Αρχιμανδρίτου Θεοφίλου Λεμοντζή-Δρ.Θ.
Η λέξη “δεισιδαιμονία’’ αποτελείται από τις λέξεις “δείδω’’ (φοβούμαι) και δαίμων (πνεύμα). Πολύ παλιά η λέξη είχε την έννοια του σεβασμού προς τους Θεούς. Αργότερα όμως απέκτησε την έννοια του παράλογου φόβου προς το θείο, φόβου που δεν είχε σχέση με την ευσέβεια. Γι’ αυτό στις πράξεις του δεισιδαίμονα επισημαίνονται στοιχεία που αποτελούν κατάλοιπα ειδωλολατρικών, κυρίως, αντιλήψεων και εθίμων. Στα κατάλοιπα αυτά περιλαμβάνονται και οι προλήψεις…
Στην ελληνική κοινωνία, οι δεισιδαιμονίες και οι προλήψεις είναι πολλές και συνδυάζονται με την ερμηνεία φαινομένων που δεν μπορούν να εξηγηθούν ορθολογικά. Έχουν σχέση με τις λεπτομέρειες της καθημερινής ζωής, δηλαδή με τις δραστηριότητες του ανθρώπου, τις σχέσεις του με τους άλλους ή τον προγραμματισμό της ζωής του. Βασικό ρόλο στην δεισιδαιμονία και τις προλήψεις έχουν διάφορα αντικείμενα (φυλαχτά, γούρια κ.τ.λ) τα οποία χρησιμοποιούνται ποικιλότροπα από τους προληπτικούς.
Πολλοί άνθρωποι θεωρούν ότι κάποιες ημερομηνίες είναι τυχερές ή ατυχείς παραθεωρώντας ότι ο χρόνος έχει δημιουργηθεί από τον Θεό, κάποιοι πιστεύουν ότι κάποιοι άνθρωποι ή κάποια ζώα φέρνουν τύχη ή ατυχία παραβλέποντας ότι όλοι οι οργανισμοί έχουν δημιουργηθεί από τον Θεό ο οποίος έχει δημιουργήσει τα πάντα “καλά λίαν’’ Γεν 1: 31.
Οι χριστιανοί πιστεύουμε στην πρόνοια του Θεού. Ο Θεός δημιούργησε τον κόσμο ολόκληρο. Έκτοτε δεν τον έχει εγκαταλείψει αλλά ενδιαφέρεται για αυτόν. Το ενδιαφέρον του Θεού φανερώνεται ως συντήρηση και ως κυβέρνηση του κόσμου.
Ένας χριστιανός δεν πρέπει να πιστεύει στις διάφορες δεισιδαιμονίες και προλήψεις. Η πίστη στις δεισιδαιμονίες παραθεωρεί την μεγάλη χριστιανική αλήθεια της ελευθερίας του ανθρώπου. Ο άνθρωπος είναι ελεύθερος να προσδιορίζει ο ίδιος την ζωή του. Η ζωή του ανθρώπου δεν προσδιορίζεται από κάποια τυχαία γεγονότα που συμβαίνουν κατά την διάρκεια της ημέρας του, ούτε από κάποιες ημερομηνίες που θεωρούνται τυχερές ή ατυχείς.
Ο Χριστιανός όμως θα πρέπει να φοβάται μόνο την αμαρτία διότι η αμαρτία είναι αυτή που μας αποξενώνει από τον Θεό και τον συνάνθρωπο μας. Μοναδικό μας μέλημα θα πρέπει να είναι η αποφυγή όλων εκείνων των πράξεων που είναι αντίθετες με το θέλημα του Θεού.
Ο Άγιος Κύριλλος των Ιεροσολύμων αναφέρει : “ πολλές φορές βγαίνοντας κάποιος από το σπίτι του, βλέπει μονόφθαλμο άνθρωπο ή χωλό και το νομίζει κακό σημάδι. Αυτό είναι σατανική πομπή, διότι την ημέρα δεν την κάνει κακή η συνάντηση του ανθρώπου, αλλά το να ζει κανείς μέσα στις αμαρτίες. Όταν λοιπόν βγεις από το σπίτι, από ένα μόνο φυλάξου να μην σε συναντήσει, η αμαρτία. Διότι αυτή είναι μόνο που μας ρίχνει κάτω, ενώ χωρίς αυτή ούτε ο διάβολος θα μπορέσει να μας βλάψει.
Τι λες; Βλέπεις άνθρωπο και το νομίζεις αυτό κακό σημάδι και δεν βλέπεις την διαβολική παγίδα, που σε βάζει σε πόλεμο με κάποιον, ο οποίος δεν σε αδίκησε σε τίποτε; Που σε κάνει εχθρό με τον αδελφό σου χωρίς καμία αιτία. Και ο Θεός, βέβαια πρόσταξε και τους εχθρούς να αγαπάμε, και εσύ αποστρέφεσαι εκείνον που σε τίποτε δεν σε αδίκησε και χωρίς να μπορείς να τον κατηγορήσεις για κάτι και δεν καταλαβαίνεις πόσος είναι ο κατάγελος, πόση είναι η ντροπή ή καλύτερα πόσος ο κίνδυνος; Να πω και κάτι πιο καταγέλαστο; Ντρέπομαι, βέβαια, και κοκκινίζω από ντροπή αναγκάζομαι όμως να το πω για την δική σας σωτήρια. Αν μας συναντήσει, λέγει, παρθένος η ημέρα γίνεται άπρακτη, αν μας συναντήσει όμως πόρνη, η ημέρα θα είναι ευνοϊκή και γεμάτη από πολύ κέρδος. Καλύπτετε το πρόσωπο σας και χτυπάτε το μέτωπο σας και σκύψατε προς την γη; αλλά μην το κάνετε αυτό τώρα που λέγονται τα λόγια αυτά, αλλά όταν γίνονται τα πράγματα αυτά. Πρόσεχε, λοιπόν, κι εδώ πως ο διάβολος έπλεξε τον δόλο, ώστε να αποστρεφόμαστε την σώφρονα και να αγαπούμε την ακόλαστη. Επειδή δηλαδή άκουσε τον Χριστό να λέγει «ο εμβλέψας γυναίκα προς το επιθυμήσαι, ήδη εμοίχευσεν αυτήν» Ματθ 5:28 και είδε πολλούς να νικούν την ακολασία θέλοντας με άλλον τρόπο πάλι να τους οδηγήσει στην αμαρτία με την αντίληψη αυτή τους έκανε να προσέχουν με ευχαρίστηση τις πόρνες γυναίκες”.
Ο Άγιος Πατέρας , λοιπόν, μας επισημαίνει τον κίνδυνο να πέσουμε στα δίχτυα του διαβόλου πιστεύοντας σε αυτές τις προλήψεις και τις δεισιδαιμονίες.
Πιστεύοντας στις προλήψεις είναι δυνατό να δούμε το κακό ως καλό και το καλό ως κακό. Όμως αυτή η αντίστροφη των πραγμάτων προέρχεται από τον διάβολο ο οποίος θέλει να παρασύρει τον άνθρωπο στην αμαρτία.
Ο χριστιανός δεν πρέπει να πιστεύει στις διάφορες προλήψεις και δεισιδαιμονίες. Πρέπει να πιστεύει ολόψυχα στον Θεό, ότι Αυτός είναι ο κυβερνήτης όλου του κόσμου, ότι Αυτός είναι ο οποίος μας δίνει την ελπίδα να συνεχίσουμε την ζωή μας.
Μέσα στην Θεία Λειτουργία ο Ιερέας προτρέπει: “… πάσαν την ζωή ημών Χριστώ τω Θεώ παραθώμεθα”.. και ο λαός απαντά: “Σοί Κύριε”. Εμείς όλοι οι πιστοί παραθέτουμε την ζωή μας σε Αυτόν που στηρίζουμε τις ελπίδες μας και τις προσδοκίες μας. Η ζωή μας δεν εξαρτάται από ανόητες προλήψεις, αλλά βρίσκεται στα χέρια του παντοδύναμου Θεού. Αυτό μπορούμε να το κατανοήσουμε με την προσευχή. Προσευχόμενοι διώχνουμε τον φόβο από μέσα μας και βιώνουμε την άπειρη αγάπη του Θεού. Συμμετέχοντας στα μυστήρια της Εκκλησίας προγευόμαστε την αιώνια ζωή, κοινωνούμε με το Θεό και τον συνάνθρωπο μας και βιώνουμε την αληθινή αγάπη.
