Το ιστορικό κήρυγμα του Αρχιεπισκόπου Μελετίου το 1912 για τους Ελληνες

του Μητροπολίτου Καισαριανής, Βύρωνος και Υμηττού Δανιήλ
(από το ένθετο της Δημοκρατίας για την Ορθοδοξία)

Δημοσιεύουμε ένα απόσπασμα από το εμπνευσμένο κήρυγμα του τότε μητροπολίτου Κιτίου (Λάρνακα της Κύπρου) και μετέπειτα Αρχιεπισκόπου Αθηνών, Οικουμενικού Πατριάρχου και Πατριάρχου Αλεξανδρείας Μελετίου Μεταξάκη που εκφωνήθηκε στον Ιερό Ναό του Αγίου Μηνά Θεσσαλονίκης την Κυριακή 4 Νοεμβρίου 1912, λίγες ημέρες μετά την απελευθέρωση της πόλεως, παρουσία της Βασιλίσσης Ολγας και των πολιτικών και στρατιωτικών αρχών της πόλεως, με το οποίο καλεί όλους τους Ελληνες να αχθούν στο ύψος της «ηθικής ελευθερίας» και του μεγαλείου του πνευματικού πολιτισμού τους και να αντιμετωπίσουν και τους μη Ελληνες πολίτες της Ελλάδας ως αδελφούς, αδιακρίτως φυλής ή θρησκεύματος.
Το απόσπασμα αυτό αποδεικνύει το μεγαλείο της χριστιανικής Ελλάδας, που δοξάσθηκε απελευθερώνοντας τη Μακεδονία και θα δοξασθεί ακόμη περισσότερο με την αδελφική συμπεριφορά των φυσικών τέκνων της Ελλάδας (δηλαδή των Ελλήνων εκ γένους) προς τα υιοθετηθέντα τέκνα της Ελλάδας (προς όσους ζουν στην ευλογημένη πατρίδα μας και δεν γεννήθηκαν από Ελληνες γονείς).

Ο πεπνυμένος Ιεράρχης είπε:

«Αλλά ακριβώς διότι ηλεήθημεν υπό του Κυρίου πρέπει του λοιπού να βαδίσωμεν την οδόν των εντολών αυτού. Εις ελευθερίαν κληθέντες οφείλομεν του λοιπού να ζήσωμεν ως ελεύθεροι. Μετά της πολιτικής ελευθερίας, ην έδωκεν εις ημάς ο θρίαμβος των ελληνικών όπλων, πρέπει να αποκτήσωμεν και την ηθικήν ελευθερίαν, ήτις είναι έργον ιδικόν μας.

Ελεύθερος δεν δύναται να ονομασθή ο άνθρωπος όστις δουλεύει εις τας κακάς της καρδίας αυτού κλίσεις, όσην και αν έχη εξωτερικήν ελευθερίαν, ουδέ ο μισών και ο αποστρεφόμενος τον αδελφόν αυτού. Πάντες δ’ οι πολίται της Νέας Ελλάδος είναι αδελφοί προς αλλήλους καλούμενοι πάντες να ζήσωσι εν ισότητι δικαιωμάτων και καθηκόντων ως ελεύθεροι πολίται ελευθέρου κράτους, αδιακρίτως φυλής ή θρησκεύματος. Η δόξα της και νυν δεδοξασμένης Ελλάδος θα είναι τόσον μεγαλυτέρα όσον αδελφικωτέρα και συμπαθεστέρα θα είναι η συμπεριφορά των φυσικών αυτής τέκνων προς τα υιοθετηθέντα, τους Τούρκους, τους Ισραηλίτας, τους Βούλγαρους, τους Σέρβους και εις τινας άλλους, μη Ελληνες μεν το γένος, υπηκόους όμως του βασιλέως των Ελλήνων».

(«Υπόδουλοι Ελευθερωταί Αδελφών Αλυτρώτων» του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών. Πηγές και Μελέτες της Κυπριακής Ιστορίας, Λευκωσία 1999, σελ. 178-179).

Σχολιάζει ο επιμελητής των ντοκουμέντων (επιστολών, πολεμικών ημερολογίων και ανταποκρίσεων Κυπρίων Εθελοντών από την Ηπειρο και τη Μακεδονία του 1912-1913) Πέτρος Παπαπολυβίου:

«Είναι προφανές το ειδικό πολιτικό βάρος των λόγων του Μεταξάκη, ο οποίος αντιπροσώπευε τον αλύτρωτο Ελληνισμό και χρησιμοποιήθηκε με άλλους Κύπριους πολιτευτές ως οι καταλληλότεροι προωθητές της ανάγκης για πλήρη ισονομία στους πολίτες των Νέων Χωρών».
Το κήρυγμα του Μεταξάκη δημοσιεύθηκε στο Περιοδικό «Εκκλησιαστικός Κήρυξ», έτος Β, τεύχος ΜΒ, 30.11.1912, σελ. 583-587 ως αναδημοσίευση από τις εφημερίδες της Θεσσαλονίκης.

Αποδεικνύεται από αυτό το απόσπασμα ότι η Εκκλησία του Χριστού καλλιέργησε την αλληλεγγύη και την αλληλοκατανόηση, τη συμπάθεια και την ευσπλαχνία προς τον πλησίον, οίος κι αν είναι, απορρίπτοντας τον ρατσισμό και την ξενοφοβία, εμπνέοντας στα μέλη της και, το μεγαλειωδέστερο, να ευεργετούν αδιακρίτως ακόμη και τους εχθρούς τους.

Πολιτικές ιδεολογίες, φιλοσοφικές αρχές, οικονομικά μοντέλα και προγράμματα παλαιότερα και σύγχρονα υπολείπονται της ευαγγελικής διδασκαλίας.