Εγκύκλιο με τίτλο «Ισχύς του Νόμου 1811/1988 και Σύμβαση Εκκλησίας και Πολιτείας της 11.5.1988 μετά την έναρξη ισχύος του Ν. 4301/2014» εξέδωσε η Ιερά Σύνοδος και αναφέρεται στις σχέσεις Εκκλησίας-Πολιτείας κυρίως αναφορικά με το ζήτημα της εκκλησιαστικής περιουσίας .
Ακολουθεί ολόκληρη η εγκύκλιος:
Αριθμ. Πρωτ. 5993
Διεκπ. 2745
Αθήνησι 1η Δεκεμβρίου 2014
Προς
την Ιεράν Αρχιεπισκοπήν Αθηνών,
τας Ιεράς Μητροπόλεις της Εκκλησίας της Ελλάδος και τας Συνοδικάς Ι. Μονάς της Εκκλησίας της Ελλάδος
Η συμβολαιογραφική Σύμβαση μεταξύ του Ελληνικού Δημοσίου και των 149 Ιερών Μονών της Εκκλησίας της Ελλάδος, οι οποίες εξουσιοδότησαν την Διαρκή Ιερά Σύνοδο για την υπογραφή της, συνήφθη την 11.5.1988, εκυρώθη με το πρώτο άρθρο του Ν. 1811/1988 (ΦΕΚ Α΄ 231) και απέκτησε ισχύ νόμου την 13.10.1988.
Κατά το άρθρο 1 της Συμβάσεως αναφέρεται ότι οι δύο πλευρές συνήψαν την από 11.5.1988 Σύμβαση «προς το σκοπό να επιλυθούν οριστικά και αμετάκλητα όλες οι αμφισβητήσεις σχετικά με την ερμηνεία, έκταση και εφαρμογή του Ν. 1700/1987 “Ρύθμιση θεμάτων εκκλησιαστικής περιουσίας” και να αποφευχθούν διενέξεις μεταξύ Εκκλησίας και Πολιτείας…».
Ο Νόμος 1700/1987 (ΦΕΚ Α΄ 61) εθέσπισε με το άρθρο 3 παρ. Α΄ περ. α΄ αμάχητο τεκμήριο ιδιοκτησίας του Ελληνικού Δημοσίου σε όσα μοναστηριακά ακίνητα δεν είχαν «νόμιμο τίτλο κυρι-ότητας» και ουσιαστικά εκαθίστα παράνομη την διατήρηση της νομής και κατοχής των ακινήτων αυτών από τις Μονές. Η Σύμβαση της 13.10.1988, κινούμενη στην ίδια λογική, προέβλεψε ότι οι Ιερές Μονές εκουσίως (και όχι εξ αιτίας του Ν. 1700/1987) παραχωρούν τα δασικά και αγροτολιβαδικά τους ακίνητα, για τα οποία στερούνται τίτλων ιδιοκτησίας, και αντιστοίχως προέβλεψε ότι εξαιρούνται και παραμένουν στην ιδιοκτησία των Ιερών Μονών «πέραν από τις οριζόμενες στο άρθρο 2β αγροτολιβαδικές και δασικές εκτάσεις, και όσες κατέχουν και νέμονται με νόμιμους τίτλους, καθώς και με νόμιμους τίτλους δωρεάς, διαθήκης, κληροδοσίας η κληρονομίας» (άρθρο 2 περ. στ΄ Συμβάσεως). Συνεπώς, όσα δασικά και αγροτολιβαδικά ακίνητα των Ιερών Μονών υπέγραψαν την από 13.10.1988, αλλά διαθέτουν νόμιμο τίτλο ιδιοκτησίας, εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής της Συμβάσεως.
Η αναγνώριση με το άρθρο 51 παρ. 7 του Νόμου 4301/2014 (ΦΕΚ Α΄ 223) ως νόμιμων τίτλων ιδιοκτησίας αφ’ ενός των Διαταγμάτων διαχωρισμού της μοναστηριακής περιουσίας σε «διατηρού-μενη» «ρευστοποιητέα» και αφ’ ετέρου των Πινάκων Α΄ – Ε΄ της από 18.9.1952 Συμβάσεως, έχει ως συνέπεια, μεταξύ άλλων, ότι η ως άνω Σύμβαση παραχωρήσεως μοναστηριακών ακινήτων της 13.10.1988 δεν διέπει και δεν αφορά πλέον στα μοναστηριακά ακίνητα τα οποία μνημονεύονται στα ανωτέρω Διατάγματα και τους Πίνακες της από 18.9.1952 Συμβάσεως. Συνεπώς, η Σύμβαση της 13.10.1988 καθίσταται ανενεργός ως προς αυτά, λόγω της εξαιρέσεώς τους κατά το άρθρο 2 περ. στ΄ της Συμβάσεως.
Εντολή της Ιεράς Συνόδου
Ο Αρχιγραμματεύς
† Ο Μεθώνης Κλήμης
