Του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καστορίας κ.κ. Σεραφείμ
«Διά των οφθαλμών της πίστεως», για να χρησιμοποιήσω και πάλι, αγαπητοί μου αδελφοί, τους λόγους του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, προσεγγίζουμε λατρευτικά μέσα στο ορθόδοξο κλίμα της Αγίας μας Εκκλησίας τα Άχραντα Πάθη του Σωτήρος Χριστού.
Μεταφερόμαστε, διά των ιερών κειμένων των Ιερών Ευαγγελιστών και την ανυπέρβλητη σε πνευματικό κάλλος υμνογραφία μας, στην μακρυνή και προφητοκτόνο Ιερουσαλήμ και βλέπουμε διά των αλλοιωμένων από την χάρη του Παναγίου Πνεύματος οφθαλμών της ψυχής «τι συνεβουλεύσατο Ιούδας ο προδότης συν ιερεύσιν ανόμοις κατά του Σωτήρος ημών» και πως «σήμερον ένοχον θανάτου τον αθάνατον Λόγον πεποίηκαν και Πιλάτω προδώσαντες, εν τόπω κρανίου εσταύρωσαν»1.
Αυτή η αλλαγή των οφθαλμών διά της καθάρσεως και της πίστεως, κατά την πατερική γραμματεία, μας επιτρέπει να εννοήσουμε όχι λογικά αλλά υπέρλογα, όχι κοσμικά αλλά υπερκόσμια, θεραπευτικά και σωστικά τα Σωτήρια Πάθη του Χριστού. Δεν τα πλησιάζουμε με το συναισθηματικό στοιχείο, ούτε ακόμη ηθικά ώστε να τα προσαρμόσουμε σε γεγονότα και οδυνηρές προσωπικές καταστάσεις της ζωής μας. Αλλά τα προσεγγίζουμε θεραπευτικά, θεολογικά, όπου κυριαρχεί η πραγματικότητα και βιώνεται η κατάνυξη, που συνδέεται αναπόσπαστα με την χαρμολύπη του Σταυρού2.
Γι’ αυτό όταν κάνουμε θεολογική προσέγγιση των Παθών του Κυρίου, εννοούμε τον σκοπό για τον οποίον έπαθε ο Χριστός. Έτσι μόνο μπορούμε να καταλάβουμε:
πως ο Κριτής κρίνεται·
πως ο Παντοδύναμος φαίνεται αδύναμος και ανίσχυρος·
πως ο Μονογενής Υιός του Θεού αφέθηκε στην μανία των διωκτών Του·
πως οδηγήθηκε, κατά την έκφραση του «πέμπτου ευαγγελιστού», του Ησαίου, «ως πρόβατον επί σφαγήν … και ως αμνός εναντίον του κείροντος αυτόν άφωνος, ούτως ουκ ανοίγει το στόμα»3.
Γιατί δεν προσιδιάζει η λογική του Χριστού προς την λογική των ανθρώπων. Έχει ο Χριστός μία διαφορετική λογική από αυτήν του κόσμου και των ανθρώπων. Ας φαινόταν ταπεινωμένος ενώπιον του Καϊάφα και ατιμασμένος στο πραιτώριο του Πιλάτου:
Με το εκούσιο πάθος Του νικά την ανυπακοή των πρωτοπλάστων και διορθώνει το πταίσμα του Αδάμ.
Με την άφατη μακροθυμία Του, την συγκατάβαση και την ταπείνωση, νικά την φιλοδοξία του γενάρχου Αδάμ και της Εύας και ολοκλήρου του ανθρωπίνου γένους.
Η υπομονή του, επίσης, συνυφασμένη με την πράοτητα θεραπεύει το πάθος της φιλοπρωτίας με το οποίο μπολιάστηκε ο άνθρωπος στον κήπο της Εδέμ.
Κι όταν υψώθηκε στο Ξύλο του Σταυρού «εν μέσω δύο ληστών» και εφαίνετο στα μάτια των ανθρώπων αδύνατος και νικημένος, στην πραγματικότητα, όμως, ήταν πανίσχυρος και νικητής.
Με τον θάνατό Του, ακόμη, συγκλονίζει ολόκληρη την κτίση. «Πάσα η κτίσις ηλλοιούτο φόβω θεωρούσά σε εν σταυρώ κρεμάμενον, Χριστέ· ο ήλιος εσκοτίζετο και γης τα θεμέλια συνεταράττετο· τα πάντα συνέπασχον τω τα πάντα κτίσαντι»4.
Καί όχι μόνον αυτό, αλλά «και την γην εκώλυε καταπιείν τους σταυρούντας Αυτόν, τω δε άδη επέτρεπε αναπέμπειν τους δεσμίους εις αναγέννησιν βροτών»5, καθώς ψάλλουν οι ιεροί υμνογράφοι της Εκκλησίας μας.
Έτσι κατανικά τον θάνατο, συντρίβει «τον το κράτος έχοντα του θανάτου, τούτ΄ έστι τον διάβολον»6 και χαρίζει στον άνθρωπο την αιώνια ζωή. Γι’ αυτό και στον χώρο της πίστεως ισχύει ο λόγος του Ιερού Χρυσοστόμου: «έτερα ορώμεν και έτερα πιστεύομεν, τοιαύτη γαρ η των μυστηρίων ημών φύσις»7. Δηλαδή, άλλα βλέπουμε με τα υλικά μας μάτια και αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις μας και άλλα πιστεύουμε και αισθανόμαστε ότι υπάρχουν.
Με αυτήν την προοπτική, επιτρέψτε μου αδελφοί μου, να σταθώ αυτήν την τόσο συγκλονιστική και αγία ημέρα της Μεγάλης Παρασκευής σε ένα από τα γεγονότα των Παθών του Κυρίου μας, που ίσως το προσπερνάμε με την λογική μας και δεν του δίνουμε την ανάλογη σημασία.
«Συνέλαβον τον Ιησούν και έδησαν αυτόν»8
Καί πρώτον. «Ο περιβάλλων τον ουρανόν εν νεφέλαις, ο εν ύδασι την γην κρεμάσας, ο επιβλέπων επί την γην και ποιών αυτήν τρέμειν, ο απτόμενος των ορέων και καπνίζονται»9 «δικάζεται και κατακρίνεται παρά κριτών αδίκων»10.
Τα χέρια που έπλασαν τον Αδάμ,
τα χέρια που έθρεψαν τον πεινασμένο λαό στην έρημο του Σινά,
τα χέρια που απλώθηκαν κατά την επίγεια παρουσία Του ευεργετικά στον άνθρωπο,
που κατασκεύασαν οφθαλμούς,
που άνοιξαν μάτια τυφλών,
που ανόρθωσαν παραλύτους,
που θεράπευσαν ασθενείς,
που ανέστησαν σώματα νεκρά,
τώρα δεσμεύονται !
Τα χέρια που έθρεψαν τους πεντακισχιλίους εν ερήμω, που ευλόγησαν αθώες κεφαλές, που αγκάλιασαν αθώες υπάρξεις, βρίσκονται εκούσια δεμένα από τα χέρια του πλάσματός Του ως χέρια κακούργου και φονέος. Καί καθώς ο Κύριος υποχωρεί σε οτιδήποτε αυτοί θέλουν «δεσμοίς εκτείνουσι», θα προσθέσει ο Άγιος Κύριλλος Πατριάρχης Αλεξανδρείας11.
Δεύτερον. «Συνέλαβον τον Ιησούν και έδησαν αυτόν».
Δεν δέθηκε το φοβερό εκείνο βράδυ της προδοσίας, ούτε την φρικτή εκείνη ημέρα της Παρασκευής του Πάσχα, αλλά αιώνες τώρα τα χέρια του Θεού είναι δεμένα με τα δεσμά της αγάπης για τον άνθρωπο. Δεμένος ο Θεός για την σωτηρία του πλάσματος: «Ο Βασιλεύς δεδεμένος εν δεσμοίς αγαπήσεως» θα προφητεύσει χιλιάδες χρόνια πριν τον ερχομό Του ο Προφήτης Ωσηέ12.
Αυτήν την άφατη μακροθυμία του Θεού την αγνοούσε ο Αδάμ. Δεν μπόρεσαν να την εννοήσουν «των θεοκτόνων ο εσμός»13. Δεν την κατάλαβε η ανθρωπότητα και δυστυχώς δε την καταλαβαίνουμε κι εμείς σήμερα αν και θέλουμε να μιλάμε για το αγαθό της ελευθερίας.
Τρίτον. «Συνέλαβον τον Ιησούν και έδησαν αυτόν».
Από τότε χαρίστηκε το μέγιστο αγαθό της ελευθερίας στον άνθρωπο. Ελευθερία από τα δεσμά του θανάτου και της αμαρτίας. Από τότε ελευθερώθηκε η εικόνα του Θεού, η βασίλειος δημιουργία, ο άνθρωπος, από την καταδυναστεία του διαβόλου.
Εξέτεινε Αυτός τα χέρια Του εν δεσμοίς όταν Τον πήγαιναν προς τον Καϊάφα για την δική μας αγάπη. Άπλωσε τα χέρια Του για να ανακουφίσει και να ανορθώσει όλους εκείνους που ήταν πιεσμένοι και συνεχόμενοι από τον εχθρό και να τους ελευθερώσει από αυτήν την συνοχή14.
Και όσοι στην πορεία της Εκκλησίας κατάλαβαν τι σημαίνουν τα δεσμά του Χριστού και κατενόησαν αυτήν την μέγιστη προσφορά και διακονία Του, αυτήν την ευεργεσία την οποία μας χάρισε, έγιναν αιχμάλωτοι της αγάπης Του. Δέθηκαν με τα δεσμά της ίδιας αγάπης και βαδίζουν τον ίδιο δρόμο που βάδισε κι Εκείνος. Όπως η νύμφη του βιβλίου των Ασμάτων αιχμαλωτισμένη από την αγάπη της ακολουθεί τον νυμφίο της. Όπως ο Απόστολος των Εθνών Παύλος αναγνωρίζει τον εαυτό του ως δούλο και αιχμάλωτο Χριστού, «δέσμιος Χριστού Ιησού»15. Και ακόμη χιλιάδες Μάρτυρες, Όσιοι και Δίκαιοι, με αυτά τα δεσμά της αγάπης, με τις αλυσίδες της πίστεως, έφυγαν από τον κόσμο αυτό για την Βασιλεία των ουρανών υψώνοντας έτσι τα χέρια τους εις ικεσίαν προ το Εσφαγμένον Αρνίον για ολόκληρο τον κόσμο. Όλοι αυτοί φέρουν με καύχηση αυτά τα δεσμά ως πολύτιμους θησαυρούς και μαργαρίτες.
Αδελφοί μου, δεδεμένος ο Χριστός και σήμερα και πάντοτε με τα δεσμά της αγάπης του, μας προκαλεί με το εκούσιο πάθος Του και μας προσκαλεί συγχρόνως να ελευθερωθούμε από τα δεσμά της αμαρτίας και του θανάτου, προκειμένου να κατακτήσουμε την Βασιλεία των Ουρανών. Είναι χαρακτηριστική η προτροπή του Αποστόλου Παύλου : «Τη ελευθερία η Χριστός ημάς ηλευθέρωσε, στήκετε, και μη πάλιν ζυγώ δουλείας ενέχεσθε»16.
Απέναντι σ΄ αυτήν την ευεργεσία του Θεού και τις άπειρες δωρεές Του, οφείλουμε σ΄ Αυτόν την βαθιά μας πίστη, την ολοκληρωτική αφοσίωσή μας, την αγάπη μας και την λατρεία μας στο Άγιο πρόσωπό Του. Γι’ αυτό και το δικό μας σήμερα στόμα, μα πολύ περισσότερο η καρδιά μας, ας επαναλάβει μπροστά στον Τίμιο Σταυρό Του :
«Δόξα τη μακροθυμία Σου, Κύριε, δόξα σοι».
«Δόξα, Κύριε, τω Σταυρώ Σου και τη Αναστάσει Σου».
«Μνήσθητί μου, Κύριε, εν τη βασιλεία Σου».
1 Δοξαστικόν στ΄ Ώρας Μεγάλης Παρασκευής.
2 Αρχιμ. Ιεροθέου Βλάχου (νυν Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου), Οι Δεσποτικές Εορτές, εκδ. Ιερά Μονή Γεν. Θεοτόκου (Πελαγίας) 1995, σελ. 221.
3 Ησ. 53,7.
4 Στιχηρόν Αποστίχων Όρθρου Μεγάλης Παρασκευής.
5 Δοξαστικόν Αποστίχων Όρθρου Μεγάλης Παρασκευής.
6 Εβρ. 2,14.
7 Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, Υπόθεσις της προς Κορινθίους Πρώτης Επιστολής, Ομιλία Ζ΄, PG 61,55.
8 Ιω. 18,13.
9 Πρβλ Ψαλμ. 103.
10 Καί νυν Αποστίχων Όρθρου Μεγάλης Παρασκευής
11 Άγίου Κυρίλλου Αλεξανδρείας, Εις το κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον, βιβλ. ΙΑ΄ PG 74,593c.
12 Ωσ. 11,4.
13 Μακαρισμοί Όρθρου Μεγάλης Παρασκευής.
14 Θεοφυλάκτου Βουλγαρίας, Εξήγησις εις τον Ωσηέ, PG 126,761a
15 Φιλημ. 1.
16 Γαλ. 5,1.
-120x86.jpg)
