ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟ ΕΓΚΥΚΛΙΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΙΕΡΕΜΙΑ
Ο ΑΓΙΟΣ ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΠΑΪΣΙΟΣ ΓΙΑ ΤΑ ΦΙΛΕΝΩΤΙΚΑ
ΚΙΝΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΠΟΤΕΙΧΙΣΗ
1. Σήμερα, αδελφοί μου χριστιανοί, η αγία μας Εκκλησία εορτάζει την μνήμη του αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου. Ο πατέρας αυτός είναι ο άριστος θεολόγος της Εκκλησίας μας μετά τον Ευαγγελιστή Ιωάννη.
Πραγματικός θεολόγος, κατά τον άγιο Γρηγόριο, δεν είναι εκείνος που έχει απλά διαβάσει μερικά ή και πολλά θεολογικά συγγράμματα, αλλά είναι εκείνος που με την προσευχή, την τήρηση των προσταγμάτων του Θεού και τον όλο του ασκητικό αγώνα, αναζητά συνεχώς τον Θεό και πετυχαίνει την θεοπτία. Την θεοπτία ο άγιος Γρηγόριος την ονομάζει «θεωρία». Καί λέγει: «Πράξις επίβασις θεωρίας»! Με την «πράξη», δηλαδή με την άσκηση, θα πετύχουμε την «θεωρία», την θεοπτία, την θέα και την βαθύτερη απόλαυση του Θεού. –Αλλά ενθυμούμαι, αγαπητοί μου, ότι σας έχω ομιλήσει άλλοτε για τον άγιο Γρηγόριο τον θεολόγο.
Καί μάλιστα θυμάμαι ότι στην ομιλία μου εκείνη σας είπα ποιά είναι, κατά τον άγιο, τα «οπίσθια του Θεού», που είδε ο Μωυσής. Είναι αυτό που θα γινόταν στα «πίσω», στα μετέπειτα από τον Μωυσή χρόνια. Καί αυτό είναι τα «Χριστούγεννα», η σάρκωση δηλαδή του Υιού του Θεού, την οποία προφητικώς είδε ο Μωυσής. Αλλά κατά τον άγιο Γρηγόριο τον θεολόγο, που εορτάζουμε σήμερα, και κατά άλλους πατέρες, «οπίσθια του Θεού», είναι οι θείες ενέργειες, με τις οποίες μπορούμε να νοήσουμε τον Θεό. Το «πρόσωπο» του Θεού, την ουσία Του δηλαδή, δεν μπορούμε καθόλου να την νοήσουμε. Αλλά γνωρίζουμε τον Θεό και δεν έχουμε παντελή άγνοιά Του. Πως τον γνωρίζουμε; Τον γνωρίζουμε διά των θείων Του ακτίστων ενεργειών. Στο Θεό υπάρχει το «άληπτον», δηλαδή το ακατάληπτο και αυτό είναι η Θεία Ουσία. Αλλά υπάρχει και το «ληπτόν», δηλαδή το καταληπτό, και αυτό είναι οι θείες ενέργειες, «ίνα τω ληπτώ μεν έλκη, τω δε αλήπτω θαυμάζηται», λέγει ο άγιος Γρηγόριος ο θεολόγος, που εορτάζουμε σήμερα.
2. Στο σημερινό μου όμως κήρυγμα, αδελφοί χριστιανοί, θα ήθελα να μας μιλήσει για λίγο ο άγιος Γέροντας Παίσιος ο αγιορείτης, του οποίου τώρα τελευταία είχαμε την επίσημη αγιοποίησή του. Ο πατήρ Παίσιος, σαν άγιος στην ζωή του, ήταν σε όλα του «σωστός». Με αυτό που λέγω εννοώ το εξής: Είναι μερικοί, που κάνουν τον αγωνιστή και τον ομολογητή της ορθόδοξης πίστης, αλλά αυτό πρέπει να συνοδεύεται και με την ορθόδοξη πνευματικότητά τους με προσευχή, με ταπείνωση, με αγάπη, με ασκητικότητα, και ακόμη οι αγωνιστές της πίστης πρέπει να έχουν θεολογική γνώση, διαφορετικά δεν ευλογούνται οι αγώνες τους, γιατί δεν ευαρεστούν τον Θεό με ενάρετη ζωή. Είναι όμως πάλι άλλοι, που αγαπούν την προσευχή και την άσκηση, κάνουν ιερές ακολουθίες, αλλά δεν φαίνεται να έχουν θερμότητα για την Ορθόδοξη πίστη, γιατί δεν την υπερασπίζονται όταν προσβάλλεται και δεν ανησυχούν για τα προδοτικά κινήματα που γίνονται εις βάρος της. Καί όμως, αγαπητοί μου, η πίστη μας είναι η βάση για την αγιότητά μας και οι Άγιοι της Εκκλησίας μας έδωσαν δυνατούς αγώνες για την υπεράσπιση των ορθοδόξων δογμάτων.
Ο άγιος Γέροντας πατήρ Παίσιος, λοιπόν, ήταν, λέγω, «σωστός», γιατί όλη του την ζωή την πέρασε με προσευχή και ασκητικά παλαίσματα, αλλά ήταν και ομολογητής και αγωνιστής της πίστεώς μας, όταν το καλούσαν οι περιστάσεις. Έτσι, όταν ο Πατριάρχης Αθηναγόρας έκανε τα προδοτικά του κινήματα προς την Δύση για συναντήσεις με τον Πάπα, αποβλέποντας στην ένωση μαζί του, ο πατήρ Παίσιος εξέφρασε την ανησυχία του ζωηρά, όπως το βλέπουμε σε μία του επιστολή* στον μακαριστό πατέρα Χαράλαμπο Βασιλόπουλο, τον γεννήτορα και πνευματικό πατέρα της εφημερίδος «Ορθόδοξος Τύπος». Την επιστολή αυτή ως προερχομένη από άγιο ασκητή την θεωρούμε ως πατερικό κείμενο. Επειδή είναι ένα ωραίο ομολογιακό κείμενο, μεταξύ των δύο άκρων, των φιλοενωτικών από την μια μεριά, και των αποτειχιστών από την άλλη (αυτών δηλαδή που λέγουν να παύσουμε ακαίρως το μνημόσυνο του Πατριάρχου), δεν θα ήθελα να το στερηθεί το ποίμνιο που διακονώ.
Γι᾽ αυτό και δημοσιεύω ως Κυριακάτικο Κήρυγμα την επιστολή αυτή του αγίου Γέροντος προς τον μακαριστό, άγιο πάλι Γέροντα, πατέρα Χαράλαμπο Βασιλόπουλο:
Εν Αγίω Όρει τη 23η Ιανουαρίου 1969,
Σεβαστέ πάτερ Χαράλαμπε.
Επειδή βλέπω τον μεγάλον σάλον που γίνεται εις την Εκκλησίαν μας, εξ αιτίας των διαφόρων φιλενωτικών κινήσεων και των επαφών του Πατριάρχου μετά του Πάπα, επόνεσα και εγώ σαν τέκνον Της και εθεώρησα καλόν, εκτός από τις προσευχές μου, να στείλω και ένα μικρό κομματάκι κλωστή (που έχω σαν φτωχός μοναχός), διά να χρησιμοποιηθή και αυτό, έστω και για μία βελονιά, διά το πολυκομματιασμένο φόρεμα της Μητέρας μας. Πιστεύω ότι θα κάμετε αγάπην και θα το χρησιμοποιήσετε διά μέσου του θρησκευτικού σας φύλλου. Σας ευχαριστώ.
Θα ήθελα να ζητήσω συγγνώμην εν πρώτοις απ᾽ όλους, που τολμώ να γράψω κάτι, ενώ δεν είμαι ούτε άγιος, ούτε θεολόγος. Φαντάζομαι ότι θα με καταλάβουν όλοι, ότι τα γραφόμενά μου δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένας βαθύς μου πόνος διά την γραμμήν και κοσμικήν αγάπην, δυστυχώς, του πατέρα μας κ. Αθηναγόρα. Όπως φαίνεται, αγάπησε μίαν άλλην γυναίκα μοντέρνα, που λέγεται Παπική Εκκλησία, διότι η Ορθόδοξος Μητέρα μας δεν του κάμνει καμμίαν εντύπωσι, επειδή είναι πολύ σεμνή. Αυτή η αγάπη, που ακούσθηκε από την Πόλι, βρήκε απήχησι σε πολλά παιδιά του, που την ζούν εις τας πόλεις. Άλλωστε αυτό είναι και το πνεύμα της εποχής μας: η οικογένεια να χάση το ιερό νόημά της από τέτοιου είδους αγάπες, που ως σκοπόν έχουν την διάλυσιν και όχι την ένωσιν.
Με μια τέτοια περίπου κοσμική αγάπη και ο Πατριάρχης μας φθάνει στη Ρώμη. Ενώ θα έπρεπε να δείξη αγάπη πρώτα σε μας τα παιδιά του και στη Μητέρα μας Εκκλησία, αυτός, δυστυχώς, έστειλε την αγάπη του πολύ μακριά. Το αποτέλεσμα ήταν να αναπαύση μεν όλα τα κοσμικά παιδιά, που αγαπούν τον κόσμον και έχουν την κοσμικήν αυτήν αγάπην, να κατασκανδαλίση όμως όλους εμάς, τα τέκνα της Ορθοδοξίας, μικρά και μεγάλα, που έχουν φόβο Θεού.
Μετά λύπης μου, από όσους φιλενωτικούς έχω γνωρίσει, δεν είδα να έχουν ούτε ψίχα πνευματική ούτε φλοιό. Ξέρουν, όμως, να ομιλούν για αγάπη και ενότητα, ενώ οι ίδιοι δεν είναι ενωμένοι με τον Θεόν, διότι δεν Τον έχουν αγαπήσει.
Θα ήθελα να παρακαλέσω θερμά όλους τους φιλενωτικούς αδελφούς μας: Επειδή το θέμα της ενώσεως των Εκκλησιών είναι κάτι το πνευματικόν και ανάγκην έχουμε πνευματικής αγάπης, ας το αφήσουμε σε αυτούς που αγαπήσανε πολύ τον Θεόν και είναι θεολόγοι, σαν τους Πατέρας της Εκκλησίας – και όχι νομολόγοι – που προσφέρανε και προσφέρουν ολόκληρο τον εαυτό τους εις την διακονίαν της Εκκλησίας (αντί μεγάλης λαμπάδας), τους οποίους άναψε το πυρ της αγάπης του Θεού και όχι ο αναπτήρας του νεωκόρου. Ας γνωρίζωμεν ότι δεν υπάρχουν μόνον φυσικοί νόμοι, αλλά και πνευματικοί. Επομένως, η μέλλουσα οργή του Θεού δεν μπορεί να αντιμετωπισθή με συνεταιρισμόν αμαρτωλών (διότι διπλήν οργήν θα λάβωμεν), αλλά με μετάνοιαν και τήρησιν των εντολών του Κυρίου.
Επίσης, ας γνωρίσωμεν καλά ότι η Ορθόδοξος Εκκλησία μας δεν έχει καμμίαν έλλειψιν. Η μόνη έλλειψις, που παρουσιάζεται, είναι η έλλειψις σοβαρών Ιεραρχών και Ποιμένων με πατερικές αρχές. Είναι ολίγοι οι εκλεκτοί. Όμως, δεν είναι ανησυχητικόν. Η Εκκλησία είναι Εκκλησία του Χριστού και Αυτός την κυβερνάει. Δεν είναι Ναός, που χτίζεται με πέτρες, άμμο και ασβέστη από ευσεβείς και καταστρέφεται με φωτιά βαρβάρων, αλλά είναι ο ίδιος ο Χριστός. «Καί ο πεσών επί τον λίθον τούτον συνθλασθήσεται, εφ᾽ ον δ᾽ αν πέση, λικμήσει αυτόν» (Ματθ. 21,44). Ο Κύριος, όταν θα πρέπη, θα παρουσιάση τους Μάρκους τους Ευγενικούς και τους Γρηγόριους Παλαμάδες, διά να συγκεντρώσουν όλα τα κατασκανδαλισμένα αδέλφια μας, διά να ομολογήσουν την Ορθόδοξον Πίστιν, να στερεώσουν την Παράδοσιν και να δώσουν χαράν μεγάλην εις την Μητέρα μας.
Εις τους καιρούς μας βλέπομεν ότι πολλά πιστά τέκνα της Εκκλησίας μας, μοναχοί και λαικοί, έχουν δυστυχώς, αποσχισθή από αυτήν, εξ αιτίας των φιλενωτικών. Έχω την γνώμην ότι δεν είναι καθόλου καλόν να αποχωριζώμεθα από την Εκκλησίαν κάθε φορά που θα πταίη ο Πατριάρχης. Αλλά από μέσα, κοντά στην Μητέρα Εκκλησία έχει καθήκον και υποχρέωσι ο καθένας ν᾽ αγωνίζεται με τον τρόπον του. Το να διακόψη το μνημόσυνον του Πατριάρχου, να αποσχισθή και να δημιουργήση ιδικήν του Εκκλησίαν και να εξακολουθή να ομιλή υβρίζοντας τον Πατριάρχη, αυτό, νομίζω, είναι παράλογον.
Εάν διά την α ή την β λοξοδρόμησι των κατά καιρούς Πατριαρχών χωριζώμεθα και κάνωμε δικές μας Εκκλησίες – Θεός φυλάξει! – θα ξεπεράσωμε και τους Προτεστάντες ακόμη. Εύκολα χωρίζει κανείς και δύσκολα επιστρέφει. Δυστυχώς, έχουμε πολλές «εκκλησίες» στην εποχή μας. Δημιουργήθηκαν είτε από μεγάλες ομάδες ή και από ένα άτομο ακόμη. Επειδή συνέβη στο καλύβι των (ομιλώ διά τα εν Αγίω Όρει συμβαίνοντα) να υπάρχη και ναός, ενόμισαν ότι μπορούν να κάνουν δική τους ανεξάρτητη Εκκλησία. Εάν οι φιλενωτικοί δίνουν το πρώτο πλήγμα στην Εκκλησία, αυτοί, οι ανωτέρω, δίνουν το δεύτερο. Ας ευχηθούμε να δώση ο Θεός τον φωτισμόν Του σε όλους μας και εις τον Πατριάρχην μας κ. Αθηναγόραν, διά να γίνη πρώτον η ένωσις αυτών των «εκκλησιών», να πραγματοποιηθή η γαλήνη ανάμεσα στο σκανδαλισμένο ορθόδοξο πλήρωμα, η ειρήνη και η αγάπη μεταξύ των Ορθοδόξων Ανατολικών Εκκλησιών και κατόπιν ας γίνη σκέψις διά την ένωσιν μετά των άλλων «Ομολογιών», εάν και εφ᾽ όσον ειλικρινώς επιθυμούν να ασπασθούν το Ορθόδοξον Δόγμα.
Θα ήθελα ακόμη να ειπώ ότι υπάρχει και μία τρίτη μερίδα μέσα εις την Εκκλησίαν μας. Είναι εκείνοι οι αδελφοί, που παραμένουν πιστά τέκνα Αυτής, δεν έχουν όμως συμφωνίαν πνευματικήν αναμεταξύ τους. Ασχολούνται με την κριτικήν ο ένας του άλλου και όχι διά το γενικώτερον καλόν του αγώνος. Παρακολουθεί δε ο ένας τον άλλον (περισσότερον από τον εαυτό του) εις το τι θα ειπή ή τι θα γράψη, διά να τον κτυπήση κατόπιν αλύπητα.
Ενώ ο ίδιος αν έλεγε ή έγραφε το ίδιο πράγμα, θα το υπεστήριζε και με πολλές μάλιστα μαρτυρίες της Αγίας Γραφής και των Πατέρων. Το κακό που γίνεται είναι μεγάλο, διότι αφ᾽ ενός μεν αδικεί τον πλησίον του, αφ᾽ ετέρου δε και τον γκρεμίζει μπροστά στα μάτια των άλλων πιστών. Πολλές φορές σπέρνει και την απιστία στις ψυχές των αδυνάτων, διότι τους σκανδαλίζει. Δυστυχώς, μερικοί από εμάς έχουμε παράλογες απαιτήσεις από τους άλλους. Θέλουμε οι άλλοι να έχουν τον ίδιο με εμάς πνευματικόν χαρακτήρα. Όταν κάποιος άλλος δεν συμφωνή με τον χαρακτήρα μας, δηλαδή είναι ολίγον επιεικής ή ολίγον οξύς, αμέσως βγάζουμε το συμπέρασμα ότι δεν είναι πνευματικός άνθρωπος. Όλοι χρειάζονται εις την Εκκλησίαν. Όλοι οι Πατέρες προσέφεραν τας υπηρεσίας των εις Αυτήν. Καί οι ήπιοι χαρακτήρες και οι αυστηροί. Όπως διά το σώμα του ανθρώπου είναι απαραίτητα και τα γλυκά και τα ξυνά και τα πικρά ακόμη ραδίκια (το καθένα έχει τις δικές του ουσίες και βιταμίνες), έτσι και διά το Σώμα της Εκκλησίας. Όλοι είναι απαραίτητοι. Ο ένας συμπληρώνει τον πνευματικό χαρακτήρα του άλλου και όλοι είμεθα υποχρεωμένοι να ανεχώμεθα όχι μόνον τον πνευματικό του χαρακτήρα, αλλά ακόμη και τις αδυναμίες, που έχει σαν άνθρωπος.
Καί πάλιν έρχομαι να ζητήσω ειλικρινώς συγγνώμην από όλους, διότι ετόλμησα να γράψω. Εγώ είμαι ένας απλός μοναχός και το έργον μου είναι να προσπαθώ, όσο μπορώ, να απεκδύωμαι τον παλαιόν άνθρωπον και να βοηθώ τους άλλους και την Εκκλησίαν, μέσω του Θεού διά της προσευχής. Αλλ᾽ επειδή έφθασαν μέχρι το ερημητήριό μου θλιβερές ειδήσεις διά την Αγίαν Ορθοδοξίαν μας, επόνεσα πολύ και εθεώρησα καλό να γράψω αυτά που ένοιωθα.
Ας ευχηθούμε όλοι να δώση ο Θεός την χάριν Του και ο καθένας μας ας βοηθήση με τον τρόπον του διά την δόξαν της Εκκλησίας μας.
Με πολύν σεβασμόν προς όλους Παίσιος μοναχός
Ας έχουμε την ευχή του αγίου Γέροντος και ας ακολουθούμε τις άγιες νουθεσίες του για να ευαρεστήσουμε τον Κύριόν μας Ιησού Χριστό και να σωθεί η ψυχή μας.
