Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος: «Η Ορθοδοξία μας καλεί να αγαπήσουμε τη φύση»

Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος είναι στις 5 Ιουνίου, και για το λόγο αυτό ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ.Ιερώνυμος σε μήνυμά του καλεί όλους τους ανθρώπους να το σεβαστούν.

Αναλυτικά:

Συνηθίζεται αυτήν την ημέρα να γίνονται δηλώσεις για τη σημασία του περιβάλλοντος και τους τρομακτικούς κινδύνους, ενώπιον των οποίων ευρίσκεται η οικουμένη, εξ αιτίας της αδιαφορίας των ανθρώπων για την προστασία του και της απεριόριστης εκμετάλλευσης των φυσικών πηγών του.

Εκείνο το οποίο παρατηρείται επί μακρό χρονικό διάστημα και συνιστά τον κύριο παράγοντα αυτής της εξελισσομένης τραγωδίας του γένους των ανθρώπων είναι η περιφρόνηση προς την ιδιότητα την οποία τους απένειμε ο κτίστης και δημιουργός του παντός, ο Κύριος και Θεός ημών, δηλαδή του ανακεφαλαιωτού της δημιουργίας και διαχειριστού και όχι του ιδιοκτήτου αυτής, την οποία οφείλει να παραδώσει αλώβητη στους επιγενομένους, χωρίς να την καταστρέφουν. Αντ’ αυτού, η πλεονεξία, και τα επακόλουθά της, δηλαδή ο υπερκαταναλωτισμός και το δόλωμα του εύκολου πλουτισμού, γίνονται αίτιοι της καταστροφής του περιβάλλοντος, το φορτώνουν με απορρίμματα, το δηλητηριάζουν με απόβλητα.

Καί όμως, όπως εύστοχα έχει παρατηρηθεί, στην Καινή Διαθήκη η σχέση ανθρώπου και κτίσεως δεν είναι δυνατόν να νοηθεί έξω από το πρόσωπο του Χριστού, γι’ αυτό και αντιμετωπίζεται μέσα στην καινούρια δυναμική κατάσταση που δημιουργήθηκε με τον ερχομό Του μέσα στην ιστορία, τον κόσμο και τον χρόνο. Με τη σάρκωση του Λόγου ο κόσμος έρχεται σε κοινωνία με τον Θεό και αναπλάθεται, αποκτώντας την ικανότητα να αξιολογήσει σωστά τη σχέση του και με την κτίση και να κατανοήσει τον προορισμό του.

Η Ορθοδοξία μας καλεί να αγαπήσουμε τη φύση ως μέρος της δημιουργίας, αυτό όμως δεν είναι δυνατόν να γίνει πράξη αν δεν σκηνώσει στην ψυχή μας ο Χριστός. Αν δεν γίνει συνείδηση ότι μακριά από τον Θεό δεν υπάρχει ζωή.

Αναδρομή στην παράδοση του Βυζαντίου και στη σύμφυτη με τούτο Ορθοδοξία αποδεικνύει, ότι ήτο πάντοτε έμπρακτο το ενδιαφέρον για την προστασία του περιβάλλοντος και για την σωστή διαχείριση των φυσικών πόρων, η οποία δεν καταλήγει σε οικολογικό πρόβλημα, και ότι μακρά σειρά πρωτοποριακών απόψεων και πράξεων, οι οποίες απέβλεπαν σε καλύτερη ποιότητα ζωής, διασώζεται στις ιστορικές πηγές και στα ποικίλα έργα τέχνης της εποχής. Κοινώς γνωστοί οι υμνολογικοί στίχοι στον Ακάθιστο Ύμνο, με τους οποίους εκφράζεται η αγάπη προς τα φυτά, χαιρετίζουν την Παναγία:
«Χαίρε δένδρον αγλαόκαρπον, εξ ου τρέφονται πιστοί∙
Χαίρε Ξύλον ευσκιόφυλλον, υφ’ ου σκέπονται πολλοί».

Η πρακτική αυτή συνεχίστηκε και συνεχίζεται ως τις ημέρες μας. Η Εκκλησία έχοντας πνευματική ευθύνη των χριστιανών διαδραματίζει ανέκαθεν καθοδηγητικό ρόλο, και στο πρόβλημα αυτό, με σοβαρές και σύντονες προσπάθειες, οι οποίες εδώ και πολλές δεκαετίες γίνονται ευρύτατα γνωστές, όσο και αν ορισμένοι αποπειρώνται να πείσουν, ότι δεν έχει δικαίωμα να δρα και να εκφράζεται. Η θεολογία επίσης δεν αναλύει μόνον την διδασκαλία της Εκκλησίας για τη φύση αλλά και την συσχετίζει με την ορθή αντιμετώπιση του οικολογικού προβλήματος.

Τα μοναστήρια της Ορθοδοξίας αποτελούν συνεχιστές της απόλυτης σχέσης του ανθρώπου με την κτίση. Οι μοναχοί σέβονται τη δημιουργία και δεν την κακοποιούν. Διατηρούν και φροντίζουν το περιβάλλον και επιδιώκουν την αδιάκοπη καλυτέρευσή του, την επιμελημένη καλλιέργεια του εδάφους και την παραγωγή καρπών με σεβασμό προς το περιβάλλον, προσφέροντας συχνότατα από τους καρπούς αυτούς και στους μη έχοντας.

Είναι χαρακτηριστικό εκείνο που έλεγε χαριτολογώντας ο μακαριστός Αμφιλόχιος Μακρής της Πάτμου, που είχε φυτέψει πεύκα στο νησί της Αποκάλυψης, ότι η ενδεκάτη εντολή του Δεκαλόγου ήταν «Αγάπα το πράσινο». Η προδρομική φωνή του Φώτη Κόντογλου εξ άλλου τόνιζε: «Αισθάνομαι τη φύση, φύση αγιασμένη, ιερό έργο του παντοδύναμου Θεού, που δημιουργώντας την, έχυσε το αίμα του μέσα σε κάθε πλάσμα, στις φλέβες της γης, στις φλέβες της θάλασσας, στις φλέβες των ζώων και των ανθρώπων». Αλλά, προσθέτει: «Λίγο παραπέρα ουρλιάζει το ανύσταχτο τέρας που λέγεται ζωή, κοινωνία και πολιτισμός, η σατανική τούτη μηχανή που την έκανε η πονηρή διάνοια του ανθρώπου».

Στρεφόμενοι προς εαυτόν όλοι, ας προσπαθήσουμε να ασκηθούμε στην καταπολέμηση των ενστίκτων της αρπακτικότητας, του ηδονισμού και των απατηλών οραμάτων, και ας αποδείξουμε την αγάπη μας προς τον Θεό μέσα από την γνήσια έκφρασή της προς την κτίση.

Τότε θα έχουν και ουσιαστική αξία και δικαιολογία επανάληψης ημερομηνίες αφιερωμένες στο Περιβάλλον.