Του Μητροπολίτου Πέτρας και Χερρονήσου Νεκταρίου
Με την έναρξη της νέας σχολικής περιόδου, είναι εγκάρδιες οι ευχές μας για πλούσιο αμητό αγωγής σε όλες τις βαθμίδες της παιδείας της Πατρίδος μας.
Κάθε χρόνο το μήνα Σεπτέμβριο αρχίζει η νέα σχολική περίοδος. Τον ίδιο μήνα ξεκινά και το νέο εκκλησιαστικό έτος. Αυτό ισχύει από παλαιά, από το Βυζάντιο και φανερώνει την αλληλοπεριχώρηση της παιδείας της Ρωμιοσύνης, με την Εκκλησία.
Γνωρίζετε ότι στις περισσότερες περιπτώσεις, τα σχολεία βρισκόταν στις αυλές των Εκκλησιών. Εθεωρούντο φυτώρια, προέκταση της θε- ανθρώπινης παιδείας. Αυτό που έχουμε να μαρτυρήσουμε είναι ότι παιδεία και μόρφωση δεν είναι μόνο η προσφορά άχρωμων γνώσεων, αλλά η εναρμόνισή τους με τις πανανθρώπινες αξίες και ειδικά για τον τόπο μας, με την Ελληνορθόδοξη παράδοσή μας.
Θέλω να επισημάνω τούτο. Παρατηρείται τις τελευταίες δεκαετίες στον τόπο μας μία προκλητική προχειρότητα από εκείνους που έπρεπε να έχουν προτεραιότητα στην αποστολή τους τον ολοκληρωμένο, συνεπή και υγιή σχεδιασμό της μόρφωσης των παιδιών μας. Παράλληλα γίνεται εκμετάλλευση, στο μέγιστο βαθμό, αυτής της κατάστασης, από ανθρώπους και κέντρα που θέλουν να προωθήσουν ιδέες, ιδεολογίες, φρονήματα και ήθη, αλλότρια με εκείνα που έχουν σχέση με τις παραδόσεις της φυλής μας. Ο παροντισμός και ο καιροσκοπισμός προσφέρουν τοξικές ιδεοληψίες.
Θεωρώ ότι και οι γονείς δεν είναι αμέτοχοι ευθυνών αυτής της κατάστασης. Αδιαφορούν γι’ αυτό και παρά τις διαμαρτυρίες, τις εκκλήσεις, ούτε καν συμμετέχουν, ακόμη και σε αυτές τις γενικές συνελεύσεις των συλλόγων γονέων, ενώ θα έπρεπε με άγρυπνο βλέμμα να παρακολουθούν την πορεία των παιδιών τους στα σχολεία, να μαθαίνουν τι διδάσκονται και με τι εμποτίζονται τα παιδιά τους. Αυτή είναι η κύρια ευθύνη της γονικής μέριμνάς τους.
Συνήθως οι γονείς ενδιαφέρονται για την αφθονία των υλικών αγαθών, για τις διευκολύνσεις και τις παροχές, για την απόκτηση πτυχίων, τίτλων και αδιαφορούν για την ψυχική υπόσταση των παιδιών τους και το πνευματικό τους επίπεδο. Για να είμαστε ειλικρινείς δεν αδιαφορούν όλοι οι γονείς. Η πλειονότητα όμως μεριμνά και τυρβάζει περί πολλών άλλων, που τα θεωρείως πλέον σοβαρά και επείγοντα.
Και τα αποτελέσματα αυτής της αδιαφορίας είναι φανερά. Πόσοι γονείς δεν έχουν φθάσει στην απόγνωση και ομολογούν ότι έκαναν μεγάλα λάθη στη διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους. Τί φταίνε όμως τα παιδιά και πληρώνουν αυτά τα λάθη; Και τα λάθη αυτά δεν διορθώνονται.
Το πρώτο και ανώτερο σχολείο του παιδιού είναι η οικογένειά του. Και ανώτερη διδασκαλία είναι η ζωή της οικογένειας. Τις αρχές που θα διδαχθεί το παιδί στο σπίτι του, αυτές θα σεβαστεί και θα τηρήσει στη ζωή του. Θέλω να κάνω μία έκκληση στους γονείς. Να μην χωρίζουν εύκολα. Όσα προβλήματα κι αν αντιμετωπίζουν, να μην παρασύρονται από τις εγωπάθειές τους. Ο γάμος είναι εσταυρωμένη συζυγική πορεία.
Το παιδί έχει ανάγκη τον πατέρα και τη μητέρα του. Κανένας άλλος και κανένα άλλο πράγμα δεν μπορούν να τους υποκαταστήσουν. Το παράδειγμα των γονέων στη διαμόρφωση του χαρακτήρα του παιδιού αποτελεί την ακατανίκητη ασπίδα προστασίας του. Και το παράδειγμα των γονέων το εμπλουτίζει ο λόγος, ο λόγος του πατέρα και της μητέρας. Λόγος που δεν είναι συμβουλές χωρίς αντίκρισμα, προπάντων δεν είναι απειλές, αλλά λόγος βιωματικός, ανυπόκριτος, χωρίς υστεροβουλίες, λόγος δωρούμενης πραγματικότητας.
Μία μητέρα που είχε ένα νήπιο στην αγκαλιά της, μόλις τριών ετών, πλησίασε κάποτε τον Ιερό Χρυσόστομο για να τον ρωτήσει πως μπορεί να αναθρέψει σωστά το παιδί της. Και εκείνος της απάντησε: «Άργησες!». Τί σημαίνει αυτό; Το παιδί διαμορφώνεται κυρίως στα πρώ- τα χρόνια της ζωής του.
Η δεύτερη οικογένεια του παιδιού είναι η σχολική και όταν η πρώτη οικογένεια δεν έχει κάνει τη σωστή αγωγή, θα δυσκολευτεί το παιδί στο σχολικό περιβάλλον. Θεωρώ την επικοινωνία των γονέων με το σχολείο, με τους εκπαιδευτικούς, επιβεβλημένη, γι’ αυτό πρέπει να είναι ουσιαστική και διαρκής.
Παρατηρούμε με λύπη ότι κάθε τόσο κυοφορείται ένα νέο εκπαιδευτικό σύστημα, προγραμμάτων εκπαίδευσης στους τομείς της δημόσιας παιδείας, που ξεσηκώνει και παραλύει την εκπαιδευτική κοινότητα. Και το στοίχημα που μπαίνει κάθε φορά είναι να υπάρξει ένα σχολείο καλύτερο από το χθεσινό. Πως μπορεί όμως αυτό να γίνει;
Κατ’ αρχήν η σοβούσα και μαινόμενη κρίση καλεί όλους σε σύμπνοια και σύγκλιση στην αναζήτηση της βέλτιστης των λύσεων, από το πολωτικό δίδυμο της σύγκρουσης.
Κατόπιν χρειάζεται εντοπισμός του ελλείμματος της παιδείας. Ποιος δεν γνωρίζει ότι έχει συντελεστεί μία ποιοτική εξαλλοίωση του διδακτικού λειτουργήματος σε διαδικασία μεταφοράς διδακτέας ύλης; Υπάρχει, προωθείται, η αξιολόγηση ως διαρκής διαδικασία για την ποιότητα του εκπαιδευτικού λειτουργήματος; Μπορεί να κυριαρχεί η εκπαίδευση εις βάρος της παιδείας; Η υποβάθμιση της αρχαίας ελληνικής γλώσσας με ό,τι αυτό συνεπάγεται δεν είναι έγκλημα;
Τα ζητήματα της παιδείας δεν επιλύονται με όρους υλικοτεχνικής υποδομής. Χρειάζεται όραμα. Γι’ αυτό τα παιδιά νιώθουν πικρία για το σχολείο τους, για την κατάσταση της παιδείας. ∆εν διορθώνεται με όσα προωθεί το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο η υποεκπαίδευση, ούτε υποβαθμίζεται η παραπαιδεία, ούτε ενισχύεται η μαθησιακή ικανότητα.
Πιστεύω ότι το οποιοδήποτε σύστημα, για να δώσει τα αποτελέσματα και να εκπληρώσει τους στόχους που τίθενται, πρέπει να θεμελιώνεται στις ανάγκες της κοινωνίας και της χώρας μας. Να καταρτίζεται από τους φορείς, που έχουν σχέση με την παιδεία και σ’ αυτό πρέπει να λαμβάνονται υπ’ όψιν και οι γνώμες των νέων. Μην τους περιφρονούμε, έχουν άποψη. Τις περισσότερες φορές μάλιστα πιο υπεύθυνη από πολλούς άλλους. Η πείρα των εκπαιδευτικών λειτουργών, που με το πύρωμα της καρδιάς τους μόρφωσαν γενεές παιδιών, πρέπει να είναι σεβαστή.
Ο δημόσιος διάλογος που ανακοινώνεται πρέπει να είναι ουσιαστικός, να μετέχουν όλοι. Η παιδεία αφορά την υπόσταση του Γένους μας, το μέλλον της Πατρίδας μας. ∆εν είναι υπόθεση των πολιτικών και των γραφειοκρατών. Είναι λυπηρό το φαινόμενο να υποβαθμίζεται συνεχώς η παιδεία και να στηρίζεται ποικιλότροπα η παραπαιδεία. Ο κομ- ματισμός έχει βλάψει και το σύστημα της εκπαίδευσης. Όπως έχει διαβρώσει όλους τους θεσμούς, έτσι και στην παιδεία έχει καταφέρει καίρια πλήγματα.
Θεωρώ ότι οι κοινωνικές συνθήκες σήμερα θέλουν πολίτες με υψηλό μορφωτικό επίπεδο. Τα εφόδια της παιδείας πρέπει να είναι μορφωτικά, πνευματικά, ηθικά και κοινωνικά. ∆εν πρέπει να αποτελούν οι Πανελλαδικές Εξετάσεις αυτοσκοπό, που διαλύει τη Μέση παιδεία, αλλά το επιστέγασμα της μόρφωσης του Γυμνασίου και του Λυκείου.
Με πόση νοσταλγία αναπολούμε την παιδεία που παρείχαν τα Γυμνάσια και τα Λύκεια παλαιότερα! Μάθαιναν γράμματα τα παιδιά, ιδιαίτερα τον έλληνα λόγο. Τώρα βλέπουμε τα παιδιά μας και τα λυπούμαστε, που ασθμαίνοντας τρέχουν για να προλάβουν να κατακτήσουν το έπαθλο των πανελληνίων εξετάσεων.
Απευθύνομαι σήμερα στους νέους με ειλικρίνεια και πατρική αγάπη και τους λέγω: Βάλετε στόχους στην παιδεία σας. Και στόχοι δεν είναι μόνο οι υψηλοί βαθμοί. Πόσοι δεν πήραν υψηλούς βαθμούς και απέτυχαν στη ζωή τους; Στόχος σας να είναι η κατάκτηση της γνώσεως, της σοφίας, της κριτικής σκέψεως. Αυτό θα σας βοηθήσει στην πορεία της ζωή σας.
Μην αφήνετε το άγχος της επιτυχίας να σας καταπιέζει. Μπροστά σας απλώνεται ένας απέραντος κόσμος που διευρύνεται συνεχώς, της επιστήμης, των ιδεών, τηςιστορίας, της σκέψεως. Σας δίδετε η ευκαιρία να ανακαλύψετε πολλά και ενδιαφέροντα πράγματα, χρήσιμα στη ζωή σας. Αυτό το ταξίδι είναι μαγευτικό και μοναδικό. Απολαύστε το. Να έχετε αυτοπεποίθηση. Μπορείτε να τα καταφέρετε. Μην φοβείστε. Έχετε αστείρευτες δυνάμεις. Καλλιεργήσετε και τονώσετε το χαρακτήρα σας. Με την εξάσκηση, την επιμονή, τα αδύνατα σημεία του χαρα κτήρα ενισχύονται και θα προχωρείτε με μεγαλύτερη ευκολία στον αγώνα σας. Πάθη και ελαττώματα που έχουμε φεύγουν, όταν αγωνιζόμαστε και ο Θεός μας ενισχύει σ’ αυτόν τον αγώνα. Ανακαλύψετε τα χαρίσματα, τα ταλέντα σας, τις δυνάμεις που έθεσε ο Θεός μέσα σας, την ευφυΐα, την έφεσή σας για την επιστήμη, τις καλλιτεχνικές δεξιότητές σας, τη δημιουργικότητα και πολλά άλλα. Αξιοποιήσετε τις προκλήσεις την τεχνολογίας. ∆ώσετε έμφαση στο μέλλον.
Ατενίζετε μακριά τον ορίζοντα και μη βουλιάζετε στις καθημερινότητες. Υπερβαίνετέ τις με αξιοπρέπεια και σύνεση. Μην είστε ημερομίσθιοι της ζωής. Ο χρόνος κυλά αστραπιαία, μην τον αφήνετε ανεκμετάλλευτο. Η ευκαιρία που σας δίδει δεν ξανάρχεται.
Κρατήστε, όσο μπορείτε, ισορροπίες στη ζωή σας. Είστε πρόσωπα δεν είστε άτομα, ούτε νούμερα. Να έχετε καλό προγραμματισμό, στον οποίο να κυριαρχεί η ψυχική ηρεμία, χωρίς το άγχος. Όπως είναι απαραίτητο το διάβασμα, έτσι χρειάζεται και η ξεκούραση, το παιχνίδι, το αγκάλιασμα της κοινωνίας, το ενδιαφέρον σας γι’ αυτά που γίνονται, που κυοφορούνται στον τόπο μας, στα οποία πιστεύουμε ότι η συμβολή σας, με τη νεανική σας αλκή, είναι απαραίτητη. Η κοινωνική αλληλεγγύη στην περίοδο αυτή της κρίσεως ξεδιπλώνεται πολύ όμορφα με τον εθελοντισμό των νέων.
Στον αγώνα σας αυτό προχωρείτε με συνέπεια και με φιλότιμο. Βάλετε τα δυνατά σας να πετύχετε τους στόχους σας. Κανένας κόπος δεν πάει χαμένος. Να είστε σίγουροι. Ακόμη και μία αποτυχία μπορεί να σας διδάξει πιο πολύ από την επιτυχία. Ο αγώνας είναι συνεχής. Κι αν χάσετε μία μάχη, δεν χάθηκε ο πόλεμος. Μπορείτε να κερδίσετε την τελική νίκη.
Τέλος, σας ικετεύω να ακουμπάτε με εμπιστοσύνη στα χέρια του Θεού. Ο Θεός σας αγαπά και προνοεί το καλύτερο για σας, πριν από σας. Η αγάπη Του δεν θα σας προδώσει ποτέ. Μας συγ – χωρεί όλους, δηλαδή μας έχει στην αγκαλιά Του.
Σας εύχομαι να αναδειχθείτε νικητές σ’ αυτόν τον αγώνα της παιδείας, που θα μας φέρει μία νέα ανατολή, χωρίς κρίσεις, στην Πατρίδα μας.
