαμπος Λαλούσης, ΓΕΝ, Αντιναύαρχος Στυλιανός Πετράκης ΠΝ, και ΓΕΑ, αντιπτέραρχος (Ι) Θεμιστοκλής Μπουρολιάς.
Τιμές απέδωσαν η μπάντα του Πολεμικού Ναυτικού και άγημα της ΣΣΑΣ, ενώ από τη φρεγάτα «ΣΠΕΤΣΑΙ», που είχε αγκυροβολήσει στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης, πραγματοποιήθηκαν χαιρετιστήριες βολές.
Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης
Από τις αρχές Οκτωβρίου του 1912 η Ελλάδα βρισκόταν σε πόλεμο με την παραπαίουσα Οθωμανική Αυτοκρατορία, έχοντας ως συμμάχους τη Βουλγαρία και τη Σερβία (Α’ Βαλκανικός Πόλεμος). Θέατρο των επιχειρήσεων, η περιοχή της Μακεδονίας.
Ο ελληνικός στρατός βάδιζε από νίκη σε νίκη στη Δυτική Μακεδονία. Όμως, από την αρχή των εχθροπραξιών σοβούσε σοβαρή διαφωνία μεταξύ του αρχιστράτηγου Κωνσταντίνου και του πρωθυπουργού Ελευθέριου Βενιζέλου. Ο διάδοχος επιθυμούσε πρώτα την κατάληψη του Μοναστηρίου προς Βορρά, ενώ ο Βενιζέλος, βλέποντας την πιθανότητα να καταληφθεί η Θεσσαλονίκη από το βουλγαρικό στρατό, πίεζε τον Κωνσταντίνο να κατευθυνθεί προς τη φυσική πρωτεύουσα της Μακεδονίας, μια περιοχή με στρατηγική σημασία, η απελευθέρωση της οποίας αποτελούσε διακαή πόθο του ελληνισμού. «Καθιστώ υμάς υπευθύνους διά πάσαν αναβολήν έστω και στιγμής» του τηλεγραφεί επιτακτικά.
Τελικά, ο Κωνσταντίνος πείθεται με τη μεσολάβηση του πατέρα του βασιλιά Γεωργίου Α’ και στις 25 Οκτωβρίου η εμπροσθοφυλακή του ελληνικού στρατού φθάνει προ των πυλών της Θεσσαλονίκης. Είχε προηγηθεί η καθοριστική νίκη στη Μάχη των Γιαννιτσών (19 – 20 Οκτωβρίου), που είχε κάνει ευκολότερη την προέλαση του ελληνικού στρατού. Ο Χασάν Ταξίν Πασάς που υπερασπιζόταν τη Θεσσαλονίκη δεν είχε άλλη δυνατότητα, παρά να ζητήσει μια έντιμη συμφωνία για την παράδοση της πόλης.
Στις 25 Οκτωβρίου οι απεσταλμένοι του ζήτησαν από τον Κωνσταντίνο να επιτραπεί στον Ταξίν να αποσυρθεί με το στρατό και τον οπλισμό του στο Καραμπουρνού και να παραμείνει εκεί μέχρι το τέλος του πολέμου. Ο Κωνσταντίνος, φυσικά, απέρριψε τον όρο του και του πρότεινε την παράδοση του στρατού του και τη μεταφορά του στη Μικρά Ασία με δαπάνες της ελληνικής κυβέρνησης.
Ο Οθωμανός αξιωματούχος δέχθηκε, τελικά, τους όρους του Κωνσταντίνου και στις 11 το βράδυ της 26ης Οκτωβρίου, ανήμερα της εορτής του Αγίου Δημητρίου, οι πληρεξούσιοι αξιωματικοί Ιωάννης Μεταξάς (ο κατοπινός δικτάτωρ και ο άνθρωπος του «ΟΧΙ») και Βίκτωρ Δούσμανης μεταβαίνουν στο Διοικητήριο της Θεσσαλονίκης και υπογράφουν τα σχετικά πρωτόκολλα παράδοσης της πόλης στον ελληνικό στρατό.
Σύμφωνα με το πρωτόκολλο, παραδίνονταν ως αιχμάλωτοι 25.000 τούρκοι στρατιώτες και 1.000 αξιωματικοί. Στην κατοχή του ελληνικού στρατού περιέρχονταν όλος ο βαρύς και ελαφρύς οπλισμός του σχηματισμού (70 πυροβόλα, 30 πολυβόλα, 70.000 τυφέκια και πυρομαχικά). Το πρωί της 27ης Οκτωβρίου εισήλθαν στη Θεσσαλονίκη δύο τάγματα ευζώνων και ύψωσαν την ελληνική σημαία στο Διοικητήριο, ενώ οι υπόλοιπες ελληνικές δυνάμεις άρχισαν να λαμβάνουν θέσεις στα υψώματα γύρω από την πόλη.
Στις 11 το πρωί της 28ης Οκτωβρίου 1912 ο Κωνσταντίνος εισήλθε με το επιτελείο του στη Θεσσαλονίκη και το μεσημέρι έγινε πανηγυρική δοξολογία στο ναό του Αγίου Μηνά. Την ίδια μέρα, κατέφθασαν έξω από τη Θεσσαλονίκη και οι Βούλγαροι, όμως για τους γείτονες ήταν ήδη αργά. Ο επικεφαλής της μεραρχίας τους στρατηγός Τεοντορόφ ζήτησε να εισέλθει στην πόλη για να στρατοπεδεύσει. Εισέπραξε την αρνητική απάντηση του Κωνσταντίνου και ύστερα από διαπραγματεύσεις, επιτράπηκε να μπουν στην πόλη για ολιγοήμερη ανάπαυση δύο τάγματα με επικεφαλής τους βούλγαρους πρίγκιπες Βόρι και Κύριλλο. Επικράτησε, όμως, σύγχυση και τελικά εισήλθε στη Θεσσαλονίκη ένα ολόκληρο βουλγαρικό σύνταγμα, γεγονός που εκνεύρισε τον Βενιζέλο. Οι Βούλγαροι δήλωναν εμφαντικά παρόντες στις εξελίξεις στη Μακεδονία. Ο σπόρος του Β’ Βαλκανικού Πολέμου είχε ριχτεί.
Στις 29 Οκτωβρίου ήταν η σειρά του βασιλιά Γεωργίου Α’ να εισέλθει στην πόλη και να επισημοποιήσει την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης. Έγινε δεκτός με ενθουσιασμό από τους έλληνες κατοίκους της, με απάθεια ανάμικτη με φόβο του από το μουσουλμανικό στοιχείο.
Ο Πολιούχος της Θεσσαλονίκης
Ο Δημήτριος γεννήθηκε γύρω στο 280 στη Θεσσαλονίκη, επί αυτοκράτορος Μαξιμιανού, και καταγόταν από αριστοκρατική οικογένεια. Σε νεαρή ηλικία κατατάχθηκε στον ρωμαϊκό στρατό και έφτασε ως το βαθμό του χιλίαρχου, σε ηλικία μόλις 22 ετών. Φύση φιλομαθής και ερευνητική αναζητούσε το υψηλό και το αληθινό και το βρήκε στη χριστιανική πίστη, της οποίας έγινε διαπρύσιος κήρυκας στη Θεσσαλονίκη.
Σχημάτισε ένα κύκλο νεαρών μαθητών και τους δίδασκε την Αγία Γραφή στις υπόγειες στοές κοντά στα δημόσια λουτρά της πόλης. Κατά τη διάρκεια μιας τέτοιας συνάθροισης, οι ειδωλολάτρες τον συνέλαβαν και τον οδήγησαν ενώπιον του αυτοκράτορα Μαξιμιανού, που παρεπιδημούσε στη Θεσσαλονίκη. Όταν ο αυτοκράτορας του ζήτησε να απαρνηθεί την πίστη του, ο Δημήτριος του απάντησε: «Τω Χριστώ μου πιστεύω μόνον». Ο Μαξιμιανός εξοργισμένος από τη θαρραλέα στάση του αξιωματικού του διέταξε να τον φυλακίσουν.
Εν τω μεταξύ, ένας από τους μαθητές του Δημητρίου, ο Νέστορας, παρουσιάστηκε στο στάδιο της Θεσσαλονίκης, όπου ο Μαξιμιανός διοργάνωνε αθλητικούς αγώνες και ζήτησε να αγωνιστεί εξ ονόματος των χριστιανών με τον θηριώδη και ακατανίκητο παλαιστή Λυαίο, ειδωλολάτρη καταγόμενο από το Σίρμιο της Πανονίας (σημερινή Μητροβίτσα Σερβίας). Με την πεποίθηση ότι έχει τη χάρη και τη βοήθεια του Θεού, ο Νέστορας μπήκε στην παλαίστρα και όχι μόνο νίκησε τον Λυαίο, αλλά τον σκότωσε, όπως ο Δαυίδ τον Γολιάθ στην Παλαιά Διαθήκη.
Οργισμένος ο Μαξιμιλιανός από την ήττα του εκλεκτού του, διέταξε τον αποκεφαλισμό του Νέστορα και τη θανάτωση του Δημητρίου με λογχισμούς. Ο Δημήτριος τάφηκε στον τόπο του μαρτυρίου του, όπου αργότερα χτίστηκε περίβλεπτος ναός προς τιμήν του. Από τον τάφο του ανάβλυζε μύρο, εξού και η ονομασία Μυροβλήτης.
Σπάνια ένας άγιος έχει ταυτισθεί τόσο στενά με μία πόλη, όσο ο Άγιος Δημήτριος με τη Θεσσαλονίκη. Θεωρήθηκε ανέκαθεν από τους Έλληνες ο φρουρός της πόλης, που μαζί με το λαό αγωνίζεται εναντίον των Σλάβων, Αβάρων, Αράβων, Νορμανδών, Φράγκων, Τούρκων και άλλων βαρβάρων. Δεν είναι τυχαίο ότι ο ελληνικός στρατός απελευθέρωσε τη Θεσσαλονίκη ανήμερα της εορτής του Αγίου Δημητρίου (26 Οκτωβρίου 1912).
