Tου Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καστορίας κ.κ. Σεραφείμ
Για να μιλήσει κανείς για την παρουσία του Αγίου Πνεύματος, απαιτείται, κατά την έκφραση του Μεγάλου Βασιλείου, να διαθέτει καθαρότητα ψυχής και συγχρόνως να στολίζεται με την υψοποιό ταπείνωση. Και όπως το περιστέρι δεν κάθεται ποτέ σε τόπους που είναι ακάθαρτοι και αποπνέουν δυσοσμία, έτσι και το Πανάγιο Πνεύμα δεν βρίσκεται σε καρδιές που δεν διαθέτουν την καθαρότητα και την ταπείνωση. Και επειδή “ουδείς καθαρός από ρύπου”, έστω κι αν η ζωή του είναι μία ημέρα, γι’ αυτό και καταφεύγουμε στα καθαρότατα δοχεία του Παναγίου Πνεύματος, που είναι οι θεοφόροι Πατέρες της Εκκλησίας, προκειμένου να αντλήσουμε λόγο περί του Αγίου Πνεύματος.
Στον περίφημο κανόνα της μεγάλης εορτής της Πεντηκοστής και μάλιστα στον ιαμβικό, ο θεοφόρος Ιωάννης ο Δαμασκηνός στο δεύτερο τροπάριο ψάλλει τα εξής χαρακτηριστικά :
“Όρος βεβηκώς, ατρεκέστατος Λόγος,
Γαληνόμορφον εκτελεί τήν καρδίαν.
Έργον γάρ εκπεράνας, εύφρανε φίλους,
Πνοή βιαία, καί πυρός γλωττήμασι,
Νείμας τό Πνεύμα Χριστός, ως υπέσχετο.”
Δηλαδή: “Ο Χριστός που έδωσε τον ακριβή και αληθέστατο ορισμό περί του Θεού γαληνεύει την καρδιά.Γιατί αφού τέλειωσε το (επίγειο) έργο Του, χαροποίησε τους αγαπημένους Του με το που τους μοίρασε, όπως υποσχέθηκε, το Πνεύμα το Άγιο με τη μορφή βιαίας πνοής και πυρίνων γλωσσών. ” (Ανθούσης Μοναχής, Εορτοδρόμιον, τομ. Η΄, εκδ. Ι.Μ.Ευαγγελισμού Μητρός Ηγαπημένου Πάτμου, Αθήνα 1995, σελ. 125).
Α. Γαληνόμορφον εκτελεί την καρδίαν
Ανάμεσα στα χαρακτηριστικά γνωρίσματα (τα οποία δεν είναι τίποτα άλλο παρά οι ενέργειες του Αγίου Πνεύματος οι οποίες φτάνουν σε εμάς τους χοϊκούς ανθρώπους) που αποδίδει ο θεοφόρος Νείλος της Δαμασκού στο τρίτο πρόσωπο της Παναγίας Τριάδος, δηλαδή στο Άγιο Πνεύμα, είναι η γαλήνη και η ευφροσύνη. Και αυτές οι ενέργειες κατά τον Μέγα Βασίλειο : “είναι άρρητοι μεν δια το μέγεθος, ανεξερίθμητοι δε δια το πλήθος”. Έτσι το Άγιο Πνεύμα “γαληνόμορφον εκτελεί την καρδίαν”, dηλαδή, έκανε τις καρδιές των Αγίων Αποστόλων, γαλήνιες, ιλαρές και ειρηνικές.
Ερμηνεύει δε ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, ότι οι καρδιές των Αποστόλων δεν είχαν τέλεια ειρήνη και αταραξία, αλλά ήταν κάτω από τον μανδύα των λογισμών και των αμφιβολιών γύρω από το πρόσωπο του Χριστού.
Ο θεατής της δόξης της Μεταμορφώσεως, ο Απόστολος Πέτρος, “μικρόν πριν από το πάθος” τον αρνείται τρις και μάλιστα μπροστά σε μία παιδίσκη και όχι θρασεία, κατά την έκφραση του ιερού Χρυσοστόμου. Γι’ αυτό και μετά την Ανάσταση, “το τριτό της ερωτήσεως «Πέτρε φιλείς με;», το τριτό της αρνήσεως ο Χριστός διορθώσατο”. Οι υιοί Ζεβεδαίου ζητούν να καθίσουν είς εκ δεξιών και είς εξ ευωνύμων. Το πλήθος των μαθητών μετά τα γεγονότα των παθημάτων και της Σταυρώσεως σκορπίζονται. Μάλιστα και την ημέρα της Πεντηκοστής είναι φοβισμένοι και κλεισμένοι στο υπερώο της Σιών.
Με την παρουσία όμως του Αγίου Πνεύματος, οι καρδιές τους ειρήνευσαν. Στερεώθηκαν οι λογισμοί τους. Η καρδιά τους έγινε πραεία, ειρηνική και γαληνόμορφος, όπως η θάλασσα τον καιρό της γαλήνης. Γι’ αυτό, όταν στην παγκόσμια σύναξη που βρέθηκαν άνθρωποι από όλη την οικουμένη και η πνοή του Παρακλήτου τους έφερε μπροστά στους τρομαγμένους μαθητές του Χριστού, όταν ο Απόστολος Πέτρος τώρα με ανδρεία και πόνο τους θυμίζει ποιοι ήταν και που έφτασαν και τι έκαναν στον Σωτήρα Χριστό, τότε τους υποβάλλουν και το ερώτημα : “Τι ποιήσωμεν;”
Δεν είναι αυτό μια ενέργεια του Παναγίου Πνεύματος;
Και συνεχίζει την ερμηνεία του ο θεοφώτιστος Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης : “Όπως η θάλασσα τον καιρό της γαλήνης δέχεται τις ακτίνες του ηλίου και αντανακλά αυτές τις ακτίνες, έτσι και οι καρδιές των Αποστόλων, φανέρωναν αυτήν την παρουσία του Αγίου Πνεύματος”. Αυτήν την αλήθεια μας υπενθυμίζει πρωτίστως και ο θαυμαστός φωστήρας της Καισαρείας, Μέγας Βασίλειος. Όπως τα σώματα των ανθρώπων, όταν πέσει επάνω τους μία ακτίνα του ηλίου, γίνονται διαφανή και περιλαμπή, έτσι και οι πνευματοφόρες ψυχές ελλαμφθείσες από το Άγιο Πνεύμα, μεταδίδουν και σε άλλους αυτήν την παρουσία του Ζωοποιού Πνεύματος (Μ. Βασιλείου, ΕΠΕ 10,338-340).
Πόση ειρήνη και γαλήνη δεν σκορπούν οι Άγιοι της Εκκλησίας μας; Πόση παρηγοριά και ελπίδα δεν έδιναν στους κουρασμένους ανθρώπους τα πρόσωπα του Αγίου Πορφυρίου του Καυσοκαλυβίτου, του Γέροντος Παϊσίου, του Σωφρονίου του Έσσεξ, του Ιωσήφ του Ησυχαστού, του Εφραίμ του Κατουνακιώτου, του γέροντος Ιακώβου της Ευβοίας, της Οσίας Σοφίας από το μοναστήρι της Κλεισούρας;
Να γιατί σήμερα ζητάμε τέτοια πνευματέμφορα πρόσωπα.
Να γιατί ο κόσμος μας έχει ανάγκη από τέτοιους θεουμένους ανθρώπους.
Να γιατί βρισκόμαστε σε λάθος δρόμο.
Γιατί απλούστατα σταθήκαμε μόνο στον “πολιτισμό” μας και στην λογική μας και δεν θελήσαμε ποτέ στην ζωή μας να δεχτούμε αυτήν την παρουσία του Αγίου Πνεύματος.
Β. Γαληνόμορφον εκτελεί την καρδίαν
Αντίθετο της γαλήνης είναι η ταραχή. Είναι η διαφορά του αγαθού πνεύματος από το κακό πνεύμα που είναι ο διάβολος, θα μας πιστοποιήσουν οι θεοφόροι Πατέρες της Εκκλησίας. Το Άγιο Πνεύμα προξενεί αταραξία και αφοβία, ενώ η ενέργεια του αντικειμένου εχθρού προξενεί φόβο και ταραχή. Κάθε σύγχυση, θα μας διαβεβαιώσει από την δική του εμπειρία ο Άγιος Ισαάκ ο Σύρος, είναι όχημα δαιμονικό, και ακόμη: ό,τι έχει ο άνθρωπος, αυτό και μεταδίδει στους άλλους.
Έχεις, για παράδειγμα, ειρήνη; Μεταδίδεις ειρήνη.
Έχεις χαρά; Γεμίζεις τον άλλον από χαρά.
Διαθέτεις το ψεύδος; Κάνεις και τον άλλον συνένοχο του ψεύδους.
Έχεις ταραχή; Γίνεται και ο άλλος όχημα της ταραχής και της συγχύσεως, και άρα της δαιμονικής ενέργειας.
Γι’ αυτό και ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς θα μας τονίσει χαρακτηριστικά : “Το Πνεύμα το Άγιον ελθόν εις την ψυχήν του ανθρώπου, το χωρητικόν των χαρισμάτων δώρον, την των λογισμών ειρήνην, τα πρώτα χορηγεί” (ΕΠΕ 8,410).
Γ. Γαληνόμορφον εκτελεί την καρδίαν
Αυτή η γιορτή μας φανερώνει πόσο μακριά είμαστε από τον Θεό και πόσο πρέπει να βρεθούμε κοντά Του. Μας έχουν εξαπατήσει με αυτά τα οποία μας προσφέρουν καθημερινά. Έχουμε απατήσει εμείς οι ίδιοι τον εαυτό μας. Θέλουμε να τρεφόμαστε με τα ξυλοκέρατα τα οποία μας προσφέρει η αμαρτία. Θέλουμε να πίνουμε μολυσμένο νερό και όχι από τα διαυγή ρείθρα της χάριτος του Αγίου Πνεύματος. Είμαστε σαν ορθόδοξος λαός, ταπεινωμένοι, θλιμμένοι και αδικημένοι.
Χρειαζόμαστε ανύψωση και σωστό προσανατολισμό. Θέλουμε στην ζωή μας την βιαία πνοή του Ουρανού. Θα πρέπει να επιθυμούμε και να επιδιώκομε τις πύρινες γλώσσες της Θείας Παρουσίας.
Τότε μόνο θα φωτιστεί το σκότος μας, τότε ο νους μας θα μετοικήσει από τα φθαρτά και τα πρόσκαιρα στα αληθινά και τα αιώνια.
Τότε θα αποκτήσουμε γαλήνη και ευφροσύνη.
Τότε πραγματικά θα βρισκόμαστε μέσα στην χάρη του Θεού, γιατί θα έχουμε “εν εαυτώ ενιδυμμένον τον Παράκλητον”.
){kind=link}