Ενταση δημιουργήθηκε στην Τήνο έπειτα από τις πρόσφατες νομοθετικές ρυθμίσεις (μέσω τροπολογιών) που ορίζουν το Ιδρυμα Ευαγγελιστρίας Τήνου, με την εμβληματική για την Ορθοδοξία εκκλησία και την εικόνα της Παναγίας, να απολαμβάνει τα ευεργετήματα που έχουν τα υπόλοιπα εκκλησιαστικά ιδρύματα.
Οι τοπικοί παράγοντες ανησύχησαν μήπως είναι ένας τρόπος το ίδρυμα να χάσει την αυτοτέλειά του και να περάσει στη δικαιοδοσία της Εκκλησίας. Χαρακτηριστικό είναι ότι, για να αποτιμήσει την κατάσταση, συνεκλήθη και δημοτικό συμβούλιο. Αντίθετα, οι ανησυχίες διασκεδάζονται διότι η δυνατότητα να περιέλθει στη δικαιοδοσία της Εκκλησίας έχει αποκλειστεί και από την εισηγητική έκθεση η οποία συνόδευσε την «επίμαχη» τροπολογία όπως και από την ίδια την Ιερά Σύνοδο.
Ειδικότερα, τo Πανελλήνιο Ιερό Ιδρυμα Ευαγγελιστρίας Τήνου συστάθηκε το 1825, με τη διαθήκη των κτητόρων του, και πήρε επίσημη μορφή με βασιλικό διάταγμα το 1835. Σήμερα διοικείται με βάση τις προβλέψεις του νόμου 349/76, ο οποίος ρυθμίζει τη λειτουργία του και διασφαλίζει το αυτοδιοίκητο και τον ιδιάζοντα εθνικό, θρησκευτικό και κοινωνικό χαρακτήρα του.
Πρόκειται για έναν ιδιότυπο οργανισμό, η δημιουργία και η ύπαρξη του οποίου στηρίζονται στο εικόνισμα της Ευαγγελιστρίας, το οποίο βρέθηκε στην Τήνο το 1823.
Το Συμβούλιο της Επικρατείας, μάλιστα, με τις υπ’ αριθμ. 2037-8/1979 και 739/1998 αποφάσεις του, αναγνώρισε σ’ αυτό τον «έντονο χαρακτήρα ευαγούς καθιδρύματος, με την ανάθεση σ’ αυτό ποικίλων κοινωφελών σκοπών και έργων (π.χ. χρηματοδότηση έργων λιμενικών, κοινοτικών, υδρευτικών, οδοποιίας και ρυμοτομίας, στέγαση προσκυνητών, χορήγηση υποτροφιών, ίδρυση φιλανθρωπικών και εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων κ.ά.».
Για την υλοποίηση των πολλαπλών σκοπών του, χρησιμοποιούνται τα έσοδά του από τις προσφορές των προσκυνητών. Ενδεικτικά, μεταξύ άλλων, το 10% των ακαθαρίστων εσόδων του αποδίδεται στον Δήμο Τήνου, το 3% στο Ιδρυμα Τηνιακού Πολιτισμού, το οποίο διοργανώνει ποικίλες πολιτιστικές και συνεδριακές εκδηλώσεις, διατηρεί Μουσείο Τηνίων Καλλιτεχνών και μόνιμη έκθεση έργων του Γιαννούλη Χαλεπά, συντηρεί εξ ολοκλήρου το Γηροκομείο Τήνου και επιχορηγεί σημαντικά τη Σχολή Καλών Τεχνών Πανόρμου, ενώ προσφέρει το 2% στην Ιερά Μητρόπολη Σύρου.
Το ίδρυμα διοικείται, υπό την εποπτεία του κράτους, διά του υπουργείου Παιδείας, από δεκαμελή επιτροπή, τα εννέα μέλη της οποίας εκλέγονται ανά τριετία, από ειδικό σώμα εκλεκτόρων, με ισόβιο πρόεδρο τον εκάστοτε μητροπολίτη Σύρου και Τήνου, οι δε κατ’ έτος απολογισμοί του τυπώνονται σε χιλιάδες αντίτυπα, που διανέμονται στους προσκυνητές.
Μάλιστα, κυβερνητικά στελέχη εστίαζαν στις πιθανές φορολογικές ελαφρύνσεις που αποκτά το ίδρυμα με τις τελευταίες τροπολογίες, επιχειρώντας να καθησυχάσουν τις όποιες ανησυχίες ή φοβίες για υπαγωγή του στη δικαιοδοσία της Εκκλησίας. Επί του θέματος, ο μητροπολίτης Σύρου και Τήνου Δωρόθεος Β΄ ανέφερε, μεταξύ άλλων, στην «Κ» ότι «η πολυεπίπεδη διαχρονική προσφορά του είναι μοναδική και ο τρόπος που διοικείται ιδιάζων. Είναι, όμως, αυτός που επιτάσσουν η ιστορική πορεία του ιδρύματος και η επιθυμία η δική μας και του λαού της Τήνου και θα παραμείνει αναλλοίωτος».
