(Χρυσοστομική ομιλία*)
1. Παρακαλώ, αδελφοί χριστιανοί, να ακούτε με ενδιαφέρον τα ιερά κηρύγματα, γιατί δεν είναι δικά μου, αλλά των αγίων Πατέρων μας. Η τακτική που θέλω να ακολουθώ είναι να διαβάζω μία πατερική ομιλία και μετά να την πλάθω με απλά λόγια και να σας την προσφέρω.
Σήμερα θα σας προσφέρω μία ομιλία του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, που επιγράφεται «Κατήχησις ΙΒ´». Είναι ομιλία που έγινε την Μ. Τεσσαρακοστή, γιατί την περίοδο αυτή γινόταν η προετοιμασία των κατηχουμένων για το βάπτισμά τους την νύκτα του Μ. Σαββάτου. Βαπτίζονταν σε μεγάλη ηλικία τότε. Κατηχούνταν πρώτα, διδάσκονταν πρώτα, και έπειτα βαπτίζονταν. Και σαν χριστιανοί έπειτα αυτοί ήταν καλά καταρτισμένοι, γνώρισαν την πίστη τους, επειδή κατηχούνταν πρώτα.
2. Η ομιλία του αγίου Χρυσοστόμου που θα σας παρουσιάσω, αδελφοί χριστιανοί, έγινε δύο μέρες πριν από το βάπτισμα των Κατηχουμένων, γι᾽ αυτό και είναι πιο θερμός ο ομιλητής και τους λέει πολύ σπουδαία πράγματα. Τους λέει ότι μετά δύο ημέρες θα έλθει ο Νυμφίος Χριστός για να νυμφευθεί με την νύμφη ψυχή τους. Θέλει να πεί με αυτό που λέει ο άγιος πατέρας ότι με το βάπτισμα αποκτούμε μία στενή συγγένεια με τον Χριστό, αποκτούμε συζυγία. Εκείνος Νυμφίος και εμείς η νύμφη. Αλλά πρέπει να σταθούμε και να θαυμάσουμε εδώ, μαζί με τον Χρυσόστομο, τι καλό είδε σ᾽ αυτή την ψυχή μας ο Χριστός και θέλει να την κάνει νύμφη Του; Και όχι απλώς θέλει να νυμφευθεί τις ψυχές των ανθρώπων, αλλά και να πάθει γι᾽ αυτές, να χύσει το Αίμα Του γι᾽ αυτές. «Κανείς – λέει ο Χρυσόστομος – κανείς νυμφίος δεν θυσιάστηκε για την νύμφη του. Κανείς ερωτευμένος, όσο μανιώδη έρωτα και αν έχει, δεν καίεται με τόση αγάπη στην γυναίκα που αγαπά, με όση ο Θεός για την σωτηρία των ψυχών μας».
Ο Χριστός είπε: «Και αν παραστεί ανάγκη να εμπτυσθώ ή να ραπισθώ ή σ᾽ αυτό να ανεβώ τον σταυρό, δεν θα αρνηθώ να σταυρωθώ, για να πάρω την νύμφη»! Και έπαθε ο Χριστός, χριστιανοί μου, το φρικτό σταυρικό Του θάνατο για την νύμφη την ψυχή μας, όχι γιατί θαύμασε την ομορφιά της, γιατί δεν υπήρχε πιο άσχημο και πιο αηδές – λέει ο Χρυσόστομος – από την ψυχή του ανθρώπου, έτσι όπως είχε καταντήσει με τα αμαρτήματά της. Εμείς οι χριστιανοί, λέγει καθαρά ο Απόστολος Παύλος, προτού να γίνουμε χριστιανοί, «ήμασταν δούλοι σε διάφορες επιθυμίες και ηδονές, ζούσαμε με κακία και με φθόνο, ήμασταν άνθρωποι του μίσους, μισούσαμε ο ένας τον άλλο» (Προς Τιτ. 3,3)
3. Σε τέτοια κακομορφία βρισκόταν η ψυχή μας. Ήταν γυμνή! Αλλά με το βάπτισμά μας ο Χριστός την έντυσε και έγινε ωραία. Ο Χριστός έγινε το ρούχο της! Έτσι λέει ο απόστολος Παύλος, ότι όσοι βαπτίστηκαν στο όνομα του Χριστού φόρεσαν τον Χριστό: «Όσοι εις Χριστόν εβαπτίσθητε, Χριστόν ενεδύσασθε» (Γαλ. 3,27)! Αυτό το ένδυμα είδε ο Δαυίδ από παλαιά με τα προφητητικά του μάτια, όταν έλεγε «εν ιματισμώ διαχρύσω περιβεβλημένη και πεποικιλμένη» (Ψαλμ. 44,10). Όλα τα παραπάνω τα λέει ο Αποστόλος Παύλος στην προς Εφεσίους επιστολή του όταν τους γράφει: «Ο Χριστός αγάπησε την Εκκλησία και θυσιάστηκε γι᾽ αυτήν, για να την αγιάσει, αφού την εκαθάρισε με το λουτρό του ύδατος (δηλαδή, με το βάπτισμα) συνοδευόμενο με τον λόγο (δηλαδή, με την επίκληση της Αγίας Τριάδος), για να την παρουσιάση στον εαυτό Του ως νύμφη ένδοξη, χωρίς να έχει κηλίδα ή στίγμα ή κάτι όμοιο, αλλά να είναι αγία και άμεμπτη» (Εφεσ. 5,25-27).
4. Όσοι βαπτιστήκαμε, λέει στην συνέχεια ο Χρυσόστομος, λεγόμαστε «πιστοί». Γιατί λεγόμαστε έτσι; Λεγόμαστε έτσι, απαντά ο ίδιος, γιατί μας έχουν εμπιστευθεί πράγματα, τα οποία δεν μπορούν να δούν τα σωματικά μας μάτια, αλλά ούτε και η διάνοια του ανθρώπου να κατανοήσει. Τα δεχόμαστε μόνο με την πίστη. Για παράδειγμα: Στο βάπτισμα τα μάτια μας βλέπουν νερό, αλλά τα μάτια της πίστης μας βλέπουν την Χάρη του Αγίου Πνεύματος. Τα μάτια του σώματος βλέπουν το σώμα να βαπτίζεται, τα δε μάτια της ψυχής βλέπουν να θάπτεται στο νερό της κολυμβήθρας ο παλαιός αμαρτωλός άνθρωπος. Τα σωματικά μάτια βλέπουν το σώμα να λούζεται, αλλά της πίστης τα μάτια βλέπουν την ψυχή να καθαρίζεται και να λάμπει. Τα μάτια του σώματος στο βάπτισμα βλέπουν τον ιερέα να βάζει το δεξί του χέρι και να εγγίζει το κεφάλι του νεοφωτίστου. Με την πίστη όμως ο πιστός γίνεται θεόπτης. Γιατί δεν είναι άνθρωπος αυτός που βαπτίζει. Βαπτίζει ο μονογενής Υιός του Θεού. Και αυτό που έγινε στον Ιησού Χριστό, γίνεται και στο δικό μας βάπτισμα. Στο βάπτισμα του Χριστού φαινόταν ότι ο Ιωάννης βαπτίζει τον Ιησού Χριστό στα ρείθρα του Ιορδάνου, γιατί αυτός έθεσε την χείρα του στην κεφαλή του Χριστού. Όμως άνοιξαν οι ουρανοί και το Άγιο Πνεύμα ήλθε με μορφή περιστεράς πάνω στον Χριστό και από ψηλά ακούστηκε η φωνή του Πατρός «Ούτός εστιν ο Υιός μου ο αγαπητός» (Ματθ. 3,16.17). Έτσι, λοιπόν, και στο δικό μας βάπτισμα: Δεν μας βαπτίζει άνθρωπος, αλλά ο Ίδιος ο Θεός, ο Ιησούς Χριστός.Γι᾽ αυτό και έλεγε ο Ιωάννης: «Μετά από μένα έρχεται ο ισχυρότερός μου, του οποίου δεν είμαι άξιος να λύσω το λουρί των υποδημάτων του· αυτός θα σας βαπτίσει με Πνεύμα Άγιο και με φωτιά» (Λουκ. 3,16. Ιωάν. 1,27). Γι᾽ αυτό και ο ιερεύς όταν βαπτίζει δεν λέει, «βαπτίζω τον τάδε». αλλά λέει, «βαπτίζεται ο τάδε εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος», δεικνύοντας έτσι ότι δεν είναι εκείνος που βαπτίζει, αλλά ο Πατέρας και ο Υιός και το Πνεύμα το Άγιο, που τα ονόματά τους επικαλείται.
[irp posts=”338921″ name=”Μητροπολίτης Γόρτυνος: Περί προσευχής”]
5. Θα έλθει η ώρα που οι κατηχούμενοι θα οδηγηθούν στο άγιο Βάπτισμα. Την ώρα αυτή την θυμάται ο Χρυσόστομος και δακρύζει. «Πικρά αναστενάζει», λέγει, και «ταράσσεται». Γιατί θυμάται ότι και αυτός πέρασε από την ιερή αυτή τελετή και έλαβε την καθαρότητα με το ιερό βάπτισμα, αλλά από τότε λέγει μέχρι τώρα συνέλεξε αμαρτήματα. Έγινα και εγώ – λέγει ο άγιος Χρυσόστομος – σαν τις γυναίκες εκείνες που είχαν πολύ πλούτο και μεγάλη ευπορία, αλλά έπειτα έπεσαν σε βαθειά φτώχεια. Και οι γυναίκες αυτές, πάμπτωχες τώρα, όταν βλέπουν άλλα κορίτσια να παντρεύονται εύπορους άνδρες, θλίβονται και στενοχωριούνται. Όχι ότι φθονούν τα ξένα καλά και αγαθά, αλλά βλέποντας αυτή την ξένη ευτυχία, αισθάνονται ζωηρότερα την ιδική τους συμφορά. Αυτό και εγώ έπαθα τώρα, λέγει ο Χρυσόστομος. Γι᾽ αυτό και παρακαλεί τους μέλλοντας να βαπτισθούν, όταν κατέβουν στην κολυμβήθρα των υδάτων, στο βαπτιστήριο, να τον θυμηθούν, να προσευχηθούν και γι᾽ αυτόν. Σαν τον Ιωσήφ, που ερμηνεύοντας τον όνειρο του αρχιοινοχόου, του είπε να τον ενθυμηθεί στον Φαραώ όταν ελευθερωθεί (Γεν. 40,14), έτσι και αυτός, ο Χρυσόστομος, παρακαλεί τους μελλοφώτιστους να τον θυμηθούν την ώρα που θα βαπτίζονται και θα τους έρχεται η Χάρη του Θεού πάνω τους. Γιατί, για την καθαρότητα που θα έχουν εκείνη την ώρα, θα έχουν πολλή παρρησία στον Θεό. Και ο μεν Ιωσήφ, λέει ο ιερός Χρυσόστομος, είπε στον αρχιοινοχόο, να τον θυμηθεί ο Φαραώ, γιατί «δεν έκανε κανένα κακό» (Γεν. 40,15), αλλά εγώ, λέει ο άγιος πατέρας, «έκανα πολλές αμαρτίες».
Ακόμη, τους λέγει την ώρα του βαπτίσματός τους να προσευχηθούν για την Μητέρα Εκκλησία, για να είναι ασάλευτη και άσειστη, για τον Αρχιερέα, να προσευχηθούν για τους ιερείς και για όλο το ανθρώπινο γένος. Αυτό, χριστιανοί μου, μπορούμε να το λέμε και τώρα εμείς σε κάποιον που βαπτίζεται σε μεγάλη ηλικία, αλλά και σε κάποιον που χειροτονείται σε διάκονο ή σε ιερέα, γιατί και αυτός την ώρα της χειροτονίας του έχει θεοφάνεια.
6. Πριν από την βάπτισή τους οι Κατηχούμενοι θα κάνουν την «απόταξή» τους και την «σύνταξή» τους. Θα πούν στον Διάβολο: «Αποτάσσομαί σοι, Σατανά». Αλλά που βρήκαν το θάρρος αυτό; ερωτά ο Χρυσόστομος. Αυτοί που φοβούνταν και έτρεμαν τον Διάβολο, τώρα τον περιφρονούν και του λένε, «σε αποτάσσομαι»; Ερωτά αυτόν που λέγει το «αποτάσσομαι», που βρήκε το θάρρος αυτό. Και αυτός απαντά: «Έχω όπλο ισχυρό εναντίον του Διαβόλου». «Ποιο είναι το όπλο σου;». «Είναι το “συντάσσομαι τω Χριστώ”». Ναί! Το ότι, χριστιανοί μου, με το βάπτισμά μας συνταχθήκαμε με το Χριστό και ανήκουμε πιά σ᾽ Αυτόν, αυτό μας κάνει ισχυρούς, ώστε να περιφρονούμε τον φοβερό Διάβολο. Και όχι μόνο αυτόν περοφρονούμε και αρνούμαστε, αλλά και όλα τα έργα του, «και πάση τη πομπή αυτού», λέγουμε. «Πομπή δε του Διαβόλου – λέει ο Χρυσόστομος – είναι κάθε είδος αμαρτίας, τα θέατρα της παρανομίας, οι ιπποδρομίες, οι συγκεντρώσεις που προκαλούν τα γέλια και τις αισχρολογίες, οι οιωνισμοί και οι μαντείες» και τα άλλα παρόμοια. Δηλαδή, ο καρνάβαλος.
7. Μετά το βάπτισμα ο νεοφώτιστος έχει δικαίωμα στο τραπέζι του Θεού, σαν παιδί Του που έγινε. Αλλά προτού να εγγίσουμε την Τράπεζα του Θεού, για να κοινωνήσουμε των Αχράντων Μυστηρίων, προτρεπόμαστε – λέγει ο ιερός Χρυσόστομος – να φιλούμε ο ένας τον άλλο με φίλημα αγάπης. Λέγει ο άγιος Πατέρας: «Επειδή σωματικώς είμαστε χωρισμένοι, ενωνόμαστε ψυχικά τότε με το φίλημα αυτό, ώστε να γίνει ο σύλλογός μας όμοιος με τον αποστολικό εκείνο σύλλογο, που όλων των πιστευόντων ήταν η καρδιά και η ψυχή μία» (Πραξ. 4,32). Όταν πρόκειται να τελέσουμε την θεία Λειτουργία ο Χριστός μας είπε «πρώτον διαλλάγηθι τω αδελφώ σου». Δεν είπε πρώτα «πρόσφερε το δώρον», αλλά «πρώτα διαλλάγηθι», να συμφιλιωθούμε, δηλαδή, με όλους.
Ας σκεφθούμε, αδελφοί χριστιανοί, την μεγάλη μας τιμή το ότι είμαστε βαπτισμένοι χριστιανοί και ας πολιτευθούμε άξια κατά την υψηλή μας αυτή τιμή.
Με πολλές ευχές
† Ο Μητροπολίτης Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμίας
*Εις Άπαντα Αγίων Πατέρων (ΑΑΠ Κατήχησις ΙΒ´).
