Ο Γόρτυνος Ιερεμίας περί της οδού του θανάτου

1. Τα κυριακάτικα κηρύγματά μας, αδελφοί μου χριστιανοί, είναι αφιερωμένα στους αγίους Πατέρες, στην άγια ζωή τους και την ωραία τους διδασκαλία. Σ᾽ αυτά τα δύσκολα χρόνια πού ζούμε, χρόνια προφητευμένα από την Αποκάλυψη του Ιωάννου, έχουμε ξεφύγει και από την ζωή και από την διδασκαλία των αγίων Πατέρων.

Εμείς ζούμε με έναν άλλο τρόπο ζωής, όπως μας το ζητάει η εκσυγχρονισμένη εποχή μας, και δεν ζούμε κατά το παράδειγμα των αγίων Πατέρων. Και εμείς πάλι σήμερα έχουμε και διδάσκουμε μια άλλη θεολογία, που την λέμε «μεταπατερική θεολογία». Γι᾽ αυτό λοιπόν κρίναμε ως απαραίτητο τα κηρύγματά μας να είναι από την ζωή και την διδασκαλία των αγίων Πατέρων. Ας το ομολογήσουμε με ταπείνωση, αδελφοί χριστιανοί, ότι δεν γνωρίζουμε την διδασκαλία των αγίων Πατέρων, γιατί δεν την διαβάζουμε.

Μας «μπούχτησαν» κάτι θρησκευτικά περιοδικά, πού λένε απλά ωφελιμιστικά πράγματα και διαφημίζουν την δράση του συγγραφέως τους και δεν γράφουν τίποτε, μα τίποτε δεν γράφουν από την πατερική θεολογία. Γι’ αυτό, ξαναλέμε, θεωρήσαμε ως ανάγκη της εποχής μας την στροφή στις πηγές μας, στους αγίους Πατέρες!

2. Στο προηγούμενο κήρυγμά μας, αδελφοί χριστιανοί, μιλήσαμε για ένα πατερικό κείμενο πού ονομάζεται Διδαχή των Δώδεκα Αποστόλων ή, απλούστερα, Διδαχή. Το κείμενο αυτό, είπαμε, ήταν άγνωστο, αλλά ανακαλύφθηκε στα Ιεροσόλυμα το 1883 και αυτή η ανακάλυψη ήταν η σπουδαιότερη τον 19ο αιώνα και έκανε εντύπωση σε όλο τον χριστιανικό κόσμο. Το έργο αυτό δεν είναι βέβαια των αγίων Αποστόλων, όπως μπορεί να νομίσει κανείς από τον τίτλο του, γιατί, αν ήταν των αγίων Αποστόλων, θα είχε την θέση του στην Αγία Γραφή. Είναι έργο κάποιου αγνώστου συγγραφέως, κοντινού πιθανώς στα χρόνια των αγίων Αποστόλων και εκφράζει την διδασκαλία τους. Γι᾽ αυτό και είναι πολύ σπουδαίο.

Είπαμε στο προηγούμενο κήρυγμά μας ότι η Διδαχή αποτελείται από 16 κεφάλαια και έχει ποικίλο περιεχόμενο. Το πρώτο μέρος της ομιλεί περί των δύο οδών, περί των δύο δηλαδή τρόπων ζωής πού μπορούμε να ακολουθήσουμε. Η μια είναι η οδός της ζωής και η άλλη είναι η οδός του θανάτου. Δηλαδή, ο ένας τρόπος ζωής είναι να ζούμε κατά το θέλημα του Θεού και ο άλλος τρόπος είναι να ζούμε αντίθετα προς το θέλημα του Θεού. Είμαστε ελεύθεροι, αδελφοί χριστιανοί, να εκλέξουμε όποιον τρόπο ζωής θέλουμε.

Κάπου λέει ο Θεός στην Παλαιά Διαθήκη: Έχεις, άνθρωπε, μπροστά σου το νερό και την φωτιά. Αν απλώσεις το χέρι σου στο νερό, θα δροσιστείς. Και αν το απλώσεις στην φωτιά, θα καείς (Σ. Σειρ. 15,16). Στο προηγούμενο κήρυγμα είπαμε τι λέει η Διδαχή για την οδό της ζωής. Και σήμερα θα μιλήσουμε τι λέει η Διδαχή για την οδό του θανάτου.

3. Η οδός του θανάτου, αγαπητοί μου, έχει ακριβώς τα αντίθετα παραγγέλματα από την οδό της ζωής, όπως είναι άκρως αντίθετος ο θάνατος από την ζωή. Οδός θανάτου, όπως το λέει το κείμενο πού εξετάζουμε, είναι: «Φόνοι, μοιχείες, κακές επιθυμίες, πορνείες, κλοπές, ειδωλολατρίες, μαγείες, αρπαγές, ψευδορκίες, υπερηφάνεια, αυθάδεια, πλεονεξία, αισχρολογία, ζηλοτυπία… αλαζονεία», ένα μαύρο κομπολόι του Διαβόλου… Σ᾽ αυτήν την οδό, λέγει η Διδαχή, ανήκουν και «οι φονείς τέκνων, οι φθορείς πλάσματος Θεού» (κεφ. 5). Προσέξτε αυτό το τελευταίο, αδελφοί μου, πού λέγει ἡ Διδαχή: «Φονείς τέκνων» και «φθορείς πλάσματος Θεού». Είναι όσοι κάνουν εκτρώσεις, γιατί αυτοί πραγματικά φονεύουν τα ίδια τα τέκνα τους και φθείρουν τα πλάσματα του Θεού.

Όσοι ακολουθούν την φρικτή αυτή οδό, την οδό του θανάτου, είναι «πανθαμάρτητοι», λέει η Διδαχή. Διαπράττουν δηλαδή κάθε είδος αμαρτίας, πέρα από τις αμαρτίες που αναφέραμε στον παραπάνω κατάλογο. Η οδός του θανάτου είναι «πονηρά και κατάρας μεστή» (5,1), είναι θάνατος, όπως το λέει και η ονομασία της, γι᾽ αυτό και εύχεται η Διδαχή να σωθούν τα τέκνα της από την οδό αυτή.

4. Είπαμε και ξαναλέμε, αδελφοί μου, ότι είμαστε ελεύθεροι να βαδίσουμε όποια οδό θέλουμε. Αν βαδίσουμε την οδό του Θεού, θα ζήσουμε, γιατί είναι οδός ζωής. Αν βαδίσουμε όμως την οδό του Διαβόλου, θα πεθάνουμε, γιατί είναι οδός θανάτου. Η Διδαχή μας συμβουλεύει να είμαστε προσεκτικοί, ώστε να μην παραστρατήσουμε από την οδό της ζωής (6,1). Ας μη μας παραπλανήσει η σκέψη ότι, επειδή δεν μπορούμε να εφαρμόσουμε όλες τις εντολές της οδού της ζωής, ας ακολουθήσουμε λοιπόν την αντίθετη οδό. Όχι! Η Διδαχή είναι πολύ επιεικής. Καλό θα είναι, μας λέει, να εφαρμόζουμε όλες τις εντολές του Θεού, οπότε θα είμαστε και τέλειοι.

Αλλά αυτό μας είναι δύσκολο, ίσως και αδύνατο. Καθένας λοιπόν ας κάνει ό,τι μπορεί και ας αναπαύεται σ᾽ αυτό πού κάνει. Και για παράδειγμα φέρει η Διδαχή το θέμα της νηστείας. Ο χριστιανός οφείλει να νηστεύει όλες τις καθορισμένες από την Εκκλησία μας νηστείες. Αλλά αν δεν έχει την αντοχή αυτή και δεν μπορεί να νηστέψει, δεν πρέπει να πει, ας παραβώ και τις άλλες εντολές του Θεού, αφού παραβαίνω την εντολή της νηστείας. Όχι! Η Διδαχή λέει, ας νηστεύσει καθένας κατά την δύναμή του: «Ει μεν δύνασαι βαστάσαι όλον τον ζυγόν του Κυρίου, τέλειος έσῃ• ει δ᾽ ου δύνασαι, ο δύνη τούτο ποίει. Περί δε της βρώσεως, ο δύνασαι βάστασον» (6,2-3).

Στο επόμενο κήρυγμά μας θα μιλήσουμε για το δεύτερο μέρος της Διδαχής, που είναι πολύ ωραίο, γιατί ομιλεί για λειτουργικά θέματα.