Αρχιμανδρίτου Θεοφίλου Λεμοντζή Δρ. Θ. – Για το ΒΗΜΑ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ
Εδώ και λίγο καιρό βιώνουμε δυστυχώς μια νέα έξαρση της πανδημίας του κορωνοϊού (covid-19) που ενέσκηψε στον πλανήτη μας κατά τους τελευταίους μήνες.
Όπως κατά τη διάρκεια του πρώτου κύματος, έτσι και τώρα, υπάρχει αναγκαστική απομόνωση στις κατοικίες μας αλλά και μια απαγόρευση, από την πλευρά της Πολιτείας συμμετοχής στη Θεία Λατρεία, που εκτιμούμε ότι υπερβαίνει το αναγκαίο μέτρο που απαιτείται για την αποτροπή του κινδύνου.
Ταυτόχρονα, η οικονομική ζωή του τόπου μας κατά ένα μεγάλο ποσοστό ανεστάλη, εμπορικά καταστήματα διέκοψαν τη λειτουργία τους έχοντας στον ορίζοντα ένα αβέβαιο μέλλον, πολλοί υπάλληλοι και εργαζόμενοι σταμάτησαν να εργάζονται λόγω ανωτέρας βίας και τα παιδιά μας, το μέλλον αυτού του τόπου, διδάσκονται εξ αποστάσεως τα σχολικά τους μαθήματα στερούμενα τη ζωντανή επαφή με τους δασκάλους και τους συμμαθητές τους. Η ψυχική μας υγεία, λόγω της απαγόρευσης των κοινωνικών επαφών, πολλές φορές κλονίζεται. Και όλα αυτά τα υπομένουμε τόσο χάριν της υγείας των συνανθρώπων μας όσο και χάριν την δικής μας σωματικής υγείας.
Το πρόβλημα που βιώνουμε σήμερα δοκιμάζει όλη την ανθρωπότητα ανασύροντας τους χειρότερους φόβους της και μας καλεί να ιχνηλατήσουμε τα βήματα των Αγίων μας και των Πατέρων της Εκκλησίας μας για να προσδιορίσουμε τη συμπεριφορά μας. Οι Πατέρες μας διδάσκουν ότι τελικά το πρωτεύον ζήτημα δεν είναι το να εξηγήσουμε και να αναζητήσουμε τις αιτίες των δοκιμασιών αλλά να τις υπομείνουμε με πίστη και ελπίδα προς τον Κύριο: «τῇ γὰρ ἐλπίδι ἐσώθημεν· ἐλπὶς δὲ βλεπομένη οὐκ ἔστιν ἐλπίς· ὃ γὰρ βλέπει τις, τί καὶ ἐλπίζει; εἰ δὲ ὃ οὐ βλέπομεν ἐλπίζομεν, δι᾿ ὑπομονῆς ἀπεκδεχόμεθα» (Ρωμ. 8, 24-25). Άλλωστε η ζωή του ανθρώπου στον κόσμο είναι διαρκής δοκιμασία όπως μας διδάσκει η βιβλική ιστορία του Ιώβ. «Ας μη λησμονούμε όμως εκείνον πού έλεγε προς τον Κύριον: “Πόσες θλίψεις μου έδειξες! Θλίψεις πολλές και κακές! Δεν με εγκατέλειψες όμως, αλλά με επισκέφθηκες με στοργή και με εζωογόνησες και με ανύψωσες και πάλι μετά την πτώση μου από τα βάθη της γης όπου είχα πέσει” (Ψαλμ. ο΄, 20)», μας προτρέπει ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος.
Ο αιώνιος και θεόπνευστος λόγος του Ευαγγελίου μας καλεί να κάνουμε υπομονή: «ἐν τῇ ὑπομονῇ ὑμῶν κτήσασθε τὰς ψυχὰς ὑμῶν» (Λουκ,21,19). Σύμφωνα με τον Ψαλμωδό «ὑπόμεινον τὸν Κύριον· ἀνδρίζου, καὶ κραταιούσθω ἡ καρδία σου, καὶ ὑπόμεινον τὸν Κύριον» (Ψαλ. 26,14). Δεν πρέπει δηλαδή η καρδιά μας να χάνει το θάρρος της, πρέπει να περιμένουμε διαρκώς την βοήθεια του Κυρίου. Εάν μελετήσουμε την ιερή ιστορία θα διαπιστώσουμε ότι η υπομονή ήταν ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά στοιχεία της ζωής των ανθρώπων του Θεού. Ο πάγκαλος Ιωσήφ υπέμεινε τη δουλεία και την ταπείνωση που υπέστη εξαιτίας του φθόνου των αδελφών του και ο Θεός τον εξύψωσε, ο προφήτης Ηλίας υπέμεινε τις διώξεις της ασεβούς Ιεζάβελ και ο Θεός τον εμεγάλυνε, ο προφήτης Ιωνάς υπέμεινε προσευχόμενος τον τριήμερο εγκλεισμό μέσα στο θαλάσσιο κήτος και ο Θεός τον διέσωσε, ο προφήτης Δανιήλ υπέμεινε τις συκοφαντίες των αρχόντων της Βαβυλώνος και έφραξε τα στόματα των λεόντων και οι τρεις Παίδες δια της υπομονής και της πίστης στο Θεό έσβεσαν τη δύναμη του πυρός εντός της καμίνου. Η αγία Άννα υπέμεινε τον ονειδισμό της ατεκνίας και ο Θεός την ελάμπρυνε αξιώνοντάς την να γεννήσει την αειπάρθενο Μαρία, την Θεοτόκο, δια της οποίας ήλθε στον κόσμο ο Υιός και Λόγος του Θεού, ο Ιησούς Χριστός.
Όταν εκείνη την εποχή, πριν την έλευση του Μεσσία, 2020 χρόνια πριν, οι πνευματικοί άνθρωποι δεν έβλεπαν κάποια αχτίδα φωτός και ελπίδας για να καλυτερεύσει ο κόσμος, για να ξεφύγει από την ηθική παρακμή και κατάπτωση και υπήρχε μια πλήρης απαισιοδοξία για το μέλλον του ανθρωπίνου γένους, τότε ακριβώς «ἦλθε τὸ πλήρωμα τοῦ χρόνου και ἐξαπέστειλεν ὁ Θεὸς τὸν Υἱὸν αὐτοῦ, γενόμενον ἐκ γυναικός, γενόμενον ὑπὸ νόμον, ἵνα τοὺς ὑπὸ νόμον ἐξαγοράσῃ, ἵνα τὴν υἱοθεσίαν ἀπολάβωμεν» (Γαλ.4,4-5). Με αυτόν τον τρόπο ενεργεί ο Θεός. Εκεί που νομίζουμε ότι όλα έχουν καταρρεύσει, εκεί που η απελπισία βαραίνει την καρδιά μας, εκεί που το κακό και ο θάνατος βασιλεύει στην ανθρωπότητα, εκεί που το φως δύει στην καρδιά μας τότε αίφνης φανερώνεται στον ουρανό της ψυχής μας το άστρο της Βηθλεέμ και μας οδηγεί μαζί με τους «ἀπὸ ἀνατολῶν» Μάγους στην αναζήτηση του τεχθέντος θείου βρέφους «λέγοντες· ποῦ ἐστιν ὁ τεχθεὶς βασιλεὺς τῶν ᾿Ιουδαίων;» (Ματθ,2,1-2). Ακριβώς τότε, όταν έχουμε φτάσει στο ναδίρ ως άτομα και ως κοινωνία, εκείνη τη στιγμή άγγελος Κυρίου μάς αποκαλύπτεται, όπως εκείνο το ευλογημένο βράδυ της γεννήσεως του Θεανθρώπου αποκαλύφθηκε στους απλούς ποιμένες τους οποίους «δόξα Κυρίου περιέλαμψεν» και μας λέγει: «μὴ φοβεῖσθε· ἰδοὺ γὰρ εὐαγγελίζομαι ὑμῖν χαρὰν μεγάλην, ἥτις ἔσται παντὶ τῷ λαῷ, ὅτι ἐτέχθη ὑμῖν σήμερον σωτήρ, ὅς ἐστι Χριστὸς Κύριος, ἐν πόλει Δαυΐδ» (Λουκ,2, 9-11).
Η βίωση αυτής της κατάστασης, ανάμεσα στη δική μας ανυπομονησία για τον τερματισμό της πανδημίας και του κάθε είδους κακού που υπάρχει γύρω μας και το σχέδιο του Θεού για την ανθρωπότητα που εκδιπλώνεται αθόρυβα, βρήκε την «τομωτέρα» ( σημαίνει κοφτερή) έκφρασή της στο λόγο του Χριστού προς τον άγιο Σιλουανό τον αθωνίτη: «Κράτει τον νουν σου εις τον Άδην, και μη απελπίζου». Ο λόγος αυτός μπορεί να προκαλέσει φόβο, φρίκη και πανικό, αλλά δεν πρέπει να μας συντρίβει. Αποτελεί τη θεμελιώδη αρχή της «εν Χριστώ» ζωής μας, όπως αναφέρει ο άγιος Σωφρόνιος του Έσσεξ. Οι λίγες αυτές λέξεις που φανέρωσε ο Κύριος στον Όσιο Σιλουανό, περικλείουν και οριοθετούν την οδό του ίδιου του Χριστού ο Οποίος «ἑαυτὸν ἐκένωσε μορφὴν δούλου λαβών, ἐν ὁμοιώματι ἀνθρώπων γενόμενος, καὶ σχήματι εὑρεθεὶς ὡς ἄνθρωπος ἐταπείνωσεν ἑαυτὸν γενόμενος ὑπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δὲ σταυροῦ» (Φιλ.2,7-8) και την οποία εβάδισαν άπαντες οι Άγιοι. Μιμούμενοι τη χορεία των Αγίων, των προφητών, των προπατόρων, των Μαρτύρων και των Οσίων καλούμαστε και εμείς να κάνουμε υπομονή αλλά και υπακοή στις επιταγές της Εκκλησίας ακόμη και αν έχουμε τις οποιεσδήποτε αμφιβολίες διότι οι Πατέρες μας διδάσκουν ότι εφόσον κάνουμε υπακοή, αυτή η υπακοή μας σκέπει και μας προστατεύει. Είναι χαρακτηριστικός και επίκαιρος ο λόγος αυτού του μεγάλου σύγχρονου αγίου μας, του αγίου Εφραίμ Κατουνιακιώτη ο οποίος με εμφαντικό τρόπο μας διδάσκει: «Πιστέψατέ μου, με πείρα σας μιλώ, με ειλικρίνεια σας λέω. Όποιος υποτακτικός φθάση στην τελειότητα της υπακοής, δεν φοβάται Θεό. Ούτε την Κρίση, ούτε τη Δευτέρα Παρουσία. Φοβάται μόνο το πνεύμα του Γέροντα να μη λύπηση. Ο Γέροντας είναι ο ορατός Θεός. Λύπησες τον Γέροντα, λύπησες τον Θεό. Ανέπαυσες τον Γέροντα, ανέπαυσες τον Θεό. Γι’ αυτό και οι Άγιοι Πατέρες ήξεραν τι έλεγαν: Υπακοή-ζωή, παρακοή-θάνατος. Δεν θέλει εδώ ούτε μεταλήψεις, ούτε αγώνες, ούτε φιλοξενίες, ούτε νοερές προσευχές. Όλα μπροστά στην υπακοή καταργούνται. Δέκα φορές την ήμερα να μεταλαμβάνεις, αν δεν κάνης υπακοή, προορίζεσαι για τηνκόλαση» (Βλ.www.pigizois.gr/pneumatikoi_logoi/ajia_ipakois.htm).
Η Εκκλησία μας ζητά να κάνουμε υπομονή, άχρι καιρού, μέχρι να τελειώσει αυτό το κακό συμπάσχοντες με τους αδελφούς μας που νοσηλεύονται στα νοσοκομεία και προσευχόμενοι για την ανάπαυση των αποθανόντων από την πανδημία. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, αποφεύγοντας το θόρυβο της εξωστρέφειας, καλούμαστε να ασκηθούμε στην απομόνωση μέσα στην οικία μας, εμβαθύνοντας στη μελέτη της Αγίας Γραφής, εντρυφώντας στην εργασία της νοεράς προσευχής μελετώντας το όνομα του Κυρίου συνεχώς και αδιαλείπτως: “Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με”. Είναι ευκαιρία να δείξουμε την αγάπη στους οικείους μας, να τους αφιερώσουμε χρόνο για να αφουγκραστούμε τα προβλήματά τους και να ευφρανθούμε τη συναναστροφή μαζί τους.
Το πρώτο κύμα της πανδημίας το βιώσαμε με ένα ιδιαίτερο οδυνηρό τρόπο καθώς συνέπεσε με τη μεγάλη εορτή της Χριστιανοσύνης, το Πάσχα. Στερηθήκαμε τη συμμετοχή στη Θεία Λατρεία. Ζήσαμε το φαινόμενο να μην μπορούμε να συμμετάσχουμε στις ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδος ώστε να βιώσουμε τα μεγάλα και σωτηριώδη γεγονότα, να ζήσουμε μαζί με τον Ιησού την αγωνία της υπερφυούς προσευχής στη Γεθσημανή, να τον συνοδεύσουμε στην οικία του Αρχιερέως Καϊάφα και στο Πραιτώριο, να αφουγκραστούμε τους λυγμούς μετανοίας του Πέτρου, να άρουμε τον Σταυρό μαζί με τον Σίμωνα τον Κυρηναίο, να μετανοήσουμε επάνω στον Γολγοθά μαζί με τον ευγνώμονα ληστή, να προσκυνήσουμε τον επί του Σταυρού θάνατο του Λυτρωτή μας, να συνοδεύσουμε τον νεκρό Ιησού μαζί με τον Ιωσήφ και τον Νικόδημο στον Πανάγιο Τάφο, να έλθουμε μαζί με τις Μυροφόρες στον κενό τάφο μύρα φέροντες ώστε να ακούσουμε τον άγγελο να λέγει «ἠγέρθη, οὐκ ἔστιν ὧδε» (Μαρκ. 16,6).
Ευχόμεθα και προσευχόμεθα προς τον Πανάγαθο Θεό να μην βιώσουμε τις ίδιες καταστάσεις και κατά τη διάρκεια της άλλης μεγάλης εορτής της Χριστιανοσύνης, των Χριστουγέννων, που αναμένουμε να ανατείλει εντός ολίγων ημερών και να δοθεί σε όλους μας η ευκαιρία και η δυνατότητα μετά των αγραυλούντων ποιμένων να «διέλθωμεν ἕως Βηθλεὲμ…δοξάζοντες καὶ αἰνοῦντες τὸν Θεὸν» (Λουκ.2,15-20), να πορευθούμε μετά των Μάγων για να προσκυνήσουμε τον τεχθέντα Βασιλέα προσφέροντας ως δώρα στο νεογέννητο Χριστό την καρδιά μας, την ψυχή μας, την θέλησή μας να ακολουθήσουμε τις εντολές Του, και μετά των αγίων αγγέλων να αξιωθούμε να ψάλλουμε τον ουράνιο ύμνο «Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ καὶ ἐπὶ γῆς εἰρήνη, ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία» (Λουκ.2,14).
